Skip to main content

Full text of "elektuur 1984 - 1987"

See other formats 


nr. 265 
november 
1985 


eIerdtuur … 
eieldtronica 


a \ Nú 
flipperkast 


elektronisch behendigheidsspel voor de huiskamer 


De Nieuwsbrief _disete 


NOVEMBER 1985 Elektronika 


Maandelijks verschijnende publikatie van nieuw in het programma opgenomen artikelen. prijsaanpassingen enz. als aanvulling op De Katalogus. 


Display 
Elektronika 
uw ideale 
elektronika- 
partner 


Heeft U De Katalogus 
nog niet in huis? 


Bedrijven: Stuur ons even 
een brief of telex en U krijgt 
'm gratis in huis. 


Partikulieren: Stuur een Balieverkoop 
bank- of girobetaalkaart à in Utrecht, 

f 17,75 (f 12,50+f 5,25 Haarlem en 
verzendkosten) aan ons op. Tilburg 


Display Elektronika: uw ideale elektronikapartner! 


VERKOOP NEDERLAND FILIALEN d | P (> Í Ï | 
Bedrijven en postorders Eindhoven Kleine Berg 39-41 tel. 040-4488 27 
Keizerstraat 31 


Haarlem Kampervest 53 023-322421 
3512 EA Utrecht Tilburg 


Jan Aartestraat 70 013-3608 48 El kf k 
tel. 030-328325 Utrecht Lange Jufferstraat 12-18 030-316555 e rom d 
tIx 47660 displ nl 
dsrtay dervey dsrvay dservay diesevey dsevay dervey dervey dieser dspLay diseun 
Elektronika Elektrondka Elektronda Elektronika Elektronda Elektronka Elektrandka Elektrandka Elektronika Elektrondka 


Elektrondka 


lelatuur 


e jaargang nr. 11, november 1985 
SN 0013-5895 


ektuur is een uitgave van: 

tgeversmij. Elektuur BV., 

ter Treckpoelstraat 2-4, Beek (L) 

lefoon: 04402-74200, Telex 56617 
rrespondentie-adres: Postbus 75, 

90 AB Beek (L) 

ntoortijden: 8.30-12.00 en 12.30-16.00 uur 
rekteur: J.W. Ridder, 

jurgognestraat 13a, Beek (L) 

ktuur verschijnt de eerste van elke maand, 
halve in juli en augustus waarin een 
bbelnummer verschijnt, de halfgeleidergids. 
ader de naam Elektor wordt Elektuur ook 
gegeven in het Duits, Frans, Engels, 
liaans, Spaans, Portugees en Grieks. 


ternationaal hoofdredakteur/ 
ef ontwerp: 
S.M. Walraven 


oofdredakteur: 
E.L. Kersemakers 


sdaktie: 
F‚ van Rooij, P.H.M. Baggen, 
G.C. Lemmens, |. Gombos (ass) 


ntwerpafdeling/laboratorium: 
Barendrecht, G.H.K. Dam, K. Diedrich, 
_Nachtmann, A.P.A. Sevriens, 

P.M. Steeman, P.l.A. Theunissen 


daktiesekretariaat: 
H. Smeets-Schiessl, G.W.P. Wijnen 


pkumentatie: P.J.H.G. Hogenboom 
>rmgeving: C. Sinke 


bonnementen: Y.S.J. Lamerichs 


aarabonnement 1985: 

ederland f 57,50; België Bfrs. 1150; 
jitenland f 79, — 

udie-abonnement f 46, — (Bfrs. 920) 


in abonnement kan op ieder gewenst 
dstip ingaan en loopt automatisch door, 
nzij het 2 maanden voor de vervaldatum 
hriftelijk is opgezegd. 

e snelste en goedkoopste manier om een 
euw abonnement op te geven is die via de 
twoordkaart in dit blad. 

eds verschenen nummers op aanvraag 
verbaar (huidige losse nummerprijs geldt). 


dreswijzigingen: 

‚‚p. minstens 3 weken van tevoren opgeven 
et vermelding van het oude en het nieuwe 
res en abonnee-nummer. 


arketing: 
K. Grimm 


ommerciële zaken: 
J. Ulenberg 


dvertenties: 

A. Hengelmolen (hoofd adv. verkoop), 
‚H.J. Peeters 

ivertentietarieven, nationaal en internatio- 
al, op aanvraag. 


rukkerij: NDB Zoeterwoude 


uteursrecht: 


äuteursrechtelijke bescherming van Elektuur strekt zich mede uit 
de älustraties met inbegrip van de printed circuits, evenals tot de 
werpen daarvoor. 

serband met artikel 30 Rijksoktrooiwet mogen de in Elektuur opge- 
nen schakelingen slechts voor partikuliere of wetenschappelijke 
leinden vervaardigd worden en niet in of voor een bedrijf 

} toepassen van schakelingen geschiedt buiten de verantwoorde- 
eig van de uitgeefster. 

uitgeefster ss niet verplicht ongevraagd ingezonden bijdragen, die 
iet voor publikatie aanvaardt, terug te zenden 

ien de uitgeefster een ingezonden bijdrage voor publikatie aan- 
rdt, ts zij gerechtigd deze op haar kosten te (doen) bewerken; de 
zeetster is tevens gerechtigd een bijdrage te (doen) vertalen en 

x haar andere uitgaven en aktiviteiten te gebruiken tegen de daar- 
yr bij de uitgeefster gebruikelijke vergoeding. 4 


 Uitgeversmaatschappij Elektuur B.V. - 1985 
inted in the Netherlands. 


G@kdtuur 
eeÁtroniea 


sweep-generator 
R5-232-interface 


milieu-belastende 
kwikbatterijen 


Elektronische spelletjes zijn razend 
populair. Niet alleen onder jeugdi- 
gen, de ongeslagen kampioenen op 
dit gebied, maar ook onder degenen 
die hun tienerjaren nog maar vaag in 
herinnering hebben. Met klamme 
handjes, bezweet voorhoofd en met 
een verbeten trek op hun gezicht 
zetten zij keer op keer hun kwalitei- 
ten in tegen de onvermoeibare elek- 
tronica, in de hoop eens het nivo 
behaald te hebben waarop zij zich 
heer en meester voelen over het 
technische wonder. De verslavende 
werking van het elektronisch spel is 
ook ons niet vreemd. De zucht naar 
nog meer vermaak heeft één van 
onze ontwerpers gedreven tot de 
kreatie van de in dit nummer 
beschreven flipperkast. Deze elek- 
tronische versie mist alle mechaniek- 
jes, maar bezit verder wel nog de 
charmes van zijn elektromechani- 
sche voorganger. 

Hoe harder, hoe liever! Dat schijnt 
in de auto-branche een belangrijk 
kriterium te zijn, dat niet alleen 
betrekking heeft op de topsnelheid 
die de automobiel in kwestie — als 
alles meezit — kan bereiken, maar 
ook op de power die de ingebouwde 
stereo-apparatuur kan leveren. Uw 
ontevredenheid over de topsnelheid 
kunnen wij niet wegnemen, maar 
moet u bij het beluisteren van 
muziek in uw auto te veel uw oren 
spitsen, dan levert de Elektuur-auto- 
booster de ontbrekende decibels. 

De milieu-belastende afvalproduk- 
ten van onze welvaartsmaatschappij 
hopen zich op. Milieu-groeperingen 
en overheden doen verwoede pogin- 
gen om dat een halt toe te roepen. 
Het motto ‘houd ons milieu 
schoon’ wordt ons op diverse wijzen 
onder ogen gebracht. Fabrikanten 
proberen in ieder geval hun naam 
schoon te houden en zoeken 
naarstig naar alternatieven voor 
onfrisse produkten. In dit nummer 
een verhelderend verhaal over de 
milieubelastende kwikbatterij en de 
zin en onzin van het willekeurig inza- 
melen van batterijen van uiteenlo- 
pende soort. 


elektuur november 1985 


SBIGKEUUIS. Zes. Tread REN 


sweepgenerator …. 


Een “zwaaigenerator’’ pro- 
duceert een sinus die in een 
korte tijd een bepaald fre- 
kwentiebereik doorloopt. 
Een onmisbaar instrument 
voor het meten van o.a. de 
frekwentiekarakteristiek van 
versterkers en filters. 


tEpperkast. £: nen Ee ee AE 
Een elektronische mini-flipperkast met LED's, die er weliswaar behoorlijk Elektuur op HCC-dagen 
“echt” uit ziet en onweerstaanbaar is voor de goklustigen onder onze Op 22 en 23 november worden in de 
lezers, maar gelukkig niet op munten werkt. Utrechtse Jaarbeurshallen voor de 
negende keer alweer de jaarlijkse 
HCC-dagen gehouden. Verwacht 
autobooster … 11-46 | worden zo'n 45.000 bezoekers, 200 
exposanten en ruim 100 amateur- 
computergroeperingen. 
De HCC-dagen vormen zonder meer 
een manifestatie waar niemand die 
ook maar iets met computers te 
maken heeft omheen kan. Wij van 
Elektuur dus ook niet! Met maar 


Een kleine en degelijke 
booster die heel wat deci- 
bels in hifi-kwaliteit kan pro- 
duceren in de auto. De klei- 
ne krachtpatser levert 2 x 
13 echte watts kontinu- 


vermogen! liefst vier stands zullen wij er zijn. 

Uiteraard niet zonder het nodige 

“materiaal”! Te bewonderen valt 
hetlekvan:Elektuur … …………. … varna Ve eden nee 11-51 | onder meer: de Octopus 65 (de 

“opvolger” van de Junior) met de 
BPTRNAYOWS 4 er rand tee 11-52 | splinternieuwe grafische kleuren- 

kaart; een IBM-kompatibele PC met 

8 zE Winchester-disk, kleurenkaart en 

kwikebatterijen <0 a vader ee ea oee 11-55 printerinterface; een MSX-computer 
Het kwik in deze batterijen is zeer gevaarlijk voor ons milieu. Welke met 1/O-uitbreiding; een... Enfin, te 
maatregelen nemen de fabrikanten van dit type batterijen en zijn er alter- veel om op te noemen! U kunt het 
natieven voor de veelgebruikte kwikcelletjes? allemaal met eigen ogen zien op 

22 en 23 november. Tot dan! 
RS232anterf8CB.….…..…. mese vaert TOE 11-58 


Voor de seriële kommunikatie tussen de computers onderling en tussen 
computers en randapparatuur wordt bijna overal ter wereld gebruik ge- NN £ 
maakt van de RS-232-interface. Met deze kaart en de reeds eerder gepu- Tegen inlevering van de 
bliceerde universele C64-1/O-bus is het mogelijk om praktisch elke reduktiebon op de print- 
ri eeen nog niet heeft, alsnog uit te rusten met layout-pagina’s krijgen 

7 bezoekers van de HCC- 
dagen één gulden korting 


op de toegangsprijs! 


illuminator — deel 2 11-64 
In het tweede deel over deze 
veelzijdige toneelverlichting 

gaan we ons bezig houden 

met het vermogensgedeelte 

en de opbouw van de illu- 
minator. 


grafische kleurenkaart — deel 3 


Eindelijk is het dan zover dat we, na het theoretische gedeelte, kunnen 
gaan kijken naar de praktische opzet: het schema. Dat wordt in dit deel 
uitgebreid besproken. 


ET A PIE Micro Computer Dagen 


11-05 


elektuur november 1985 


Van de met @ aangeduide produkten is 
de leverbaarheid niet gegarandeerd. 


Elektuurprinten, -frontplaten, -soft- 
ware en -paperware kunnen worden 
besteld via de handel en via de 
bestelkaart achterin dit blad. U kunt 
ze ook rechtstreeks en tegen vooruit- 
betaling bestellen bij Elektuur B.V, 
Beek (L) met duidelijke vermelding 
van het (de) bestelnummerls) op uw 
overschrijvingsformulier. Per (gekom- 
bineerde) bestelling dient f 3,50 
(Bfrs. 69) extra voor verzend- en 
administratiekosten te worden over- 
gemaakt. 

Postgiro 124.11.00 of bank-nr. 
57.83.41.883 (voor België PCR 
000-017-70.26-01). 


(E)PROM's kunt u door Elektuur B.V. 
laten programmeren. Stuur de 
(E)PROM('s) in een deugdelijke ver- 
pakking naar Elektuur B.V., Postbus 
75, 6190 AB Beek (L) met duidelijke 
vermelding van het gewenste 
Elektuur-programma + bestelnummer 
en maak gelijktijdig het verschuldigde 
bedrag (+ f 3,50/Bfrs. 69 voor 
verzend- en administratiekosten) over 
op bovenstaand post- of bankrek.nr. 
met vermelding van het bestel- 
nummer. 

(Elektuur B.V. kan niet aansprakelijk 
worden gesteld voor verlies of be- 
schadiging, in welke vorm dan ook, 
van toegezonden IC's.) 


TECHNISCHE VRAGEN SERVICE 


Deze service is bedoeld om lezers die moei- 
lijkheden ondervinden bij het opbouwen van 
Elektuur-schakelingen behulpzaam te zijn. 
Om een snelle beantwoording van uw vra- 
gen te bewerkstelligen, verzoeken wij u bij 
het stellen van uw vraag aan de volgende 
punten te denken: 


B De vragen dienen vergezeld te gaan van 
een geadresseerde en gefrankeerde ant- 
woordenveloppe. Alleen Nederlandse 
postzegels kunnen worden gebruikt. 
Vanuit het buitenland dient men gebruik 
te maken van een internationale 
antwoord-coupon. 

B Vermeld in de linker bovenhoek van de 
enveloppe de kode “TV” + het onder- 
werp waarover u vragen stelt. 


B Alleen vragen die betrekking hebben op 
in de laatste drie jaar gepubliceerde 
Elektuur-schakelingen komen voor beant- 
woording in aanmerking. Dit geldt trou- 
wens ook voor telefonische vragen op 
maandagmiddag tussen 12.30 en 16.00 
uur, tel. 04402-71850. 


B Stel uw vraag op een zakelijke manier, 
vermeld eventueel gemeten spanningen, 
stromen, gebruikte onderdelen etc. en 
schrijf vooral leesbaar. 


B Wanneer bepaalde onderdelen bij u in de 
buurt niet verkrijgbaar zijn, kijk dan alvo- 
rens in de pen te klimmen de adverten- 
ties in Elektuur na. Meestal vindt u daarin 
wat u zoekt. 


B Vragen die niet te maken hebben met de 
gepubliceerde schakeling zelf, maar met 
speciale individuele wensen (zoals bijv. 
aanpassing van onze ontwerpen op fa- 
brieksapparatuur of een bepaalde, door 
ons nooit beproefde samenvoeging van 
deelschakelingen) komen niet voor beant- 
woording in aanmerking. Ook aanvullen- 
de technische gegevens van komponen- 
ten en theoretische informatie over 
Elektuur-schakelingen kunnen niet ver- 
strekt worden. Zulks om te voorkomen 
dat de lezerspost onnodig veel beslag 
gaat leggen op de tijd van de redaktie. 


11-06 


bestelnr. guldens Bfrs. cassette 


009 27,30 538 cassette met 15 programma’s 
voor de speelcomputer 
01 27,30 538 cassette met 15 programma's 


voor de speelcomputer 


PROGRAMMEER SERVICE 


bestelnr. guldens Bfrs. programma 


502 16, — 315 cassette-routine voor 
NIBL-computer 
in 1 x MM 52040 of 
1 x 2716 EPROM 
503 20, 394 junior-computer 
in 1 x 2708 EPROM 
504 20, 394 lichtende disko-vloer 
in 1 x 2708 EPROM 
505 44 867 schaakprogramma voor 
Intelekt in 2 x 2716 EPROM 
506 21, 414 junior tape-monitor (TM) 
in 1 x 2716 EPROM 
507-N 28, 552 junior printer-monitor en 


PME in 1 
Herprogrammeren van 507 naar 507-N 
(zie Junior boek 4) kost / 11,05 (Bfrs. 218) 


x 2716 EPROM 


508 13, 256 junior databussturing 
in 1 » 82823 PROM 
509 28, 552 tijdsein-processor 
in 1 x 2716 EPROM 
510 14, 276 150 MH2-frekwentiemeter 
in 2 x 82523 PROM 
511 28, 552 junior-disassembler, -EPROM 
programmeer-software en 
-Systeemvektoren (+ hex 
dump) in 1 x 2716 EPROM 
512 28 552 autonome schakelklok 
in 1 x 2716 EPROM 
513 28, 552 keysoft polyfoon keyboard 
in 1 x 2716 EPROM 
514 28, 552 doka-computer 
in 1 x 2716 EPROM 
514-N 28. 552 doka-computer (vlg. jan. '83) 
in 1 x 2716 EPROM 
515 20, 394 DOS-software 
in 1 x 2708 
516 21, 414 sprekende dobbelsteen 
in 1 x 2716 EPROM 
517 28, 552 ELEKTERMINAL + 
elekterminal 
in 1 x 2716 EPROM 
518 20, 394 morse-programma 
voor de Junior-Computer 
in 1 x 2716 EPROM 
519 28, 552 telex-programma 
voor de Junior-Computer 
in 1 x 2716 EPROM 
521 55, 1084 karaktergenerator en video 
routines voor DOS-Junior 
in 1 x 2732 + 1 x 2716 
EPROM 
522 75, 1478 karaktergenerator en video 
routines voor uitgebreide 
Junior in 1 x 2732 + 
2 x 2716 EPROM 
523 44 867 karaktergenerator 
in 1 x 2732 EPROM 
524 28, 552 quantisizer 
in 1 x 2716 EPROM 
525 44, 867 universele terminal 
in 1 x 2732 EPROM 
526 28, 552 windrichtingsmeter in 
1 x 2716 EPROM 
527 28, 552 Elabyrint in 
1 x 2716 EPROM 
528 28, 552 EPROM-duplikator 
in 1 x 2716 EPROM 
529 13, 256 multimeetmonitor 
in 1 x 82523 PROM 
530 44, 867 typemachine-interface 
in 2 x 2716 EPROM 
531 44, — 867 uP-gestuurde frekwentie- 
meter In 
1 x 2732 EPROM 
532 44, 867 X-Y-plotter in 
1 x 2732 EPROM 
535 44, 867 onmogelijke schakelklok in 
1x 2732 EPROM 
536 44 867 uP-gestuurde frekwentieme 
ter met U665B-prescaler in 
1 x 2732 
537 28, 552 modelbaanbesturing in 
1 x 2716 


PAPERWARE SERVICE 


bestelnr. guldens Bfrs 
PWS-1 10, 197 


omschrijving 
ESS-511 software- 
dokumentatie: wijzi 
gingen/aanvullingen 
ESS-507-N 
DOS bootstrap-loader 
listing ESS 515 
aanvullende informatie 
universele terminal 
aanvullende informatie 
VDU-kaart + source- 
listings 


PWS-2 10, 197 


PWS-3 10,30 203 


PWS-4 11,05 218 


SOFTWARE SERVICE FRONTPLATEN SERVICE 


bestelnr. guldens Bfrs. frontplaten 


82178-F 9,90 195 labvoeding 
@82022-F 17,65 348 Prelude XL 
83051-F 19,45 383 Maëstro 
84012-F 20,50 404 kapaciteitsmeter 
84037-F 18,40 362 pulsgenerator 
84024-F 29,50 581 terts-analyzer 
84111-F 19,90 392 funktiegenerator 
84097-F 42, 827 uP-gestuurde frekwentiemeter 
85047.F 59,50 1172 onmogelijke schakelklok 


PRINT SERVICE 


Wanneer u een printl{en) bestelt, kunt u 
desgewenst het (de) bijbehorende num- 
mer(s) van Elektuur meegeleverd krijgen 
door bij uw bestelling per nummer 

f 5,25 (Bfrs. 103) extra over te maken 
(voor Halfgeleidergidsen: f 10,50, 

Bfrs. 206). Vermeldt u dan bij uw bestel- 
ling “plus tijdschrift maand/jaar” (voor 
maand/jaar zie onderstaande lijst). De 
meeste — echter niet alle — reeds ver- 
schenen nummers zijn nog beschikbaar. 
Indien het (de) door u bestelde tijd- 
schriften) niet meer leverbaar is (zijn), 
ontvangt u kopieën van het (de) desbe- 
treffende artikel(en). 

Deze pagina geeft een overzicht van de 
meest courante Elektuur-printen. Regel- 
matig wordt een uitgebreide lijst van 
het komplete aanbod gepubliceerd. 


bestelnr. guldens Bfrs. print 


APRIL 1985 

85016 18,85 371 _koekoek-imitator 

85020 50,05 86 X-Y-plotter 

85042 1,95 235 _zonnecel-radio 

85044 27,05 533 10 A-voeding 

84034 26,75 527 real-time-uP-klok 

MEI 1985 schakelklok 

85047-1 28,40 559 basisprint 

85047-2 28,50 561 display-print 

85053 13,50 266 _gloeiplug-modulator 

85054 17,50 345 _autometer 

85058 40,45 797 universele C64 1/O-bus 

85063 16,30 321 analoge ingang voor 
computers 

JUNI 1985 

85043 24,45 482 toerenteller 

85057 11,60 229 _tone-burst-generator 

85064 29,35 578 _infrarood-sensor 

85065 11,20 221 RAM als EPROM 

85072 35,55 700 _auto-service-meter 


HALFGELEIDERGIDS 1985 
jumbo-display 


85413-1 49,50 975 7-segment-display 

85413-2 19,50 384 2-segment-display 

85413-3 14,75 290 colon 

85423 14,25 281 _audiotester 

85431 13,30 262 _hifi-hoofdtelefoonversterker 

85446 u, 217 _model-akkulader 

85447 _ 10, 197 _wP-probe 

85449 17,40 343 _IR-lichtsluis 
mikrofoonvoorversterker 

85450 12,10 238 symmetrische ingang 

85450-2 11,75 231 asymmetrische ingang 

85463 47,30 932 _diskomixer 

85466 11,45 226 6502-tracer 
disko-VU-meter 

85470-1 16,20 319 stuurprint 

85470-2 26,15 515 display-print 

85480 u, 217 dubbele aanraakdimmer 

85493 14,70 290 _modelbaan-indikatie 


SEPTEMBER 1985 


85081 8,60 169 _solid-state-relais 
alarmcentrale 

850891 33 650 hoofdprint 

85089-2 9,80 193 ingangsprint 

OKTOBER 1985 

85000 7,20 142 _HF-experimenteerprint 

85093 38,85 765 digitale anemometer 

85096 15, 295 _nicad-lader/kapaciteitsmeter 
illuminator 

85097-1 24,50 483 hoofdprint 

85097-2 25,45 501 kanaalprint 


NOVEMBER 1985 


85073 15,70 309 RS-232-interface 
flipperkast 

85090-1 25,90 510 basisprint 

85090-2 18,60 366 frontplaat 

85102 18,50 364 _autobooster 

85103 29,80 587 _sweepgenerator 
illuminator: 

85097-3 18,35 362 synchronisatieprint 

85097-4 16,75 330 vermogensprint 


advertentie elektuur november 1985 


telex 77223 telec nl, postgiro 3371900 
ABN Groningen, rek.nr. 21.11.00.285 


1. ELEKTRONICA b.v. 
3711 GP GRONINGEN 


Steentilstraat 36 
tel.nr. 050-141616 


2. COMPUTERS b.v. 
9712 HW GRONINGEN 


Kreupelstraat 12 
tel.nr. 050-143344 


WAAROM EEN IBM COMPATIBLE?2?2?? 
NU 


AANBIEDING ORIGINELE IBM COMPUTER MET NEDERLANDSE IBM GARANTIE 


IBM 
PORTABLE 
PERSONAL 
COMPUTER 


IBM PORTABLE PC: 


— 2 diskdrives 360 KB 

— 256 KB RAM 

— high resolution video card 

— ingebouwde grafische monitor 
— toetsenbord 


IBM PORTABLE PC MET HARDDISK: 


dezelfde configuratie, 


end dan met: 
1 disk drive 360 KB R 
— 3 harddisk 10 MB SERGED 
excl. Ee 


380, 


excl. BTW 


UITERAARD VOEREN WIJ DE KOMPLETE RANGE 
IBM INTERFACE KAARTEN EN TOEBEHOREN VOOR 
PC APPARATUUR. 


TOTAAL PRIJS TOTAAL PRIJS 


IBM GRAFISCHE PRINTER: 
— 80 cps : 
— volledige IBM karakterset 
f 875, — 
excl. BTW 


HARD DISK SEAGATE 


TEAC DISK DRIVES 
TEAC FD 55 B, 40 track ds 
TEAC FD 55 F, 80 track ds 


f 419,50 


Prijzen excl. BTW 19% 


SEAGATE 10 MB 
SEAGATE 20 MB 
HARDDISK CONTROLLER. f 750, — 
TAPE STREAMER 


Prijzen excl. BTW 19% 


KOMPONENTEN OOK LEVERBAAR DOOR TELEC COMPUTERS, 


nec - 150ns.. f 


Geautoriseerd 
dealer 


computers 


tegen zeer scherpe prijzen o.a: 


41256 - 150ns. f 14,70 


Prijzen per stuk, excl. BTW 19% 
Prijswijzigingen en uitverkocht voorbehouden 


nec 


OPENINGSTIJDEN: 
donderdag 10.00 - 21.00 
vrijdag 

zaterdag 


maandag 13.00-18.00 
dinsdag 10.00 - 18.00 
woensdag 10.00 - 18.00 


10.00 - 18.00 
10.00 - 17.00 


Geautoriseerd 
dealer 


TELEFOON: 050-143344 


11-07 


elektuur november 1985 


Hitachi scopes, 


een norm op zichzelf. 


V212 f1390- 


Daarnaast hebben de nieuwe slim line 
Hitachi oscilloscopen V222 en V422 

3 unieke funkties, die u alleen op Hitachi 
scopes zult aantreffen. 


4, De V-mode funktie maakt het mogelijk om beide 
kanalen gelijktijdig op 2 geheel verschillende 
frequenties te triggeren. 


De DC-uitgang. Met behulp van een D.M.M. en deze 

* funktie kunt u van elke puls of piek in een (samen- 

pe signaal de amplitude meten. Dit is in een 
andomdraai te realiseren. 


De tien maal vergroting van de tijdbases (ALT.MAG) 
“ kan nu worden gerealiseerd terwijl het oorspronke- 
lijke signaal in beeld blijft. 


Vv422 Vv222 | Vv212 


Buis 8 x 10 cm vierkant met int. schaal- 
verdeling en % indikatie 

Auto focus X I X | 

Gevoeligheid 1mV 1mV 1mV 

Bandbreedte DC-40 mHz DC-20 mHz DC-20 mHz 

Signaalvertraging X 

DC-UITGANG X | X | 

CH1-uitgang X X 

Triggerfunkties Auto, ga TV-V, TV 

TRIGGERREFERENTIE INT, CHI, CH2, V-MODE, LINE, EXT. 

TIEN MAAL VERGROTING x X 

(ALT, MAG) 

Garantie 3 jaar op buis, onderdelen, arbeidsloon 


Gewicht 6,5 kg. 6,5 kg. 6 kg. 


Prijs inkl. 2probesen f2190,- | f1590,- f 1390,- 
Engelse gebruiks- 
aanwijzing. 


Prijzen zijn exkl. B.T.W, franko huis uit voorraad. 
Handboek in het Nederlands op verzoek. 


Voor snelle levering, uit voorraad. 035 - 61614! 


© HITACHI 


The measure of quality 


COMP HL 


systemen Postbus 8, 
Welder led 1243 ZG 's-Graveland. 


U kunt ons vinden op stand O-302 
van de beurs „Het Instrument” 


11-08 


advertentie 


Op ons kunt u tellen … 


e Tellers met een ongekende prijs/kwaliteits- 


verhouding 


e Voorzien van een grote (13 mm) 8 digit 


LED uitlezing 


e Uiterst stabiele kristalgestuurde tijdbasis 

e Omschakelbare poorttijd: 0,1-1-10 sec. 

e Instelbaar triggerniveau 

e Zeer hoge gevoeligheid: 5 mmV tot 10 MHz 
en 10 mV tot 50 MHz (25 mV bij 600 MHz). 


100 MHz: 648,- inkl. BTW 
600 MHz: 790,- inkl. BTW 
1000 MHz: 1098,- inkl. BTW 


Hondsruglaan 93c, 


ogel’s 5628 DB Eindhoven. 


Tel. 040-415547. 


Vraag- en aanbod advertenties, bestemd voor partikulier gebruik, ge- 
middeld 27 lettertekens per regel, prijs per regel f 3,75/Bfrs. 74, —. 
Voor zakelijk gebruik, bij minimum afname van 5 regels, gemiddeld 
27 lettertekens per regel, f 11,—/Bfrs. 217, —. 

Plaatsing na vooruitbetaling op giro 124.11.00 t.n.v. Elektuur Beek (L), 


voor België per 000.017.70.26-01. 


Geleiders kunnen alleen schriftelijk worden opgegeven. 


Copybox f 25,— en ROM-print 
f 6 voor CBM64. Apple of CBM64 
eprom-programmer f 100. 128K- 
RAM-kaaärt voor Apple f 200. Tel. 
01650-69890. L. van Zundert, St. 
Alphonsusstr. 20, 4703 HH Roo- 
sendaal. 

Te koop: bouwpakket A3-for- 
maat-plotter, resolutie 0,04 mm, 
prijs: 1 kleur f 295,—; 3 kleuren 
f 345, —. Tel. 053-763609. 

Te koop: Crescendo eindverst. 
en Vivace boxen zeer fraai afge- 
werkt. W. Stel, Doetinchem tel. 
08340-30725. 

Te koop: 1 kanaals scupes Tele- 
quipment type S51B f 360,—. 


Philipsscoop probe's, vanaf 
f 50, —. Nieuwe zware schei- 
dingstrafo's prim 220 V sec 
0-110-220 V f 250, —. Tel. 
074-771358. 


Te koop: Micro comp. systeem; 
ZX-81 Bord, MT-Keybord + Buff; 
MT-Cent/F, MT-RS232C, MT- 
Calc, MT-TextProc., MT-48kb 
Ram; Video Voorverst. + Inv. Vi- 
deo; Video Monitor Zenith Data; 
Printer Seikosha GP-80; Taperec. 
+ OQSRVE verst/filt.; Voeding 
9V/3R gestab.; f 900,—. Tel. 
01891-4649. 


Te koop: Philips laboratorium 
scoop PM 3256-75 MHz met ver- 
traagde tijdbasis, 2% jaar 
oud met meetkoppen en doc. 
f 4400, —. E. v't Hof, Wezenland 
27, Nunspeet, Tel. 03412-51248. 


Te koop: Professionele toonslo- 
ten Grundig FK103 met FX507, 
alle 5 tonen instelbaar, nieuw met 
schema f 175, —. E. vt Hof, We- 
zenland 27, Nunspeet, tel. 03412- 
51248. 


SNEL PRINTEN EN FRONTPLA- 
TEN MAKEN met TEC 200 folie. 
Fotokopieeren-opstrijken-etsen- 
klaar. 5 Vel TEC 200 A4 formaat 
f18,—; 10 vel f 30,—. Giro 
294480 tnv Seiijjkens Breda. Tel. 
076-654438. 


Te koop: Promax veldsterkteme- 
ter voor FM, VHF en UHF, bereik 
20 dB/uV - 130 dB/uV., in leren 
draagtas en handboek, 3 mnd. 
oud f 800,—. A. Reybroek, Bern- 
hardstr. 21, Veghel N. Br. 


Printed Circuits materiaal! ma- 
chine v. etsen-kappen-boren elec- 
trolyte + 50 m? basismateriaal 
epoxy + koper + produkten + 
oven, inlichtingen tel. 015-415405. 


advertentie 


elektuur november 1985 


PANTEC 


DIVISION OF CARLO GAVAZZI 


f 99,50 


Model TRANSISTORTESTER II 


1,5. 

Meetbereiken zijn: 

— 3 Ilceo meetbereiken voor 
lceo-silicium 
Iceo-germanium low power 
lceo-germanium high power : 

— 1 Idss meetbereik voor 
FET transistoren 


— Klasse 3 in |l en Beta. 


DRAAISCHAKELAARS 
Professionele draaischakelaars, met zilve- 
ren kontakten, 6 mm as $ merk Allen & 
Bradley: 
6 moederkontakten/12 standen, 

non shorting 
6 me 12 st shorting 
5 me 12 st non shorting 
5 me 12 st shorting 
4 me 12 st non shorting 
4 me 12 st shorting 
3 me 12 st non shorting 
3 me 12 st shorting 
4 mc 6 st non shorting 
4 mc 6 st shorting 
2 me 12 st non shorting 
2 me 12 st shorting 
4 me 3 st non shorting 
4 me 3 st shorting 
3 mc 4 st non shorting 
3 mce 4 st shorting.… 
2 mce 6 st non shorting 
2 mc 6 st shorting.. 
1 me 12 st shorting.. 
1 mec 12 st non shorting 

prijzen incl. BTW per 


N 
had 


NERD 
“gege EI 888 E58 


md ed dd 


BEN 
oNNeNeNeNANAEN 


nnn in nin Vin nnie nnn nnn ns in 
et 


} 


GROTERE 
AANTALLEN 
PRIJS OP 
AANVRAAG. 


Nikkel Cadmium Akku's 

model penlite NU f 3,50 per stuk 

model babycel 1,8 A/hr f 11,95 per stuk 

model monocel 4 _A/hr f 19,95 per stuk 
incl. BTW 

korting bij grotere aantallen 

LADER voor 4 penlite (per stuk te laden) 

f 17,95 
LADER UNIVERSEEL (voor alle typen bat- 
terijen) . E f 29, 


EL 


WIJZE VAN BESTELLEN: 


kosten 
kosten 
geleverd. 


— aan buitenland: alleen bij vooruitbetaling. 


UNIVERSEELMETER MAJOR 20K 


TRANSISTORTESTER VAN PANTEC 


Meetinstrument voor metingen van transis- 
toren en diodes, uitgerust met een draai- 
spoelinstrument van 50 uA - 3000 Q - klasse 


— onder rembours, opgave tel. of schrift. min. verz. kosten 
— per brief met ingesl. ondertekende girobetaalkaart, groene bankcheque, min. verz. 


Schriftelijke bestellingen aan: Pb. 7026, 9701 JA Groningen. 


— Afmeting: 130 x 125 x 40 mm; gewicht: 350 g. 


Ks an 32.0004F/25V MICRO 4700uF/63V ITT Ln 
schroefaansl. afm, H: 115mm x D:67mmé& _ schroefaansl. afm. H: 85mm x D: Simm $ 
ne ad f 15,— 
mmm | Trafo's 5 PK 106 __ 2x6V/1x0,144A f_7,50 
15 mA Ingegoten trafo's PK 212 2% 12V/1,7VA f_ 7,50 
print: PK 215 _ 2x15V/1,7VA „f_7,50 
WL 615-2 2x A LH 101 _ 6/8/10/12V, 1,7A …. f 26,— 
2x EA LH 103 _ 12, 14, 16, 18, 2,2A..… f 29,50 
APE: LH 105 _ 24, 30, 40, 52, 63, 2,5A f 62,50 
L AEN LH 113 6, 12, 16, 20, 24V, 4A. f 46, — 
gen NIR 200 _2x8V, 2x1,25A - f 26,50 
, NTR 201 _2x12V, 2x1A _f 22,50 
PK 202 2x9V/ 2x0,144A NTR 202 _2x12V, 2x1,7A f 26,50 
NTR 204A 2x33V, 2x3A .f 66,50 
230 NTR 215 2x12/15/18, 2x1A … f 47,50 
pagina’s TELEC CATALOGUS pagina's AR 208 2x0V/2%0:3A {9,50 
NTR 209 _2x12V, 2x0,15A f 10,50 
DENKT U OOK OM ONZE CATALOGUS?????? KEA En red Bd 
GRATIS VOOR BEDRIJVEN, INSTELLINGEN NTR 223 __2x12V, 2x1A f 19,50 
enz. enz. aanpassingstrafo's: 
EVEN EEN TELEFOONTJE EN U KRIJGT HEM 12 ! 


aan overheid cq. semi-overheid: alleen schriftelijk met officiële bestelbon. 


B Volledig beveiligd d.m.v. een ultra-snelle smeltzekering (FF 3,15A), 
“neon’” gasontladings-component en diode circuit. 
B Nieuw en zeer compact draai- en schuifschakelmechanisme met 
vergulde contactsporen voor een lange levensduur. 
B Uitgebreide meetbereiken zoals 12,5A wisselstroom, 2,5A ge- 
lijkstroom, vier ohmbereiken enz. 
B Voldoet aan VDE norm 0410/10.76. 


— 2 Beta versterkingsfaktor bereiken : O tot 100 en O tot 1000. 
— Meting van doorlaat- en sperweerstabd van diodes. 


GRATIS TOEGESTUURD 


f 8,75 
f 2,80 


— bij vooruitbetaling op giro- of ‘bankrek. met duidelijke omschrijving, min. verz. 


f 2,80 


— leveranties aan bedrijven: alleen schriftelijk of per telex. Na overleg kan op rek. worden 


Prijswijzigingen en uitverkocht voorbehouden 


telex 77223 telec nl, postgiro 3371900 
ABN Groningen, rek.nr. 21.11.00.285 


1. ELEKTRONICA b.v. 


Steentilstraat 36 


9711 GP GRONINGEN tel.nr. 050-141616 


2. COMPUTERS b.v. 
9712 HW GRONINGEN 


HAMEG SCOPES: 


HM 103 1 kanaals 10MHz service oscillos- 
coop met ingebouwde compo- 
nententester. f 885, — 

HM 203/5 2 kanaals 20MHz oscilloscoop 
met ingebouwde componenten- 
tester. … SE f 1350, — 

HM 204/2 2 kanaals 20MHz oscilloscoop 

met ingebouwde componenten 

tester en vertraagde tijdbasis 
f 1950, — 

2 kanaals 60MHz oscilloscoop 

met ingebouwde componenten 

tester en vertraagde tijdbasis ALLEEN BIJ ONS 
f 2655. — MET GRATIS PROBE('S) 
HM 203 en volgende met 2 gratis probe’s 1:1/1:10 


PROBE'S 


Kreupelstraat 12 
tel.nr. 050-143344 


HM 605 


f49,50 1:10... .f54,50. 1:1/1:10..……. 


AANBIEDING ELCO's 
15.0004F/10V 
schroefaansl. afm. H: 91mm x 


32.000uF/25V SPRAGUE 
schroefaansl. afm. H: 111mm 


2 x 470uF/250V 
afm, H: 85mm x D: 45 mm & 
f 4,50 


D: 35mm & 
f 2,50 


x D: 64mm $ 


1000u4F/500V Sage 
schroefaansl. afm. H: 112mm x D: 67mm & 


f 17,50 
f25,— _ 10.0004F/100V SPRAGUE 
2500uF/75V Siemens schroefaansl. afm. H: 125mm x D: 64mm & 
schroefaansl. afm. H: 108mm x D: 51mm é £25= 
f 7,50 51.0004F/40V SPRAGUE 
93004F/50V MICRO schroefaansl. afm. H: 125mm x D: 79mm $ 
schroefaansl. afm. H: 15mm x D:5lmm& __32.0004F/25V SANGAMD f 17,50 
17,50 schroefaansl. afm. H: 112mm x D: 65mm à 
25.0004F/50V MICRO f 17,50 


2 x 50uF/450V RIFA 


schroefaans!. afm. H: 110mm x D: 65mm & 
soldeer + schroef afm. H:75mm x D:35mmé 


f 17,50 


„eenn 
88888 * 


RINGKERNTRANSFORMATOREN 
30 VA diameter: 71mm hoogte: 33mm 


prijs . 9 % f 52,50 incl. BTW 
120 VA diameter: 110mm hoogte: 37mm 
prijs …… . f 69,50 incl. BTW 
160 VA diameter: 110mm hoogte: 45mm 
prijs. . f 79,50 incl. BTW 
330 VA diameter: 125mm hoogte: 52mm 
prijs f 129,50 incl. BTW 


leverbaar in de spanningen o.a: 
2x 10V/2 x 12V/2 x 15V/2 x 22V 
12 x35V 

330 VA: spanningen 2 x 22V / 2 x 


FREQUENTIE- TELLER FZ 10 M 


Specificaties: 2 meetbereiken * ingangsimpedantie: 1 M-Ohm, fet-ingang 


tot 10 MHz uitbreidbaar tot gevoeligheid: ca. 25 mV, 
600 MHz fet voorversterker met onarriusiane. 3,2768 ri 


BNC ingang tolerantie: 20 ppm f 225, — 
meetbereik 1: 10 Hz- 1 MHz spanning: 9 Volt batterij 5 hj 
meetbereik 2: 10 Hz-20 MHz automatische batterijcontrole incl. BTW 


à 1 GHz deler 
universele frequentiedeler met 
een frequentiebereik van 30 MHz-1,2 GHz 


gevoeligheid: 15 mVeff f 115, — 
ingangsspanning: 5 Volt incl. BTW 


OPENINGSTIJDEN: 


ma 13.00 - 18.00 do 10.00 - 21.00 
di 10.00 - 18.00 vr 10.00 - 18.00 
wo 10.00 - 18.00 za 10.00 - 17.00 


11-09 


elektuur november 1985 


GE-ELOXEERD ALUMINIUM 
A KASTPROFIEL B 
A748 B7,48 C7,15 D8,58 
LENGTE 1M PLAATD.15MM EXCL. BTW 
1OST -10% 25ST-20% 
1OOST.- 30% 


19” RACK 


29,45 


‘ EXCL. BTW 


TATIE VAN IIET 
GRAMMIA 


ALLE PRIJZEN excl. BTW 
VRAAG OM DOCUMENTATIE 
VAN HET 
VOLLEDIGE PROGRAMMA 


rembourszendingen f 12,50 verzendkosten ot bestellen door overmaking 


van het totale bedrag + f 5,00 verzendkosten op giro 2388700 of girobe- 
taalkaart of eurocheque naar 


$ GASTHUISSTRAAT 11 POSTBUS 161 
WINTERSWIJK TEL.05430-14799 


11-10 


advertentie 


NIEUW-NIEUW-NIEUW-NIEUW-NIEUW- 


M & M ELECTRONICA 


ZWARTBROEKPLEIN 1 
6041 HX ROERMOND 
TEL: — 04750- —-31270/33531 


[BM-COMPATIBLE 
NU VOOR FL.2995,- ver 


(uibreib. 640K) 
2 disk drives (360K elk) 
Color/graphic kaart 

Parr. Centronics printerkaart 
135W voeding 


PC-behuizing en keyboard 


256K geheugen 


prijzen excl. B.T.W. 


BEL NU:04750-31270 


OPENINGSTIJEN: di. 
13.00 tet 17,30 uur 
zaterdag: van 10.00 tot 17.00 


t/m vr. van 


PRINTPLAAT OP MAAT 


(epoxy) met positieve fotolaag 


Te ontwikkelen in 1% natronloog. 

EnKZT; 0 MEN IK rd tested NER f 1,90 per dm? 
Dubbz. 1,6 mm dik … ..... f 2,40 per dm? 
In dozen van 4 platen enkz. 52 x 57 cm = 120 dm? 
ni EERS TP 
Geknipt met + 
525 mm. Koperdikte 35 micron 

Monsters op aanvraag. 

Ontwikkelaar wordt gratis bijgeleverd. 

Leveringen in Ned. onder rembours of bij vooruitbeta- 
ling. In België uitsl. bij vooruitbetaling. 

Minimum order f 50,—. Boven f 350,— franko le- 
vering. 


ELTEX 


Prijzen exkl. 19% b.t.w. 
H. ter Kuilestraat 163, Enschede (Holland) 
Tel.: 053-310073. 


OUDE ELEKTUUR PRINTEN 


nu leverbaar door: 


Vermeulen Printservice 


Dorpsstraat 111 
5708 GE HELMOND 
Tel: 04920-45337 


Prijs op aanvraag 


Dubbelzijdig doorgemetaliseerde printen uitgesloten. 


Banknr: 2351 38 231 Gironr: 34 35 229 


advertentie elektuur november 1985 


21 schakelingen met Philips versterker-IC’s 
Vraag de gratis brochure 


Bijzondere IC's verdienen bijzondere aandacht. Daarom heeft __puttende opsomming van specificaties. Wel een indruk van de 
Philips een selectie uit het omvangrijke programma versterker- _ ruime keuzemogelijkheden op het gebied van OpAmps, ver- 


schakelingen in een kleurige brochure samengebracht. Voor mogensversterkers, video/impulsversterkers, compandors, 
ontwerpers een mooie gelegenheid kennis te maken met de transconductieversterkers en hun toepassingen. Als u de bon 
complete schema's en enkele saillante gegevens van 21 ver- opstuurt hebt u de brochure snel in huis. 


sterker-IC's. Geen volledig programmaoverzicht en geen uit- 


INFORMATIE É& 8 Marktgroep Elonco, 


Zend mij de Applicatiegids Versterker-IC's Postbus 90050, 

a 5600 PB Eindhoven 
Bedrijf: Tel. (040) 783749 
Naam: 

Adres: 


Postcode/plaats: 


Telefoon: 

Kan in open envelop zonder postzegel worden 
verzonden aan: Afd. Publiciteit Elonco, VB 3-32. 
antwoordnummer 500, 5600 VB Eindhoven 


PHILIPS 


PHILIPS 


nn 


elektuur november 1985 


1-12 


JAAR 
GARANTIE 


BESCHRIJVING 
handuykit 


Professionele pluspunten: 


e bewezen kwaliteit bij ontelbare 
servicevloten, scholen en technische 
diensten 

e vrijwel volledig beveiligd tegen over- 
belasting ook 220V op het Ohmbereik 
en transientspanningen (6 Kv) 

e ijzersterke behuizing met tafelstandaard 

e volledig veilig voor de gebruikers 

e haarscherpe LCD-uitlezing, 13mm hoog 

e vraag de uitgebreide folder. 


Handykit 6010, 
de professionele multimeter. 


0) 


198,- 


adviesprijs 
inkl. BTW 


Hondsruglaan 93c, 


Vv ogel’s 5628 DB Eindhoven. 


Tel. 040-415547. 


advertentie 


SPECIAL ELECTRONICS 
ANTWOORDNUMMER 126 
3900 ZE SCHERPENZEEL Computer bouw sets 
Tel: 03497 -1990 Telex: 20010 attn. hermac computer Ic's 


computers - halfgeleiders - dig. ic's - lin. ic's - passieve componenten - etc. 


Uw adres voor electronische componenten 


HERMAC PC/XT PROGRAMMA. 


XT-8 


100% IBM(XT) compatible motherboard, voor alle IBM programma's . Voor- 
zien van bootrom zonder copyright problemen. Deze bootrom waarborgt het 
opstarten van het systeem en verzorgt tevens een systeemtest/foutdiagno- 
se. Op de print zijn 8 expansieslots aanwezig = 
Met 7 stuks vrije EPROM sockets. De boards worden Did 
compleet gebouwd/getest geleverd en zijn reeds voor- Ì 

zien van 256 kByte ram geheugen. Alle IC's zijn op rl = el 
voetjes gemonteerd 1 


Disk controllerkaart voor 2 stuks dubbelzijdige diskdrives. (bv. TEAC FD558) 
Gebouwd/getest 


Harddisk controllerkaart. Bestemd voor winchesterdrives van 0-140 MB. 


Multifunctionkaart. Voorzien van 256 kRAM 

B 1 serieële interface. RS232/V24. 

B ! parallel interface + game adapter 

B 1 hardware klok incl. batterij buffering 

B incl. software voor ramdisk-printerspoeler 

B met plaats voor extra geheugen tot max. 384 KRAM 


Grafiek-kleuren video kaart 

MB Met RGB uitgang. (voorzien van 9-polige RGB steker. IBM compatible.) 
B Video uitgang (Cinch stekerbus) 

B 16 kleuren 


Metalen behuizing voor een compleet XT systeem. Hierin past dus de moe 
derprint, 4 drives (of 2 drives + 2 stuks harddisks), voeding, extra printen 
en verdere toebehoren. Voorzien van een bovenzijde die scharnierend open 
gaat. Inclusief alle montage materialen. Kleur: beige 


Speciale XT voeding. Voorzien van blower en aansluitkabels. +5 V/15 A 
+12 V/4 A — —12 V/0.5 A -5 V/0.5 A Totaal: 135 W. Dit is een ge- 
schakelde voeding compleet in kast. 


Toetsenbord speciaal voor de IBM serie. 
MW 90 toetsen 

B nummeriek veld 

MB 12 functie toetsen 

MB nog vele andere mogelijkheden 

B in hoogte instelbaar 

B cursor stuur toetsen 

B leds voor CAPS/NUM lock 


Prijzen: exclusief 19% btw. 
ALLE KAARTEN ZIJN GEBOUWD EN GETEST. 


XT-8-incl. 256 KRAM 


MFC- multifunction card-256 k f 595, 


MON-12 amber monitor 


HARDDISK, 12.8 MByte, 
slimline 


SETPRIJZEN: 


Set A. 512 k 

XT-8 motherboard geb./get. 256 k. 
DC Disc controllerkaart 

MFC Multifunction kaart/256 k 
GCC Grafiek/kleuren video kaart 
KAST/XT Behuizing compleet 
POW/XT XT voeding 

KEY/XT XT keyboard 


Setprijs: 


Samengebouwd/getest: 


Set B. 512 k 

XT-8 motherboard geb./get. 256 k 
DC disc controllerkaart. 

MFC Multifunction kaart/256 k 

GCC Grafiek/kleuren video kaart 
KAST/XT Behuizing compleet 
POW/XT XT voeding. 

KEY/XT XT keyboard 

1 x DS 2 x 40 TR. DISK DRIVE 
22 MHz monitor, incl. voet + video. 
kabel. 12. Amber. 
Setprijs: ‚ f 3595, — 
Samengebouwd/getest: 


HARDDISKSET HDI. Harddisk + controllerkaart + kabelset, 12.8 Mbyte-slimline-fabr. 


Tandon f 2775, 


HARDDISKSET HD.2. Harddisk + controllerkaart + kabelset, 19 Mbyte, fabr. Tandon 


HARDDISKSET HD.3. Harddisk 


Nu een HERMAC/PC/XT-512 KRAM- 128 Mbyte voor slechts 


f_ 3085, — 


+ kabelset, 25.6 Mbyte-slimline-fabr 
f 3495, — 


+ controllerkaart 
Tandon 


f 6290, — 


(bestaande ui set B-samengebouwd/getest + Harddiskset HD.) 
Harddisks geschikt voor IBM-Olivetti-Ericson en vele andere PC's 


Bovenstaande prijzen exclusief 19% btw. 
IBM is a registered trademark of IBM corp. 


Wij voeren een volledig assortiment Hardware. 


Bestellen per brief, antwoordnummer 126, 3900 ZE Scherpenzeel (Gld): 
per telefoon 03497-19900. Betaling vooruitbetaling op giro 3463134 t.n.v. 


| Hermac Scherpenzeel: door insluiting van ondergetekende giro/bank- 


cheque/betaling aan postbode (min. f 8,75 rembourskosten) minimum 
order f 20,—. franco f 250, —. Port f 4,— (afhalen na afspraak mogelijk). 


advertentie 


sPRODUCTIONS 


AlN\ 


BOOR- en FREESTOESTELLEN VOOR 
PRINTEN EN BEHUIZINGSMATERI- 
AAL, zoals hieronder Model 2205, een 
handzaam 24V/2A toestel met rondloop- 
nauwkeurigheid van 0,03 mm en tot 
20.000 omw./min., uitgevoerd met dubbel 
kogellager-booras. 


UV-BELICHTINGSTOESTELLEN VOOR 
FOTOPRINTEN, zoals hieronder Mddel 
1920, geschikt voor max. vier Europrinten, 
voorzien van twee 15W/220V UV-buizen 
en met een optimale lichtspreiding en 
goede afdichting; korte belichting. 


GE-ELOXEERDE ALUMINIUM BEHUIZIN- 
GEN EN KASTPROFIELEN, zoals de 19-inch 
behuizing hiernaast afgebeeld, m.b.v. toebehoor 
geschikt te maken voor DIN 41612 en DIN 41617 
connectoren en tevens als tafelbehuizing samen 
te stellen. Verder diverse maten /dikte plaatmateri- 
aal, ook in geperforeerde versie verkrijgbaar. 


AIM PRODUCTIONS V.O.F. 
Industrieterrein Bullewijk’ 
Kollenbergweg 2 
1101 AS AMSTERDAM 


Tel.: 020-976463 Tix.: 10561 BASIS NL att. AIM 


Verder in ons programma: X/Y/Z-stappenmotoren installaties met besturingseenhe- 
den, etstoestellen voor printen, soldeertoestellen, basis-printmateriaal, koelprofielen, 
boren/fresen, chemicaliën, enz. 


SCHAKELAARS EN CONNECTOREN, zoals 
een uitgebreid programma sleutelschakelaars met 
oa. een nieuwe serie mini-uitvoeringen; verder 
draaischakelaars met sleutelbediening, duimwiel- 
schakelaars, wipschakelaars met verlichting, D- 
serie connectoren, vlakkabel-connectoren, Cen- 
tronics 14p/36p connectoren, enz. 


VERKRIJGBAAR BIJ DE VOLGENDE VERKOOPPUNTEN: 
ALKMAAR: Radio Elco, ALPHEN a/d RIJN: De Onderdelen Specialist, ALMELO: Radio Nijhuis, AMERSFOORT: van Hove elektronika, AMSTER- 
DAM: Muco A'dam, Elektronika 2000, ARNHEM: Hupra, Radio Piet, BERGEN OP ZOOM: Rein de Jong, BREDA: Electra, BUSSUM: Radio Velt, 
DELFT: Goris Elektronika, H.E.C., DOETINCHEM: H.E.D., EDE: Eijlander Electronics, EINDHOVEN: Display Elektronika, EMMEN: E.H.C., ENSCHE- 
DE: Radio Nijhuis, GOUDA: Digiprop, ‘s-GRAVENHAGE: Meek-it, Rueb, GRONINGEN; Okaphone, Telec, HAARLEM: Display Elektronika, HEEM- 
STEDE: Riton Electronika, HEERENVEEN: Radio Adema, HEERLEN: Regenboog, HENGELO: Radio Nijhuis, HILVERSUM: Radio Gooiland, HOORN: 
Jonker Elektronika, LEEUWARDEN: Elektronika Bouwman, LEIDEN: Kok Onderdelen, LEIDSCHENDAM: T.H.O. Bootsma, MAASTRICHT: Regen- 
boog, NIJMEGEN: Technica, NIJVERDAL: Radiovo, NUNSPEET: Hans Hobby-Elektronika, OSS: Elektron, ROERMOND: Popular Electronics, ROT- 
TERDAM: DIL, D.C.S., SCHERPENZEEL: Hermac Special Electronics, SCHIEDAM: Radiohuis v.d. Bend, SITTARD: Regenboog, STADSKANAAL: 
Commix, UTRECHT: Display elektronika, TILBURG: Segment Elektronika, TOLBERT: Leekster Elektronika, VENRAY: E‚H.S., VLAARDINGEN: Radio- 
huis v.d. Bend, WAGENINGEN: Mateman, ZAANDAM: Othec, ZEVENAAR: Liemers Elektronika, ZOETERMEER: Micromind, ZOETERWOUDE: S.C.S 
Industrie Componenten, ZUTPHEN: Manders Elektronika, ZWOLLE: Fakkert, Radio Nijhuis; BELGIE 3650-DILSEN: Electronica Shop. 


De SV 738 X'Press is 

{één van de eerste MSX 

computers, die is uitge- 

rust met een ingebouw- 

de 3.5” microfloppy 

disk-drive (360k), die 

functioneert onder drie operating systems 
nl.: -MSX Disk BASIC-DOS-CP/M 2.2. 
Ben van Dijk prijs f 1895, — 


GOLDSTAR FC-200 

64K ram 32K brom 
Ongelooflijke prijs 

voor C128 + C64 + drive 1541. 
Bel voor onze speciale prijs. 


Commodore VIC-20 + gratis 5 spelen op 
cassette nu voor f 199, — 
Daterecorder voor VIC-20 slechts f 99, — 
32K ram voor VIC-20 


MONITORS 
PHILIPS TP 200 groen fosfor met geluid 

f 299, — 
NOVEX 14” kleurenmonitor, PAL, RGB, 
groen fosfor en kleuromschakelaar f 999, — 
PHILIPS CM 8500 37 cm 
kleurenmonitor 


OVERIGE FILIALEN: 

DEN BOSCH Oss 
BOSCHMEERSINGEL 119 KRUISSTRAAT 84 
073-216232 04120-34139 

vrijdag koopavond donderdag koopavond, 
maandag v.m. gesloten maandag v.m. gesloten 


dins 
EPSON GX-80 matrix printer 


80 kolomsprinter bidirectioneel 
near letter quality 9 x 9 matrix 


friction feed prijs f 998, — 
Commodore 64 

interface voor GX-80 

Atari interface voor GX-80 

Binnenkort leverbaar interface voor: 
MSX-Sinclair-Commodore 128-1BM-PC 
Seikosha GP 100 VC 

80 Koloms printer. Bij Ben van Dijk nu 

30 kar/sec. Pinfeed 

Papierbreedte 10. 

Met speciale interface en karakterset voor 
VIC-20 en CBM-64. 

STAR SG 10 120 kar/sec. 

Near letter quality, friction en tractor feed, 
9x 11 matrix f 1.249, — 
STAR SG 10 C 

idem als boven maar nu met orgineel Com- 
modore interface f 1.149, — 
JUKI 6000 professionele daisywheel prin- 
ters met par. interface type ..… f 999, — 
JUKI 2200 printer/schrijfmachine met 
centr. par. Bij ons nu 

300 vel kettingspapier 

2000 vel kettingspapier 


UDEN 

MARKT 10 
04132-65205 

vrijdag koopavond 
dinsdag n.m. gesloten 


04124-2680 


elektuur november 1985 


PRODUKTIE-TOESTELLEN EN PRODUKTIE-ONDERDELEN IN DE ELEKTRONIKA. 


MONTAGE- en SOLDEER-FRAMES, 
zoals Model 2108 voor componenten mon- 
tage op vier Europrinten tegelijk of print 
platen tot 360 x 230 mm; na montage 
deksel afsluiten en frame omkeren, effi- 
cient solderen nu mogelijk. Verder kleiner 
Model 2106 voor twee Europrinten lever 
baar 


EPROM ‘UV’ WISTOESTELLEN, zoals 
Model 1930 hieronder weergegeven, 
geschikt voor max. vijf EPROM's en uitge- 
voerd met een elektronische tijdschakelaar 
max. 25 min.; verder een Model 1925 
geschikt voor max. 48 EPROM's leverbaar. 


TEAC 40 TRACKS 5% inch 

metalen kast hiervoor 

SANYO D.S. D.D. 40 tracks .…… 

TEAC FD55B D.S. D.D. 40 tr. . 

TEAC 55F D.S. D.D. 80 tr. .... f 560, — 
PHILIPS X-3114 80 tracks 

D.S. D.D. 1 MB 

omschakelaar 80/40 tracks … 


DISKETTES 

WHITE LABEL 10 stuks 

NASHUA 10 stuks 

BASF 1D 10 stuks 

BASF 2D 10 stuks 

MAXELL 3.5” per stuk 
OPBERGDOOS transparant met slot 
voor 80 disk 


TACKO disketteknijper maakt al uw disket- 
tes dubbelzijdig in een wip 


PRINTERINTERFACE voor Commodore 
64 naar Centronics parallel printer. Print 
ook de grafische karakters van de Commo- 


DIVERSE INKTLINTEN LEVERBAAR 


Alle prijzen incl. 19% B.T.W. 
Porto f 15,— 


POSTORDERS UITSLUITEND 
OP ONS HOOFDKANTOOR: 
LAAR 16, NISTELRODE 


11-13 


elektuur november 1985 advertentie 
md eN 


TD _selehkronicacomponenten -printpraduhtie en assemblage- 


SAS570S 
SAA1024 
SAB0529 
SAB0600 
UA709NE 
UA71ON14 
UA723N 
UA733 
UA741 
UA74IN8 
UA74INI4 
UA747N 
TBA560C 
TBA750C 
TBA800 
TBA810 
OM931 
OM961 
TCA965 
DACOBOO 
ADCOBO4 
ADCOB08 
DACOBO8 
ADCOB09 
SAK 1000 
TEA1002 
TDA1010 
TDA1011 
TOA1013A 
TOA1020 
TOA1024 
MC1310P 
LM145EN8 
MC1488 
MC 1489 
LM1BBEN 
LM18BIN 
ULN2002A 


Transistoren 


5 


PN 
Eed 
Kd 


EERIRSRE 


5 
sau 


2as8 
DANN=NND 


885 Bass8 


ano 


ESEEESEEEREERERIERELRRRRESIERAEEERENLLNESNEEERRENELLELNRRDURE VELCEREEREE 


menen 


SIJSRKSERSELREEREAR 


== esse 


SE8stRRB 8 28 


EO OW TI oo 00 00 em 0 


OON ee ee NN DD WO 


BSSSSABEEERIERS 


=N=osoosson. 
NNDNDNeasrreanres 


SESESERSESBSSrSERENREETESLASEENBEERB Bass 


2888 R8RAS BEksRES8 


coo 


zo OSOR-ON=0O © S= 


Nw 


Ro BPEore---hoenr 
BARRAEILRRRARBELRANASSENASS SHA AE 


BksRhSEsnsEeRSRELEER 


Nee 


SENRRSIEEEA ER ann BBAERSERKEEEE 
S85R 


&AEESEELER Ess SaanBREBEESEEERRRRERHAAARRRERRRERR 


PNNNNDND NN ION 


ooo WIEN a 


N® W 
Gd 


S8RR RE BER BIA8rS8 HE ZEVRREGEREISERERNRENKEEEBIEBEESRHAARISEREKERRNERCERSBER MN 


REGULATO 


DONNE DE me me ee ee ee DD ee Ne B NN 


vsnnnsrcrerRBEEEEEENon 


DRL ANNBEWe eN AR ENN eee NN 


wocrconnosowsonmooHooose= 
NS 
&3 


SEaRERRRoRRokaRNSSoaRkeBRESEISAREIRRRRAtottaBSE Vg RRIEESEZBEE 


SONNEEPELOnannnrconennn 


bd rd 
EN 
Kd 


S--oossr-sssooosoe 


NF 
kad 


nn 
25 


nd 
bedoe d 
SEEocvowvvsn 


SPOR LDWONNONNAADWERD BN: 


EL) 
BN 


$885o 


ERRRRESERERAASRRERERLLSRRERTANESERENSSERLRSS SISI ER 


mr WUN- ban GOOOOO: 


GRERSEB5s 2 RARBAESAESEREEERERESSS 


So 


S&esss2kölansestoRzELeNd 
WENN DaINurNE 


8 


8538888 EaS: 
NENNNNANNSRENNOEOOH HO oarnN 


ssoossossssossesssos 


=NNWUN=ENNOON== =H 


‘ Wesson DNeNanNnd us E ooo 
SRASAEREERRERERRHEREEESSEHSESERGAFERRRARREERARERRRRIESASRRIEN 


EERE EELDE ELEELPELEREER Kd 
hdd 
&& 


OD eee ee NN NONNEN ee ee 


DIEN mt me me ee eN INW ONWWON NO ON OON 
RRRRRERENEEBSIASREEG 


EN 
Bn 


TBA120T 
TBA120U 
L129 
L130 
L146 
UAA170 
UAA180 
L200CV 
LM208H 
XR210 
L296 
LM308N 
LM310N8 
LM331N8 
LM311N8 
LM317K 
LM317T 
LM318 


ERRIKRENERRERRSSISSSRENISAEEREEER SHEER S 38 


88385883888 88888E 


oss 
ERR 


Er 
a 
B-nonpw B 


INWE aNNNNONDNEND 


THYRISTOREN 


8 


SeONBWeNeNseeNww wenn ùw 


ND ONeEENN WA U WW 


En 


EN 


Ona ENEONIEWWLOLNKOOmr 
Eed 
SN 


ICL7106 
ICL7106R 
ICL7107 
ICL716 
TA7205 
LS7220 
ICM7555 
ICM8038 
MC 14411 


RREESERNRNAIRSERLENNERERRRENEBARSINRERNENERLINRLETITELREIENELE 
En 


st WEBRSELERRINSEEEEEEERELRBERRRIKSER 
Behe REinaadneSSSnenNss 
Ed 


REERESN oon TANG TERI SL 


BERRSARREN 


WENN 


TRIACS 
TIC 2060 
TIC 206M 
TIC 216D 
TIC 216M 
TIC 2260 
TIC 226M 


DIAC 
ER 900 


Neaort-=cocoorccscosswÛnNn 


DN 


PPPANNWUSS ern 


Sa 
„538 


EEE 


ed NIN BIRB ot 
ENIESSESEREEBIRGERRE 


zisnsan 
Ss 58 88 
8 88 BR 

e 

& 


NEBpnae--OoOUNErEOorrs-oon-Nn 
EEEEELEEKEREEELEEEELEEEE REEF EERE 


2564 44,95 
2716 450NS 13,45 
2732 250NS 17,95 
2732 450NSh7,95 
2764 250NS 19,95 
27128 250NS27,95 
27256 250NS 
109,95 
4116 150NS 5,35 
4164 150NS 8,95 
41255 150NS39,25 
6116 150NS 15,95 
6147P 17,65 


SIRRERRRSAENNEERRIHSEESRERRSRER B KRR 


Nn 


Gelijkricht 
bruggen: 

OIL 6 behuizing 
B80/C700 
B250/C700 
Rechthoekig 
B40/C1500/ 1000 
B40/C3700/2200 
B80/C3700/ 2200 
B40/C5000/3300 
880/C5000/3300 
8250/C500/3300 
Rond of vierkant 
10 mm 
B40/C1500 
B80/C1500 
B250/C1500 
Vierkant 
B140/C10000 
B420/C10000 
B140/C25000 
B420/C25000 
B250/C35000 
Vierkant Motorola 
BYW66 600V/35A 27,50 


WENN 


88o ER588B U SHSEUE BR 8 


888 panse= 


& 
SiaRaseSSRRRRNERERBERERE 


ENOONNNEZONNUN 
NN 
ss 


me te ED ONIN me ee ee ee ee NO B en OS DOO ONNN 


ZN1034E 
ZN414T 


ESSAoB 


SEREREEEENBEEBRRREERIZB 


8885 
8 GNU HEKAEENE EARGAG 


pn 
cssoosna 


asses 
AES 


POLDDDODAANNE 


WS ES NS 


855888 R 


SREERRRELEERERE 


6264 
6502P 


ERENDIREBERREE NR 


ofosssse sssose 


won 


BooRERTSg 
KERERELSREERR 


8 SR R RESRANRR 3EB 


Nese 


75 
„65 
65 
65 
65 
65 
65 
‚15 
15 
60 
60 
75 
60 
25 
30 
30 
25 
25 
65 
65 
‚65 
65 
75 
80 
70 
85 
30 
25 
30 
30 
‚30 
‚50 
‚25 
‚25 
‚30 
25 
25 
25 
20 
25 
‚25 
40 
‚30 
1,20 
35 
„35 
„60 
85 
‚65 
25 
25 
„30 
‚35 
30 
30 
30 
35 
30 
30 
30 
25 
30 
55 
40 
45 
70 
70 
20 
85 
70 
70 
25 
25 
20 
25 
25 
‚25 
25 
25 
25 
25 
25 
25 
25 
25 
25 
25 
‚25 
25 
25 
25 
30 
30 
30 


RRRSSBAERREN 


4037 
4126 


SovoscsosscsososooccoocsocsrorN--VoopcsccooPEPPPEr-====coococos 


ws me NNS ms mi KI md et NIE dt OO OOOO 


N n= 6 BESEEERN EER 
OINROZNN=ENONNNENNIN enn 
NNW DOON ee ee 


=NNsoeen 
SoasnoNAN=-=AOw wr 
RRRSEL ERS 


& 

Ssâ 
5 
Bola 


Bestellen: 
Timtronix, Nieuwe Ebbingestraat 9, 9712 NC Groningen. Telefonisch van maandag t/m zaterdag 050-140937 
EB geen minimum orderbedrag IA prijzen inclusief BTW 
B bestellingen tot f 150, — belast met rembours en verzendkosten 
B postgiro 1524778 IN RABO bank Haren rek. nr. 3251 02 953 


11-14 


advertentie 


HNNTBONIX 


elektuur november 1985 


selehtronicacompenenten -prinfproduktie en assemblage” 


SPECIALE AANBIEDINGEN geldig zo lang de voorraad strekt 
KEYBOARD TEXAS INSTRUMENTS !!!!! 


27C64 200 ns 
27128 250 ns 
27256 250 ns 
4116 150 ns 


BC516 
BC517 10 stuks 
BC547b 25 stuks 


BC549b 25 stuks 


BC550c 25 stuks 
BC557b 25 stuks 


BC639 
BC640 
BF199 


10 stuks 
10 stuks 
10 stuks 
1 stuks 
5 stuks 


8 RRS RRRRRRRRR 


„eeNNAaewWOoONLLD Ee 


LEDS LEDS LEDS LEDS LEDS 
Rood, groen, geel of oranje 3 of 
5 mm 

10 stuks per kleur 


100 stuks rood 5 mm …… 
100 stuks groen 5 mm …. 
100 stuks geel 5 mm 

100 stuks oranje 5 mm …. 


AINAOOTS ZO Stres oee f 2,95 
1N4003:25: St, … .ee2i f 3,50 


Xx 


7812 3 stuks 
7815 3 stuks 
7824 3 stuks 


5 stuks f 
5 stuks f 
5 stuks f 


5 stuks f 


tinzuiglitze per rol 
5 stuks 


CEEELELLELEh 
PTELCLLLETLT 
MTCCCLELLEE 
TL 
EADE 


e met gegevens voor gebruik in 
combinatie met ZX81 .. f 49, — 
e ook leverbaar een ombouwprint; 
oude print verwijderen, nieuwe 
print aanbrengen en volgens bij- 
geleverde beschrijving enkele 
toetsen omzetten. …. 
OMBOUWPRINT + BESCHRIJ- 
VING + 1 ROL TINZUIGLITZE 
f 25, — 


Vu-meter met ledbargraph-display (5 groene en 2 rode leds) universeel 
toepasbaar, voedingsspanning 6-12 volt 


Professioneel solderen met het nieuwe 


Weller soldeerstation WTCP-S. 


Om onze tintelende prijs van f 184, — hoeft u het niet te laten. 


NOG BEPERKT VOORRADIG 


STAPPENMOTOR 
LMS 3030 


B 48 stappen/ 
12 volt/4 fasen 
B wordt geleverd 
met aansluit 
schema 
f 19,95 


ELEKTUUR BOUWPAKKETTEN 


B Aantrekkelijk geprijsd 
MB Ook als deelpakket leverbaar 


B o.a. alle pakketten uit de "meetbijlage special’ uit voorraad lever- 


baar 
B Bel even voor de prijzen! 


N.B. Wij leveren uitsluitend kwaliteitscomponenten en doorgaans uit 
voorraad, zodat u uw bestelling vaak al een dag later in huis hebt. 


Onze nieuwe prijslijst is klaar! 
Even bellen en hij wordt gratis toegezonden 


Bestellen: 
Timtronix, Nieuwe Ebbingestraat 9, 9712 NC Groningen. Telefonisch van maandag t/m zaterdag 050-140937 
B geen minimum orderbedrag IM prijzen inclusief BTW 
WM bestellingen tot f 150, — belast met rembours en verzendkosten 
B postgiro 1524778 M RABO bank Haren rek. nr. 32 51 02 953 


WEERSTANDEN NODIG???? 
LET OP: 


1/4 watt koolfilm 
MB Pakket 1 E-12 reeks 10E-1 Meg 
10 per waarde = 610 stuks 
nu slechts f 19,95 
B Pakket 2 100 maal 1K 2K2 4K7 
1OK 22K 47K en 100K 
700 stuks 
B Zelf samenstellen 
10 per waarde 
100 per waarde 
1000 per waarde 


3% dig. LCD display 


k 
/ 


LCD THERMOMETER TPM 8302 

e handzame 3% digit LCD ther- 
mometer in aantrekkelijke be- 
huizing 
compleet 
regeld 
wordt geleverd met stalen probe 
geschikt voor oppervlakte-, gas- 
en vloeistofmetingen 
meetbereik van 
+ 150°C 
nauwkeurigheid binnen 1% 
unieke prijs/kwaliteitverhouding 

f 129,95 


gebouwd en afge- 


—40° tot 


KINGDOM KD 615 digitale univer- 

seel meter met transistortester, 

10-A bereik, Nederlandse gebruik- 

saanwijzing. Een copie van de spe- 

cificaties zenden wij u op aanvraag 
£ 


Nicads AA (penlite) 
fabr. SAFT 
per stuk 


100 gr. soldeertin 
harskern 60/40 
250 gr. soldeertin 
harskern 60/40 


11-15 


elektuur november 1985 


advertentie 


Westfalia Technica Top- 
Qualität! 


hat Qualität preiswerter! 
Druckfehier-Berichtigung! 


Falsch war in letzter Anzeige 


Diode 1000V/3A Stück 38211 4,25 
Richtig ist: Siliciumdiode 

10 St. im Btl. Best-Nr. 38211 Bu. 4,25 
Silicium-Gleichrichter-Dioden 
100V/150mA 108t-Btl. 38205 Bil. 0,85 
250V/6A 4St-Btl. 38212 Bt. 3,90 
Schottky-Diode (Hot Carrier-Diode) 
50V/ 3A Stück 38216 1,95 
30V/10A Stück 38217 4,90 


Qualitäts-Sinter NC-Akkus 1,24 V= 


Mono 4 A 47211 St.14,95ab6414,50 
Baby 1,8 A 47212 St. 8,60ab6á 7,90 
Mignon 0,5A. 47213 St. 3,65ab6á 3,45 
Á 
ID ed 
Ld 
Fotowiderstände 
Rd: 5M /Rh: 1,2KQ, P: 150 mW, @ 7 mm 


2 Stück im Beutel 


Best.-Nr. 36131 18ti. 2,85 
Rd: 3M /Rh: 400 2, P: 300 mW, @ 14 mm 
gekapselt 

Best.-Nr. 36132 Stúck 2,85 
Rd: 3M /Rh: 3002, P: 750 mW, @ 25 mm 
gekapselt 

Best.-Nr. 36133 Stück 3,45 


Print-Trafo (VDE 0551) rasterma8: 5 mm 


Zweikammer-System 
Primär: 220 V, Sek.: 12V / 125 mA 


Best.-Nr. 40433 4,70 
Qualitäts-Blei-Akkus 

far Funk, Modellbau, Motorräder 

Intern. DIN- Volt/ Best- _DM/St 
Typ Typ A. Nr. 

EN4-B-2-A 00412 6/4 47106 15,25 
EN6-3-B 00611 6/6 47108 18,75 
EN6-3-B-1 00612 6/6 47109 18,75 
12N5-3-B 50512 12/6 47110 26,50 
12N12A4A1 51211 12/2 47116 49,50 


® Alles drin 
® Alles dran 


Best.-Nr. 
30041 


Bei uns 
nur 


Euro-Karten-Leiterplatten 
Fotopositiv FR-2, einseitig 

Best.-Nr. 36212 bei uns nur 
Kleine Leiterplatte (60 x 100) 

FR-2, einseitig 

Best.-Nr. 36213 bei uns nur 
Lötstreifen-Platine (50 x 100) 

RM: 5.08 
Best.-Nr. 36228 


1,70 


0,50 


0,95 


bei uns nur 


LCD-Stoppuhr 


uitraleicht, für höchsten Einsatz 

Stoppuhr: 1/1000 Sek. genau, Additionsmes- 
sung, Zwischenzeit, Uhrzeit, Datum, Wochen- 
tag, Vollstd.-Signale und weitere Alarmzeiten 


Best.-Nr. 30555 bei uns nur 22,50 


Luidsprekerbouw 
en modificatie 


compleet programma 


voor luidsprekerbouw inclusief high-end 
materialen voor luidsprekermodificatie! 


Luidsprekers of kits van: 


Audax, Decca, Dynaudio, Focal, Fostex, 
Harbeth, IMF, Isophon, Jordan, Jordan 
Watts, Kef, Magnat, Peerless, Philips, 


Podszus-Gö 
saton, Volt. 


o.a. uit voorraad leverbaar: 


XL Aktief en Viface 


Snelle 
advies. 


levering, 


echte garantie en 


ich, Scan Speak, Vifa, Vi- 


tijd voor persoonlijk 


Bel even voor informatie/documentatie naar: 


KRUGER 
LUIDSPREKER 
SYSTEMEN 


11-16 


KLS 


Postbus 91 
9530 AB Borger 
tel. 05998-35930 


Westfalia Technica 


hat Qualität preiswerter! 


z pn 


Universal-Sound-Mixer SM-2970 

der Einstieg in die Serie der Qualitäts-Sound- 
Mixer: nur hochwertige Bauteile, universelle 
Funktionen, excellenter Frequenzbereich 
20 Hz-20 kHz t 0,5 dB (das sind Spitzenwerte, 
die die einsame Klasse unserer BVL-Gerâte- 
Serie belegen!) 

Der SM-2970 ist ein 4-Kanal-Mischer in Ganz- 
stahl-Technik fûr 2 Stereo-Quellen oder Mikro- 
fone bzw. bis zu 2 Stereo-Plattenspielern mit 
Magnetsystemen bzw. 2 Tonband-/Cassetten- 
geräten oder Tunern. Abmessungen: (BxHxT/ 
mm): 226x177x55 

Best.-Nr. 33140 15, 


bei uns nur 


5-Kanal-Profi-Stereo-Mischpult 

Mit Vorzügen von Studio-Gerâäten 

Technische Daten: 

1 x Mikrofon-Eingang (6,3er-Klinke): 0,54 V / 
6002@ 2xPhono-Eingänge (Cynch): 3 mV/ 
50K Q Ld 2x Tonband/Tuner-Eingänge 
(Cynch): 150mV/100 KQ @ Ausgangsspan- 
nung: 250 mV @ Frequenzbereich: 20-20000 
Hzt1dB@ Höhenregler: 10 kHz/ +12 dB © 
BaBregler: 100 Hz/ £12dB @ Klirrfaktor: weni- 
ger als 0,07% @ Rauschabstand: mehr als 60 
dB @ Signalabschwächer: —14dB @ Kopfhö- 
rer-Impedanz (6,3er Klinke): 4-16 Ohm @ 
Stromversorgung: 220V/50 Hz @ Abmes- 
sungen, auBen (BxHxT/mm): 317x70x120) 


Best.-Nr. 33141 bei uns nur 165, 


Noch mehr ûber Multifunktions- und Stereo- 
Mischpulte für High-End-Zwecke in unserem 
neuen Katalog! 


LCD-Digitaluhr 
mit elektronischer 


tlex-Boxen 


200 Watt HIfi-3-Weg 
Babref 


wan om PG 1 
Eeke ou 


Der neue Katalog ist da ! 
Viele neue Geschenk-ldeen 


Super-Angebote für 
Profis und Selbermacher 


Neues groBes Preisausschreiben 


Westfalia Technica hat 
Qualität preiswerter 

und doppelte Garantiezeit: 
bei uns ein ganzes Jahr! 


Wer schon einmal bei der Westfalia 
Technica einen Katalog angefordert 
hat (früherer Titel „Männersache(n)") 
erhält den neuen Katalog automa- 
tisch, ansonsten kostenlose Erstan- 
forderung per Telefon oder Post- 
karte. 


Westfalia Technica 


5800 D Hagen, Fach 657 
Tel: 02331-35533 (Tag + Nacht) 


DE ANTENNE-SPECIALIST 


TON SMORENBERG 


ANTENNE-TECHNIEK B.V. 


B voor al uw elektronika-komponenten 
B voor plaatsing en/of reparatie van uw antenne- 


installatie. 


B grootste speciaalzaak in N-Holland, uitgebreide 
sortering radio- TV. onderdelen, komponenten, 
scanners, bewakingsapparatuur, antennes 

B eigen reparatieafdeling. 

MB groothandel voor de detaillist 


VOORMEER 12-14 1813 SB ALKMAAR 


Tel. 072-117739 


's Maandags gesloten (niet voor detaillist) 


advertentie elektuur november 1985 


WORD 
NU ABONNEE OP 
ELEKTUUR 


| og, H hed En 
| 
à 
5 


Ca. 1.000.000 (l miljoen) lezers, 


over de hele wereld, kijken elke maand uit naar hun elektronica 
blad, om te zien wat in het Elektuur 
laboratorium ontwikkeld is. 


Hoort U daar nog niet bij? 


Word dan NU abonnee en U ontvangt de eerste drie nummers voor maar 
f 11,50 (Bfrs. 230, —) i.p.v. f 17,25 (Bfrs. 345, —) 


Deze bon uitknippen en opsturen (of de kaart achterin Elektuur gebruiken). 


Ik word nu abonnee op Elektuur |) Ik betaal voor de eerste 3 nummers maar f 11,50 (Bfrs. 230, —) 
i.pv. f 17,25 (Bfrs. 345, —) 

L) Ik neem een jaarabonnement à f 57,50 (Bfrs. 1150, —) (inkl. de 
halfgeleidergids) 


Naam: 
Adres: 


Postcode: —___________________ Woonplaats: 


Handtekening: 


Deze aanbieding geldt alleen voor Nederland en België. 


Opsturen naar: 
Uitgeversmij Elektuur, Antwoordnummer 1, 6160 VK Beek (L) (Geen postzegel plakken) 


elektuur november 1985 


advertentie 


FUNCTION GENERATOR IFG-422 
0,1Hz-2MHz, up to 20Vpp/50 ohm 


2SSTUUTe BRUIN. 
m2 muddalpant tan de elhiionica 


ui 


B SONY HITBIT 75 1075,— 
B GOLDSTAR MSX 799, — 
B MPF Il MICROPROF. 698, — 
B PHILIPS P 2000 999, — 
B SINCLAIR SPECTRUM 16K. 199, — 
B SINCLAIR PLUS 48K. 525,— De IFG-422 is een zeer veelzijdige functiegenerator die zo- 
B ACORN BBC B 1699, — wel sinus, driehoek, blok alsmede zaagtand en TTL- 


B ACORN ELE signalen met variabele “duty-cycle’’ kan leveren over een 
CTRON 1 49 mm breed frequentie bereik van 0,1 Hz — 2 MHz met een max. 
MB ACORN ATOM 8 + 2K 4 uitgangsspanning van 20 Vpp in 50 ohm uitgangsimpedantie. 
B ACORN ATOM FAMILY Enkele specificaties: 
. 1 9 — & Externe sweep mogelijkheid 1000:1. 
en le ibebaabln zoals a & DC offset +10 V variabel, met “Calibratiestand"’. 
RAM, floppy's, disket- @ Signalen met geïnverteerde polariteit. 
: 1 id K -& Monitor Sync output. 
tes in 5% en 8” soft & Verzwakker in twee stappen 0 en —30 dB. 
en hard-sectored, spel- & Variabele Symmetrie 20-80%. 
en programma-cassettes, keyboards o.a. & Sinus vervorming; beter dan 0,5% in de laagste 3 decaden. 
cherry en RCA, printers o.a. E n en Ee @ Driehoek Lineariteit beter dan 96% tussen 1 Hz en 100 nSec. 
kosh y it p pad en Sei & Stijg en Daaltijden van de blokgolf beter dan 50 kHz. 
sna, monitors In groen, oranje en @ TTL output stijgtijd beter dan 10 nSec. 
zwart-wit, kleurenmonitors en : @ Compact: gewicht minder dan 1,5 kg (233x80 x300 mm). 
nog veel meer vindt u bij @ Nederlands produkt. 
Le @ De prijs is zonder meer een verrassing: 690 __ excl. 
slechts Li BTW. 


nstrume postbus 3011. 6460 HA Kerkrade 


len razend populaire bouwontwerpen: 


HET ELEKTRONICA-BOUWBOEK 


Tweehonderdvijftig pagina's lang degelijke en 
praktische (en leerzame) elektronica, waar je wat 
aan hebt. Equalizers, modelbouw-elektronica, ver- 
sterkers, elektronica t.bv. huishoudelijke energie- 
besparing, een huisalarm, enzovoorts. 

Dat alles voor slechts f 29,50/Bfrs. 590. 


Bouwen met Elektuur. 


Want op Elektuur kun je bouwen. 
(DEEL j) 


U kunt dit boek in uw bezit krijgen door gebruik te maken van de bestel- 
kaart elders in dit blad, of door het bedrag van het boek over te maken op 
gironummer 124.11.00 (voor België op PCR 000-017-7026-01) t.nv. Elektuur bv. 
te Beek (L) onder vermelding van de boektitel. 

Verzend- en administratiekosten f 3,50/Bfrs. 69. 


11-18 


advertentie 


Stille Veerkade 11 


MEER DAN 45 JAAR ELECTRONICA 


elektuur november 1985 


—2512BE Den Haag — Telefoon 070-469200 — Giro 201309 


RADIO-SERVICE-" TWENTHE" BM. 


Wij kunnen u al de aangeboden artikelen toe zenden onder rembours of ihn gn enen 


Schneider Stereo Radio voor in- 
bouw TS4003 HIFI Din 45550 2 x 20 
watt met 2 boxen inbouw afm. ra- 
dio 30 x 30 cm 7 x voorkeur FM af- 
stemming 

FM 87,5-104 MC — Kortegolf 5,9-8 
MC — Middengolf 180-580 meter 
Langgolf 830-2140 meter. Tuning- 
meter S meter. Radio + 2 boxen 

voor 275, — 


Murphy (Nord Mende) Stereo type 
A859 Radio met FM - Kw - midwa- 
ve en longwave band 2x10 watt 
Kleur wit waar kleine lak schades en 
Electronic f 145, — 
een stel originele boxen hier 75, — 
Afmeting Radio 50 x 18 cm met tu- 
ningmeter en stereoindicator 


Super ventilatoren, 220 volt 2700 
toer, 2 motor met 4 axiale vin in 
kast gemonteerd 
Afm. kast 630 x 265 x 165 mm. 


Idem Super 

220 volt 2700 toer, 1 motor + 2 axi- 
ale vin. 

Afm. kast 575 x 175 x 175 mm. 


‚ Telefoons met kies- 

np Ta schijf in hoorn, div 

kleur, in tafel- of 
wandmodel 

Ook leverbaar met druk- 

toets, deze werken al- 

f leen op nieuwe 
telcentrales. 


Model A Inductor wandtoestel 
p/stuk 22,50 
Model B Inductor tafeltoestel 
per stel 39,50 
De ideale huistelefoon of werk- 
plaats. 


Telefoon tafel model 
getest + snoer . 19,95 
Stekker in kleur grijs- 
groen of oranje verkrijg- 
baar. 

Ericofoon met kiesschijf 

in voet (Beige) 

Plat bureaumodel 

Drieling toestel 


Digi klok met Nixiebuis 

220 volt incl. schema 
Lamelklokjes 220 volt div. uit- 
voering 


Dit heeft u nodig voor Vacan- 
tie camping en huis 

Electriciteits verbruiksmeters 
À Meter 220 volt 50 Hz 10 amp 


Verloop kabels 
Snoer 3 meter lang met 3 polig 


Engelse stekker 13 amp .… 9,75 
Snaer 1,5 meter 3 aderig kabel 


voor frankrijk 2 pens + verzon- 


Luidsprekende Vergader ruimte 
telefoon kamerbreed 3 
64,50 kiesschijf 
79,50 druktoets 


Miniatuur 3 colt polare relais 1 x 
wissel raster 1/10 inch 

per stuk .… 2,95 10 stuks … 
doosje 50 stuks 


25, — 


Sodeco telrelais 24 volt DC 5 cij- 


fers type TC en F5E met reset 24 
p/stuk 25, — 


Oscilloscope C1-94 
10 Mc 495, — 


Nieuwe Philips 
paneelmeters in 
diverse bereiken 
45x45 mm. 9,75 
60 x 60 mm . 11,50 
90 x 90 mm . 22,50 


ed” PT 


en 


x 120 mm 
VU meter 120 x 120 mm . 


Tafel 4 weg stopkontaktdoos tot 
220 volt 16 amp 1,5 meter kabel 
randaarde kleur zwart met Kema 
keur 200 mm x 50 mm x 40 mm 
nieuw in doos 


Extra speciaal 28 stuks in fa- 
brieksdoos 

AD 3806 XX 4 ohm 3 watt 
afmeting: 85 x 205 mm 
prijs per doos 28 stuks 49,50 
Al onze bekende AEG tijijd- 
schakelaars 220 volt 50 Hz 10 


- 180 sec 
80 min 
EPOXY PRINT plaat Enkelzijdige 
koperlaag in de volgende maten: 
140 x 260 x 2 mm 
260 x 290 x 2 mm 
Stereo hoofdtelefoon 
met schema 
Ferrit E kern type E55 met spoel- 
koker materiaal T26.... 4,75 p/set 


versterker 


A: Profielmeter Metrawatt. 
Afm. 95 x 25 x 110 mm 

C: Profielmeter div. schalen. 
Afm. 135 x 75 x 195 mm .... 22,50 
B: Ph.meter schaal 0-10 ohm sy- 
steem 10 mA 

Afm. 130 x 120 mm. 

Ook met schaal 0-100 1 mA, afm. 
130 x 120 mm 


Trafo 5005 10 V 0,75 AMP, 20 V 
0,4 AMP, 60 V 0,15 AMP .…. 6,95 


Hobby Kolectormotor 220 volt 
5000 toeren as B mm $ 30 mm lang 
ingesloten huis 

Batterij motor 4,5 V met ver- 
traging 225 toer met dubbel as 
uit 

AEG stappen motortje 5 volt links 
en rechts 3 standen 


TL buizen! 

14 of 20 watt groen 

20 watt /33 

60 watt /33 

Deze TL buizen kunnen we niet ver- 
zenden. 

compleet armatuur met 2x buis 20 
watt incl. trafo etc 


Adaptors! 
9 V 500 mA sharp 


Div. 

1,5 V 
Flits lamp oranje werkt op 5 x 
mono cel excl. batt. … 19,50 
Diverse numerieke rekenmach. 


printers va 
Ponsband lezers met stappen mo- 
tor en div elektronica 

idem met o.a. papst motor . 


spanningen leverbaar vanaf 


75,00 


Magnum Telefoon 
Amerika) 
getest 49,50 


Ph. autoverhuistrafo , 
70 watt Input 110/220! 
volt Output 220 volt 

in kast met snoer „7 
„27,50 **. 


stekker enz. 


Ook nog de dumpmeters (gebruikt) 


120 x 120 mm 1 mA 


Onderdelen voor zelfbouw foto- 
flits enz. 

Flitsbuis recht 45 mm 

Flitsbuis U-vom 

flitsspoel 

Flitselco 400 uF 350 V 3,75 p/st. 
E us Te 
DN 5 


Papst motoren 

Type A: Sm 50-75-6-236-420 230 
volt 50 Hz C 2 uF. Afm. 110 mm 
rond - hoog 125. as 8 mm é, lang 


Type B: Rot 26-65-4-570/530 220 
volt 50 Hz C 2 uF met haspeldrager 
80 $ - hoog 80 mm 35, 
type E: Klz 42-65-4-327-385 
220 V-50Hz C 3,5 uF. Motor 
80 mm é, hoog 100 mm, as & 
8 mm, lang 20 mm 


type F: KLZ 14-50-4-675 D 
220 V-50 Hz C 2uF. As & 6 mm, 
lang 20 mm. Motor 70 x70 mm, 
hoog 65 mm e 
type C: RO 20-80-6-268/350 
65 volt/110 volt 50 Hz C 4,3 uF. 
Huis 90 mm é, hoog 75 mm, as 
8 mm d$, lang 22 mm. ….……. 17,50 


FLAT WOVEN RIBBON KABEL 

8 aderig 0,70 p/meter 
18 aderig 1,10 p/meter 
24 aderig 1,50 p/meter 
Wij hebben dit op rollen + 60 me- 
ter dan is de prijs min 10% 


Afb A Thermostaat 
Sol °C sensor 230 


lang &$ 6,5 mm 
250/ 380 V 14 amp 5,95 
(Bruzolo) 


Afb B Mech Tijd- 
schak 0—2 uur 2x 
maak kontakt 15A 220 


Afb A Amerika netstekker + 
aarde (Hubbell) ‚50 
Afb B Octalstekker + voet 

8 pens (schrack) 

Afb C Industrie drukschak 1 wis- 
sel 10 amp (Tor) 

Afb E Industrie signaal lamp div 
kleur (Tor) 


Cent. Ant. kabels voor TV en 
Radio Nieuw systeem met filters 
UHF +VHF en FM-AM 1,5 meter 
lang 


per stuk 4,95 2-stuks 7,50 


Dwarsstroomventilator itt 110 


Programmaschakelaar 45 min. 6 
wisselkontakten 220 V 10 amp. 
140 x90 x60 mm 

EA 153 Hifi regelversterker Fre- 
quenz 5 Hz tot 40 kHz met schema 


Siemens autorelais 12 volt 21 
amp. voor klakson of schijnwerpers 


Inbouw sleutel schak. aan uit + 
reserve sleutel 


TWENTHE SUPER 
AANBIEDING SIEMENS 
KAMRELAIS 

Type V 23154 


— CO 403-B 140 60-190 volt 15000 
ohm 2x wissel 
DO 403-F 104 60-190 volt 12500 
ohm 2x wissel 
DO 403-B 110 60-190 volt 15000 
ohm 4x wissel 
DO 404-B 110 30-115 volt 5000 
ohm 4x wissel 
DO 426-B 112 18-75 volt 2500 
ohm 6x maak V 23006F 
2146-004 4x wissel 
— Idem 006 24 volt 6x wissel 
Deze partij betreft allemaal nieuwe 
relais en kosten slechts 
f 2,25 p/stuk! 
per originele fabrieksdoos van 
20 stuks f 39, — 


Blowers 120 x120 x 

40 mm 

110 volt 50 Hz 
Pd 220 volt 50 Hz . 


14,50 
19,50 


Axiale ventilator 
motor 4 tot 8 volt DC 
7,95 
lengte _ totaal 
15 mm koelvin 65 mm & 


elektuur november 1985 advertentie 


W - 

Hoogh Electronic Components ih Low Cost 
Molenstraat 4a, 2611 KA Delft Ed 

rr LI 3212 


METEN 5 COMPONENTEN KOMPLETE DMM VOOR ZEER GUNSTIGE PRIJS 


OPJE . 
rdt ee Basisnauwk. 0,5% 


KAN. + 2 PRO- Auto ranging in V en Q 
pen Ber \ 3e tallig LCD 
Probe 1:1 58,— U Beveiligd tot 250 V 
Had Rise ee Uitgebr. bereiken w.o: 
1: 1/10: 199, — zo LP ohm. 
Seas 100uV — 1000 V (DC) 
1 mV — 600 V (AC) 

pentel 1004A — 10 A (DC + AC) 

4,50 4 0,1 ohm — 2 M ohm. 


5,75 £ - Doorgangstest met pieptoon 


NETFILTER Ì Prijs f 175, — exkl. BTW 
EUROCHASSISDL. 


° 
& 


Hioki, Sansei, TMK en Cie multimeters zijn o.a. verkrijgbaar bij: 


Amsterdam Ranaart Electronics’ Brinkman & Germeraad_ Apeldoorn Radio Putto. Arnhem Hupra BV./Te Kaat. Assen Brinkman 
fr Germeraad. Bergen op Zoom v. Breemen BV. Born Saïden BV. Breda Bernard BV Elektra BV /Potimex BV ‚van Vugt BV. 
Capelle a/d IJssel Soher & Co./Bemard BV Deventer Bernard BV. Diemen Bernard BV Dordrecht Prent BV Enschede Brink 
man & Gormeraad_ Goes Prent BV. Gorinchem Sirago Elektro BV. Groningen Schotman van Appel BV. ‘s-Gravenhage Bernard 
BV /Ruytenbeek/ Eloctro Engros. Heerlen Bernard BV. ‘s-Hertogenbosch Bernard BV./Smoka BV /Schooe BV Hilversum van 
Vugt BV ‘Schotman van Appel BV. ‘s-Heerenberg Zeddam BV. Katwijk Radio Bosplein. Leek Bernard BV. Leeuwarden Bernard 
BV Meppel Zoefat BV Nieuwegein Brinkman & Germeraad Papendrecht van Rossum Elektro BV Rotterdam Brinkman & 
Germeraad/O.Lt Elektronika’ Eloktro Cekel BV/Den Hollander BV./instr. Mak. Ravestijn. Roermond Popular. Schagen Rens 
Elektronica. Schiedam Kerger & Co. BV. Terneuzen Defta Technical Service! Prent BV. Tilburg Schotman van Appel BV. /Horvers. 
Aho. Utrecht Bernard BV./Karssen Elektronika’ Radso Centrum/ Brinkman é Germeraad. Valkenburg (Berg & Terblijt) Hajt Elek 

SCHAK. VOEDING 5 V/6 A tromika Veenendaal Hupra BV. Velp Brink & Germeraad. Venlo Bemard BV./Elektro Ofra en Gros B.V. Weert vd. Moerakker BV 

. Zaandam Bosma & Bronkhorst BV. Zutphen Schotman van Appel BV Brussel Seher & Ca 
+12 V/3A —5V/1 A 


/ B.V. Ingenieursb 
—12V/1A 354, — Electrotechniek Els OS) M.Seher &Co 
ZIF-SOCKET 24P TEXTOOL afd. MEETTECHNIEK 


ALLE RINGKERNTRAFO'S ZIJN 49,50 Strevelsweg 700/603 


BIJ ONS OP VOORRAAD, ZIF-SOCKET 28P TEXTOOL \ 3083 AS Rotterdam F.J. Navezstraat 88 
Tel. 010-817833 10208 
BOUWPAKKETTEN nn : pijen Telex 28925 Tel 02.2427620 Tix 61326 
k UV wisbuis voor EPROM's . 54,50 


883388 


Flashtronics 2N3707 , BC 140 
postbus 104 2N3710 , BC 140/16 


2N3711 Í BC 141 
2600 AC Delft 2N3771 BC 141/16 


Brugcellen 
tel. 015- 142725 2N3772 65 | BC1478 
2N3773 95 | BC 1498 
2N3819 65 | BC 149C 
2N3820 65 | BC 1588 


B40C1500 2 
B40C1500 
B40C3700 
B40C5000 
B40C10000 
B80C1500 © 
B80C1500 
B80C3700 
B80C5000 


spanningsregelaar ed 


B125C1500 
7805 UC 1,55 ||8:%c 
8125C5000 
8125’10000 
Diodes Folie trimmers B250C1500 > 
1N4001 1 |, B250C1500 
1N4002 f , B250C3700 
1N4003 , , B250C5000 
IN4004 , Ò B250C10000 
IN4005 , , B380C1500 2 
IN4006 , Ä 8380C1500 
1N4007 , À B380C3700 
IN4148 / 1,65 | B380C5000 
IN5054 , 
IN5401 Í bestel- en prijsinfo 
IN5403 6 
IN5404 - Bij Flashtronics geen minimum- 
IN5406 8 bestelbedrag en geen orderkosten. 
IN5407 ; 
1N5408 8 bestellen 
AA 112 ‚45 | © per briefkaart/brief of telefonisch bij 
AA 117 , Flashtronics, postbus 104, 2600 AC 
AA 118 ‚60 | Delft, telefoon 015 - 1427 25, 
AA 119 „30 |} @ per bestelling wijze van betalen 
AA 143 vermelden 
AA 144 betalen 
BB 20455 © vooruitbetaling per giro op 
BY 527 rekeningnummer 5587 787 t.n.v. 
OA 90 Flashtronics te Delft, of 
OA 91 vooruitbetaling per bank op 
rekeningnummer 38 34 54 964 van de 
4022 Zenerdiodes | Rabobank te Delft t‚n.v. Flashtronics 
4023 Í : 0,4 Watt te Delft, of 
4024 ’ k 1,2 Watt / vooruitbetaling door middel van een 
4025 d f Á ë 5,0 Watt ‚15 | bij de schriftelijke bestelling 
4026 ingesloten, ondertekende giro- 
4027 bersoreanke poor ed of 

eurocheque, of 
pe naaa bij aflevering aan de postbode, 
4030 mogelijk na waarvoor rembourskosten zijn 
4031 telefonische Nite den RAS 
itenlandse zendingen alleen bij 

ds afspraak vooruitbetaling per postwissel of 
eurocheque. 


2N3823 w BC 1598 
2N3903 : BC 160 
2N3904 k BC 160/16 
2N3905 8 BC 161 
2N3906 k BC 161/16 
Transistoren 2N3924 ï BC 167B 
2N706 Á 2N4036 $ BC 168 
2N708 7 2N4037 f BC 1685 
2N914 d 2N4126 î BC 169 
2N918 \ 2N4240 , BC 1708 
2N929 p 2N4347 BC 171B 
2N930 2N4402 BC 1728 
2N1613 2N4427 BC 173C 
2N1711 2N5179 BC 177B 

‘ / 8 2N1893 2N5457 BC 178B 
C-MOS IC's , 8 : 2N2102 2N5458 BC 179B 
4000 \ Í fi Í ki 4 2N2218 2N5459 BC 179C 
4001 A , ‘ e 2N2219 2N5460 BC 182B 
4002 À ’ 3 B 2N2221 2N5461 BC 1835 
4006 N Mj Á À 2N2222 2N5551 BC 1848 
4007 | A À À 2N2369 2N5590 î BC 184C 
4008 ° , 7 ' 2N2484 2N5591 A BC 2048 
4009 e » " f 2N2646 2N5944 7 BC 207B 
4010 ° B , he 2N2647 2N5946 
4011 / 7 ú 2N2904 2N6027 
4012 5 ’ , & 2N2905 2N6028 
4013 1: ! ke 2N2906 2N6030 
4014 \ / » . 2N2907 2N6331 
4015 


an: | S\(CD4001 RCA 1725 
ps \ ; antastische aanbieding 10 st 6,50 


4020 s ' e 25 st 14,95 
4021 k > b 


DEPP EDEN DEN 
Ss8sssESERsIEEERESRESES 


an NNen 
s888888858 


588803 8REEEEENB 


SN NO te 
SERRAGSRERUEREBELRALERREREEREIEZENENEN 


SooPEOOoOOOPOPOO-OOOOPOOnGOOOOn 


ooo 
Rd 
885688 


oooo 
ed 
e 
u 


S888 


40110 
40160 
40161 
40162 
40163 
40174 
40175 
Aantallen altijd goedkoper ld 
IN4007 100x 14,95 ' 40192 
IN4148 100x 5,75 Kordes: 
BC 547B 100x 17,50 ) 40195 
BC 557B 100x 17,50 ’ pn 


2N3019 7 2N6388 510 | TIP31C 
2N3053 L 3N128 1295 | TIP 32C 
2N3054 , 3N138 14,95 | TIP33C 
2N3055 RCA 7,00 | IN187 18,95 | TIP34C 
2N3055 MOT3,95 | 3N211 8,95 | TIP35C 
2N3055 PHS 7,60 TIP 36C 
2N3375 : BC1078 085 | TIP41C 
2N3440 à BC 1085 0,85 | TIP42C prijzen 

2N3442 e BC109B 0,90 | TIP 2955 Styroflex e inclusief 19% btw. 

2N3553 5 BC 109C 0,90 | TIP 3055 condensatoren e wijzigingen voorbehouden. 
2N3632 5 160 volt verzendkosten 

2N3702 v We hebben van alles in huis. | 47 pt vm an7, ‚| _* bij bestelling vanaf f 199: geen. 
2N3703 p Alleen de ruimte van de E6reeks 0,75 | e niet aangetekend 8 


f 
2N3704 : En8 Um 27n, e aangetekend f 
ENDE d advertentie is beperkt. Ere ror ee vardbour / 


NOEON= eN 
JEEEEIEI 


NIDA NNDNDNN: 
„SELS EEE 
NPNONPPNDEONN 4 
885883585888 


DOPPNDNO ND NNJ 
8RAGESEESSERKAAS 


11-20 


advertentie 


ASCII keyboards 


met professionele allure! 


Het destijds (mei 1983) door Elektuur 
gepubliceerde bouwontwerp 83058 had 
mogelijkerwijs één nadeel 

DE PRIJS ! 
Daarom zijn we blij u nu een bouwset 
aan te bieden voor het zelfbouwen van 
een ASCIi-keyboard tegen een aanzien- 
lijk betere prijs 
Eigenschappen in het kort 
- apart hexadecimaal toetsenbord 
= vijf vrij programmeerb. funktietoetsen 
= volledige ASCII en RS232C uitgang 
- auto-repeat, shift-lock, capital-lock 
- echte, ergonomisch verantwoorde 


FUTUBA toetsen 
f 199,- 


Type FUTKEY 
ouwetangen …? 


VERKOPEN WIJ NIET! 


Wel hebben we - splinternieuw in Neder- 

land! - een tweetal 'VISE-GRIP' klem- 

tangen in elektronika formaat, dus kleine 

broertjes van de veelal door loodgieters 

en ‘garagisten’ gebruikte tangen. 

De prijs is niet laag maar u krijgt wel 

(Amerikaanse) topkwaliteit 

ST Wenn 


Type 4WR - f 24,75 
Type 4LN - f 34,95 


Tezamen f 55,- (t/m 31 dec. '85) 


leze KLEM 
A75 GEREEDSCHAP 


adami! 


klemtang 


Î / 


Koploze spijker 
trekken 


‘MOEILIJKE 
ONDERDELEN" 


LCD-display 3/2 d./low batt 19,95 
TDA 1022 16,40 
74C928 24,70 
TIC263M Triac 25A/600V 10,80 
20VB1 Netfilter 20A 86,00 
R1410PC Filterspoel 10A 24,95 
B2S123 9,10 
EF9366 119,00 
Xtal 14,000MHz. 10,95 
RL1386-3-330 Ontstoring. 28,50 
TDA2005M 15,25 


Mijnheer 'Atari’ 
heeft weer wat 
over... 


voedings - 


trafo’s 
VOEDINGTRAFO 


in kunststof kast met eurosnoer, paneel- 
zekeringhouder en uitgangsconnector 
met aansluitsnoer. 

Levert sekundair 9,5V. bij 4A AC (wissel- 
spanning). Met een brugcel, elko en een 
spanningsstabilisator erachter een KEI 
van een voeding! 

Primair 220V, afm. ca. 12x10x8 cm 


Type ESB 40 - f 36,95 


opisop! 
VOEDINGTRAFO 


in kunststof kast met vastgemonteerd 
netsnoer en uitgangskabel. 

Levert sekundair 9V bij 4,2A AC (wissel- 
spanning). Met een spanningssabilisator 
erachter een KEI van een 5V-computer- 
voeding! 

Primair 220V., afm. ca. 10x8x7 cm. 

Type FW 6699 


opisop! 


uzietergeen gat 
meer in…? 


ou eerservecsenibik 


TRAPBOOR 


Vanaf nu maakt u - met een gewone 
elektrische handboor - perfekt ronde 
gaten (geen driehoekige ‘braam'openin- 
gen) voor o.a. schakelaars, potmeters, 
chassisdelen enz. in staalplaat, alumi- 
nium, epoxy etc. 

Ook hier geldt weer de - éénmalige - 
pittige aankoopprijs gevolgd door jaren 
gebruiksplezier. 


Specitikaues 

Model: 1M 

aantal tapgaten: 9 
diameter: 4 t/m 12 mm 
boorkop: 6,5 mm. 

max. mat. dikte: 5 mm 
omschr. met punt 
Model. 3M 

aantal tapgaten: 7 
diameter. 6 t/m 18 mm 
boorkop. 10 mm 

max. mat. dikte: 5 mm 
omschr met punt 


Type IM -f 59,95 
Type 3M -f 110,- 
Tezamen f 149,- (t/m 31 dec. '85) 


UNIBIT® 1 UNIBIT® 3 


GEHEUGE 
STEUNTJE? 


2716-450 9,95 6264-L150 19,95 
2732-A-450 9,95 2114-200 4,95 
2764-250 9,95 2532 28,95 
27128-250 9,95 4116-150 3,95 
27256-250 2295 4164-150 3.95 
6116-L200 9,95 41256-15ONL 19.95 


Er 


in de Halfgeleidergids. 


Elektuur bouwpakketten 


Elektuur bouwpakketten worden strikt geleverd volgens de bestellijst in het blad 
(niets meer en niets minder), echter wel inklusief voetjes voor alle IC's 

Deze nieuwe lijst wordt vastgesteld n.a.v. een ‘voorafintormatie van Elektuur en 
wij behouden ons het recht voor de pakketprijs te wijzigen indien in het artikel 
meer/minder/andere komponenten worden voorgeschreven. De print is bij de 
pakketprijs inbegrepen! Eerst de (Elektuur) bouwbeschrijving lezen? Stuur dan 
een briefje met f 2.10 aan postzegels en vermeldt welke beschrijving u wenst 


Voor andere Elektuur bouwpakketten verwijzen wij u naar onze uitgebreide lijst 


elektuur november 1985 


85097-34 nov'85 TONEELVERLICHTING VOEDING/FILTER/TRIAC- 

DEEL, serieuze uitv. met TIC263M, 10A Schatfner 

spoelen en Corcom 20A (!) netfilter 299,- 
85080-1 _nov.85 GRAFISCHE KAART HOOFDPRINT, met EF9366 en 

Xtal 14MHz. 299,- 
85103-T nov.85 SWEEPGENERATOR KOMPLEET, inkl. front, Vero- 

kastje, multiturn-draaipotmeter en schakelaars. 185,- 
85090-12 nov85 FLIPPERKAST, inkl. schak. en min. LS. 99,- 
85102 nov'85 _AUTOBOOSTER, ekskl. kastje. 99,- 


ATTENTIE Diegenen die de 
TONEELVERLICHTING 
kompleet in één bestellen, dus de pak- 
ketten 85097-1 t/m 4, betalen daarvoor 
samen f 399,- 


Diegenen die al eerder de pakketten -1 


en -2 bestelden, betalen voor de afbouw 


uiteraard slechts het verschilbedrag van 
f 248,75, mits men het betaalbewijs bij 
de nieuwe bestelling bijsluit! 

VOOR MUZIEKLIEFHEBBERS DIE 
VAN EEN WARM GELUID HOUDEN 


‚95 e 
de 


De in het septembernummer van RB 
beschreven 40W. buizenversterker kun- 
nen wij u leveren als BOUWPAKKET. 

In el ws alle elektronische onder- 
delen, inkl. print, buizen 

en beide tronskdoritorn.). 325,- 
(Hierbij inbegrepen ook de aansluit- 
materialen, zware neon-netschakelaar, 
netsnoer en chassisdeel, ingangs-en 
LS-chassisdeel en zekeringhouder). 
Bijpassende kast, zwart staalplaat, afm. 
44x25x9 cm. agr bijpassende zwart 
gespoten 4 mm. frontplaat 

(19"'model) f 85,- 


DIL elektronika 


micro componenten 
micro prijzen 


6502-serie: 8080-serie: 
6502 27,15 8080A 22,75 
6510 52,20 8085A 10,60 
6520 21,75 8212 8,10 
6522 27,95 8216 8,30 
6526 52,20 8224 17,95 
6532 35,75 8226 12,90 
6551 31,25 8228 17,60 
6569 153,00 8251 8,65 
6581 86.40 8253 9,00 
8255 7,60 
6800-serie: ee NU 
6800 16,20 
6802 14,20 k 
6809 22.90 Z-80-serie: 
6810 7,30 Z80A-CPU 9,90 
6821 7,00 Z80A-CTC 11,40 
6840 12,90 Z80A-DMA 24,40 
6845 28,50 Z80A-PIO 9,90 
6847 41,85 Z80A-SIO-O 25,90 
6850 7,00 Z80A-DART 24,50 


JanLigthartstraat 59-61. 5085 AL Rotterdam 
Tel.010-854215 Telex: 62486 (DILRO) 


POSTORDERS / BESTELINFO: 


@ partikulieren: 


Per brief met ingesloten EUROCHEQUE, 
GROENE BANKBETAALKAART of een 
GIROBETAALKAART (ondertekenen en 
pasnummer invullen!) Verzendkosten f 6,- 
GEEN minimum orderbedrag. 


8 Door VOORUITBETALING op onze post- 
girorekening 649943 of onze bankrekening 
rek. nr. 69.45.65.644. Verzendkosten f 6,- 
GEEN minimum orderbedrag. 


= Per telefoon - levering onder REMBOURS 
Orders boven f 100,-: Verzendkosten f 10,- 
Voor kleinere orders: Verzendkosten f 12,50 


® bedrijven /instellingen: 


e Toezending per PTT of NPD na ontvangst 
van uw bestelbon of uw opgave per telex. 
Orders boven f 100,-: Verzendkosten f 7,50 
Voor kleinere orders: Verzendkosten f 12,50 


= Balieverkoop (voor levering ‘op rekening’, 
alnjd een bestelbon of zakelijke legitimatie 
meebrengen) 


* Na voorafgaande. afspraak is evt. maand- 
fakturering mogelijk voor diegenen die ge- 
vegeld kleine aantallen komponenten nodig 

ebben. 


® kortingsregeling: 


Zowel voor partikulieren als bedrijven en 
instellingen geldt een interessante KORTING 
voor per keer afgenomen komponenten: 
10% vanaf f 30, 15% vanaf f 400,- 
en 20% vanaf f 800,- (korting geldt NIET 
voor aanbiedingen, meetapparatuur en voor 
bouwpakketten). 


® leveringsvoorwaarden: 


* Levering volgens de voorwaarden gedepo- 
neerd bij de Arrondissementsrechtbank te 
‘s-Gravenhage d.d. 30-10-1969, onder nr. 
59-1969. 

Een kopie hiervan zenden wij u op aanvraag. 


Al onze gepubliceerde prijzen zijn inkl. BTW. 
Betalingstermijn fakturen: 30 dagen neto, 
of 60 dagen met 3% KB. 

® openingstijden: 


DINSDAG t/m VRIJDAG: 9.00 - 18.00 u. 
ZATERDAG: 9.00 - 16.00 u. 
GESLOTEN op maandag en vrijdagavond. 


ELEKTRO-8000 PVBA. 


® voor België: 


elektuur november 1985 advertentie 


ISMEEK-ITGEK | Gsis nnn STAPPENMOTOREN 
GEWORDEN? -SAS670 % 


SUP. ELECTRIC SLO-SYN- 


en NSATIE=Z= 

en ro SENSATIES KLOK LC. nieuw STAPPENMOTOR a 

== ZE) AY-3-1203 van 200 stappen ee 

_ _ General Instruments Type - SS50 - 1001 
aen 1,95 295,- 
ABONNEE TV. 1 zp Eren 
DECODER klok i.c. MM5318 met bouwschema PREOMAT pestucgeponn MEEVOOr ee EN 
nieuw SUPERIOR ELECTRIC 


Zeer beperkte voorraad 299, 


video-audio uit 


10stuks 35 95 
100 stuks 325 r 
Bouw zelf uw T.V. klok MM5318 + 


MM5841 met bouwschema Ee 90 
> [4 


type: MO61-FD-6120  « 
200 stappen 
5 Volt -1 Amp. 


5,95 


10 stuks 49,50 


KLEUREN TV. 
CHASSIS + 37 cm 


{ BOURNS POTMETER 

200 Ohm + 3% 
BUIS 399,  2oonmzan 225 kompleet 
Binnenkort leverbaar r Pet stuurprint 


PROF. KEYBOARD 
met ombouw gegevens 45 pe 
voor Spectrum r 


AANBIEDING 25, 


oa te gebruiken voor een windwijzer 


AANBIEDING HF TORREN 

BLX 15 een 
MRF 238 49,9 
BLW 60 49,90 
2SD 1127 = MRF 237 9,90 
10 stuks 89,50 
TOR SPECIAAL 

100 Watt - 100 MHz 99, — 


Verzendkosten f 45,- 


< Dt INFRAROOD 
519,50 PU 
vemusrmaro VA 


COMPUTER 
VOEDING 


42,50 


Deze voeding levert een vaste spanning 
van 5 Volt bij maximaal 3 Ampère. De 
schakeling is kortsluit en thermisch 
beveiligd. Dit bouwpakket wordt exclu- 
sief transformator geleverd 


COMPONENTEN 


VERHUISTRAFO 
in stekerkast 25 Watt 
110-220V of 220-110V 


25,- 


VARKENSNEUS 
6 gats geregen 
10 stuks 


1,25 
9,90 


NAALDEN Lachprijs 5 90 
25 diverse types r 


D PHILIPS 
le STEREO 14,50 


È a _ STEREO 9,90 


STEKERKASTJE 


5,95 


1Ostuks 49,50 
100 stuks 399, — 


LFINGANGSKEUZE 
SCHAKELAAR 


meuw 


De meest toegepaste geheugens, micro- se 


MSL 2318 Bij bes 


voor 


processors drastisch in prijs verlaagd NICAD LADER MONO 5,95 
Enkele voorbeelden A 
WW 
EPROMS van westduitse fabrikant „.…t) WISKOP 5,95 \\ 
2764 D (keram) 8,50 110-127- 220-240 VOIE | CROUZET MOTOR N 
100 stuks 690,00 Sec 12 Volt/1.8 Amp 82510 - 220 V. - 1 RPM 
27128 D (keram) 9,90 MINIATUUR KOMBY TUNER 
100 stuks 795,00 | o.a. voor video VR 520 SA 8 1 & 90 
27256 D (keram) 22,95 | nieuw Á 
27C64 D (keram) 14,50 een 5 1Ostuks 175,— 
fi AA 7 9 - 100 stuks 1650, — 
DRAMS es 
4164C3 150ns 4,95 \ FREQUENTIE COUNTER ZELF 40 WATT EINDVERSTERKER 
41416C3 4464 6 NSF KOMBY TUNER BOUWEN? inklusief voeding 
416C15 (= ) 75 | met ingebouwde prescaler (type 4665 B) Counter 4 prescaler IC: MSM 5525RS 4 Fabrieksnieuw 59 50 
41256C15 150ns voor freq. uitlezing of PLL , ounter < prescaier MSM 5525RS r 


: & 10 stuks 525,- 
met schema ling opgeve 2 


LED of LCD uitlezing 


SCHADOW - BUTTONS - 

MINIATUUR Ook voor de frequentie uitlezing van uw 

1x maak zwart steek 5 mm a tuner 

10 stuks 8,50 Pe Dit komt echt nooit meer 1 9,50 
100 stuks f 75, — 

grotere aantallen ? Ö 5 MIC-VOORVERSTERKER 

Vraag prijs Á Dit zeer kleine microfoon voorverster- 
gn 


kertje(MONO) wordt gebouwd geleverd 
Als voeding kan een 9 Volt batterij 
dienen. De versterking is instelbaar en 


Een greep uit ons programma! 
ROPLA TRAFO's 


FREQUENTIE COUNTER ZELF 


ruim bemeten en geimpregneerd! voldoende om een microfoon op een ver- BOUWEN? 

8 tot 24 niek sterker aan te sluiten 7 Le) Counter + prescaler IC: MSM 5525RS + 
0,5 Amp f 22,- r 5 MSL 2318 Bij bestelling opgeven voor 
1 Ampt 24- UHF TUNER VOORVERSTERKER LED of LCD uittezina 
4 6 2 D; tlezing 
2 Ampt 28,- matsuahita Deze UNIVERSELE stereo voorver- Geerds trees nie- dille ps 
3 Amp f 34, sterker is opgebouwd rond een LM 387 € pd var te Teenie: OLISZING: VAT. CW 
4 Amp f 40 39 50 Dit IC munt uit door z'n zeer lage ruis en zac 1 4 9 
6 Amp f 50,- r ° vervorming. De schakeling is bruikbaar r 

| 10 Amp f 62,- als lineaire versterker voor o.a. micro- 

)| je 10 stuks 2 \ $ foon. Ook kan hij als MD (Pickup) voor- 


| STEREO FM-TUNER 


f 59,50 
AM. Tuner 
f 29,50 


10% korting 


Moeilijk ? 


versterker toegepast 24 
worden 50 
wm Fr 


LR. AFSTANDBEDIENING 
Bestaande uit 
© Afstandbediening 


d . 
9,90 
SYNCRO PRINT 
met TDA 1940 nieuw 


1 a ® |.R. ontvanger „ 

ed ere De nieuw ® Decoder i.c. U 336 ud 

® Kristal s 

rd 9,90 : 

6510 1 54,— ( r gj = had s 
6581 f 99,50 : LÁ 

Ei VIDEO 
901225, 901226 en 901227 met schema (ex. relais) ed 


MF-VERSTERKER 


Set prijs 


Alles fabrieksnieuw 79 50 
en met schema 'Á 


samen f 149,50 
MB8876a 
(japanse versie, fuji, van 1791) 39,50 
MB8876a cerämisch 


uit te breiden tot 32 kanalen 


KOMPLETE T‚V. H.F Set 
audio - video uit 
Maak van uw monitor een T.V. ontvan- 


ELEKTROMAGNETISCHE 
KOPPELINGEN 


(japanse versie van 1791, fuji) 59, — 

WD1771 diskcontroller Ek 6 oabrdiken: aa TM bedanent | ‚95 mens) Maak zelf uw U.V. 

tebr. western digital en ns 45, ï he pake % & 

TMSaa15 vanger pk brea BELICHTINGSSET 


Fabrieksnieuw 


9, 


Met kompleet aansluitschema 


16k x4dynam.ram,fabr.texas 22,— 
WD2143 4-phase 

clockgenerator, western digital 25, 
WD9216 

fdc-dataseparator, western digital 25,— 


“TIMONTA'' NETFILTER 
Type F.M.W. 2.41-1-| 
250 Volt - 1 Amp 

10 stuks 175,- 


19,90 


MANUFACTURING (RPM) in St. Paul 
(Minnescota, VS) fabriceert een reeks 
elektromagnetische koppelingen met 
een lange levensduur en een grote 
schakelprecisie. Bij levensduurproeven 
worden probleemloos 35 miljoen scha- 
kelingen bereikt, waarbij de bekrach- 
tigings- en afvaltijd gedurende de ge- 
hele proefperiode vrijwel gelijk blijven 
De koppelingen zijn ontworpen voor 
een koppel tot 2,75 Nm en zijn verkrijg- 
baar voor een gelijkspanning van 24 V, 
met een asdiameter van 5,8 mm 


2 Philips U.V. buizen (15 Watt) 
voorschakelapparaat - starters en 


fittingen, met 

bouwtekeningen 39 50 
Á 

EINDVERSTERKER 


12-19 Volt 
10-16 Watt 


14,50 


10 stuks 125, — 


PRINT JOENIT 
Kale print voor stereo P.L _L. inclusief 
afstem C 


2x15 PF, met schema 1 7 50 
LÁ 


11-22 


nscomecht STUNT |E 
LENCO L43CH = == \ 5 == mmm 
ELEKTUUR 


PRINT TRAFO'S 
BOUWPAKKETTEN 
Hollands product, geimpregneerd, ruim Der hen ennen) 
bemeten ! ' Bel voor levertijd 


NTR 206 6 V 600 mA De inbouwdraaitafel voor de jeugd, dis- 


207 12 V 300 mA 8 Ke 10 co's etc. @ Uitvoering: auto stop @ toeren- DO ROMETER li 99 et 
206 2x6 V 2x300 mA / tal O/min: 33,45 @ motor: synchroon ® fi 
209 2x12 V 2x150 mA aandrijving: snaar © wow en flutter 79 50 

220 2x6 V 2xBU0 mA + 0,10% @ gewicht draaiplateau: 1.6 kg ® LED r 

221 2x12 V 2x400 mA element: magnetisch/dynam. ® aanslut- 

237 2x9 V 2x500 mA ting: 5 pol. din © afmetingen LCD 89,50 


258 7,5+9+ 15 V 400 mA 390Bx290Dx110H © gewicht: 4,2kg 


229 2x9 V 2x350 mA 
119 9 V 650 mA COMPUTER 


112 12 V 500 mA VOEDING 
215 2x15 V 1 1 be 12 
2x200 mA Á 


Prijzen voor grotere aantallen op aan- 
vraag 


Dn 
BOUWPAKKETTEN 


FREQUENTIE CO 


klok 


Deze 3'/,-digit thermo 
meter die geschikt 

is voor temperaturen tussen O en 100 
graden (alleen de sensor) is leverbaar 
met een LCD of een LED display. Voor de 
uitvoering met LED display is een aparte 
voeding nodig, de LCD versie kan onge- 
veer 100 uur op een 9 Volt batterijtje 


UP-FREKWENTIETELLER 
85013-T 

Beschreven in Elektuur januari 1985, 
kompleet bouwpakket met 3 printen, alle 
RINGKERN TRAFO elektronische onderdelen, knop en me- 
Prim. 220 Volt chanisch spul, inkl. kastje en frontplaat, 
sec. 14,5 V 3 Amp excl. de prescaâler 549 rd 
sec: 7,5 V3 Amp me Ll 
sec.: 9 V 20 mA nieuw PULSGENERATOR 84037-T 
Beschreven in Elektuur april 1984, kom- 


Deze voeding levert een vaste spanning 
van 5 Volt bij maximaal 3 Ampère. De 
schakeling is kortsluit en thermisch 
beveiligd. Dit bouwpakket wordt exclu- 
sief transformator geleverd 


ULTRASONE BEWEGINGS- 


UNTER 


kompleet MELDER inclusief sensors. De uitgang pleet bouwpakket met dubbelz. print, alle 
gemonteerd is voorzien van een relais. Fe elektronische onderdelen knoppen en 
f mechanisch spul, inkl. kastje en front- 
‚C.D. transistor H.F.E. 
89,50 pendel ransistor plaat 269,- 
— 5 digits — 84,50 FUNKTIEGENERATOR 84111-T 
jÁ Beschreven in Elektuur december 1984, 


Meet tot 250 MHz!!! 


DIGITALEKLOK ® 
Dit kleine digitale klokje met z'n grote 


„ek MS Pal 
displays is reeds vele honderden malen 
verend RETE CHANELENDE met succes gebouwd. Voor de voeding is 


al formatortje van 9 Volt nodic 
® L296 5,1-40 Volt/4 A 39,50 een trans ij pi 
® Diode type SB 54C 5,90 Voor het lopen van het klokje wordt de 50 
À 


kompleet bouwpakket met dubbelz 
print, alle elektronische onderdelen, 
knoppen en mechanisch spul, inkl. kastje 


en frontplaat 245,- 


CAPACITEITSMETER 84012-T 
Beschreven in Elektuur februari 1984, 
kompleet bouwpakket met printen, alle 


ANTENNE VERSTERKER 
Dikke film, Freq. bereik 27-900 MHz! 
Versterking: min. 17 dB 


Herz van het lichtnet gebruikt. Ook is het 
. Î H 
spoel 300 u 19,50 mogelijk een 50 Herz generatortje aan te 


® Print (lied 12,50 sluiten, hierdoor is elektronische onderdelen, knoppen en 
Ee \ ook toepassing in 34 50 mechanisch spul, inkl. kastje en front- 
auto mogelijk laat 
Bouwpakket gei) Ld p der 229,- 


ASSORTIMENT DOOS 
12 vaks assortiment doosje voor het op- 
bergen van schroefjes, boutjes, weer- 


3 KANAALS LICHTORGEL 

*_ maximaal 3 x 1000 Watt 

* met ingebouwde electret microfoon en 
voorversterker; dus geen lastige ver- standen, condensatoren, etc. afm. 195 x 
bindingsdraden met uw versterker of 105 x 15mm per stuk 


luidspreker k 3 5 
59 rs 
ed 10 stuks f 30,- 

Pv \ 


POSTORDERS 


89 50 X-TAL KLOK GENERATOR 
r Door gebruik te maken van dit bouw- 
pakket is het mogelijk een digitale klok in 
Ee de auto toe te passen. Ook op andere 


plaatsen waaf 50, 100 of 200 Herz nodig 
is kan deze generator toegepast worden 


TIMER 


Bouwpakket 


14,90 "= 


— Voedingsspanning 5 tot 15 Volt 


— 4 omschakelbare instelbare tijden REGELBARE VOEDING 
van 0-80 minuten Deze serie van drie bouwpakketten is 
— Directe relaissturing mogelijk opgebouwd rond de LM 317 (LM 338) en 


levert een instelbare spanning tussen 
1,2 en 35 Volt. Uiteraard zijn ook deze 
schakelingen kortsluit en thermisch 

beveiligd 


Idem met 10 slags instelpotmeter 
Bouwpakket 26,90 


aem men o/d) 600357, 


Deze voedingen worden max. 15 uur 


TRANSISTOR zonder transformator PS 
l 
ONTSTEKING tds G, 1 4 50 @. | parrikuuer 
r 3 Ampère 49,50 r 4 ad *_ per brief met ingesloten eurocheque of 
99 50 5 Ampère 79,50 ACCU CONDITIE METER giro betaalkaart (pasnummer niet ver- 
r 23 95 Geeft dmv. drie LED's de accu-conditie geren Witje fe 
1,5 Ampère r weer zeen minimum bedrag 
Er zijn vele mn | VOOruitbetaling op onze postgiro reke- 
voordelen te noemen (lager benzinever- STEREO TELETEKST DECODER ning 4354087. Verzendkosten f6,— 
bruik „schonere uitlaatgassen, minder Met voeding en Geen minimum bedrag ' 
onderhoud, enz.). Het belangrijkste voor- REGELVERSTERKER atstaridsbedienin skastje 269, — *_ telefonisch of per briefk 
deel ligt echter in een betere koude start v crd ; slk ee Ee winti er belle. 
Bij gebruik van deze ontsteking dient er a verder nodig 1E on vanger ej AA ltd Ns DRA 
wel op gelet te worden dat de minimale L/ IF diode 4,05 angst vore EKON ON 


weerstand van de bobine 1,5 Ohm is DecodarG kristal 39,50 Minimum orderbedrag f 100, — 


4 WATT VERSTERKER 


BEDRIJVEN 
Condities op aanvraag. Levering volgens 
onze gedeponeerde verkoopvoor- 


E) 1 4 50 voedingsspanning 15-18 Volt/100 mA 
ï Á Deze regelversterker leent zich uitste- waarden (kopie op verzoek) 
X Ook voor dit kend voor gebruik in combinatie met E 
: versterkertje is gebruik een stereo eindtrap of 2 mono eind- pe ef el } 
gemaakt van een IC (ICA 830). De beno- trappen. D.m.v. deze regelversterker is ompiete set a rk Jo, aling. Verzendkosten 
‚digde voedingsspanning ligt tussen de het mogelijk volume, balance, hoge en (inbouw) f 10,— en ng pel internationale 
6 en 16 Volt. lage tonen te regelen met alle schema's postwissel (postkantoor) 
VERKOOP DELFT DUMP VERKOOP INKOOP RESTPARTIJEN VERKOOP DEN HAAG 
GORIS Electronica elke zaterdag van 11 - 17 uur. Meek-it electronica 
Binnenwatersloot 18a 070-600357 Stille Veerkade 17 
2611 BK Delft Meek-it electronica Telex 31382 2512BE Den Haag 
Tel. 015 - 130489 Dekkershoek 27, Den Haag Tel. 070 - 600357 
Vrijdagavond - koopavond (Industrieterrein Houtwijk) Donderdagavond - koopavond 


11-23 


elektuur november 1985 


OP ZOEK NAAR HALFGELEIDERS? 


GN 
ap. 


B ddie Poornanr paennanr 


AAAAAAR LAAKAAAA Radddds AAddddd, 


NAAAAAARSRAAAAAAE KAAAAAAE RAAAAAA 


NWE AAE) 
RADIOHUIS VAN DER BEND 


prenauna 


Hoogstraat 149, 3111 HE Schiedam 

Tel. 010-26 75 68 

Westhavenplaats 32, 3131 BT Vlaardingen 
Tel. 010-34 24 81 


NIEUW! 


IBM COMPATIBLE 


*k 100% XT-compatible 

» 256 K RAM, uitbreidbaar tot 640 K 

»k 2 diskdrives 

:k Colorgraphicskaart 

:k Multifunctionkaart met 384 K 

* Toetsenbord met functietoetsen 

»k Monochromemonitor 22 Mhz. amber 
:k Eigen boortrom 

:k 135 W voeding 


f 3.150,— 


MICRO MIND b.v. 


Broekwegzijde 124 
2125 PE Zoetermeer (Holland) 
Tel. 079-31 45 33 


11-24 


* Andere configuraties ook mogelijk!! Let op: 's-Maandags gesloten!!! 
* Alle prijzen inclusief BTW. Vrijdagavond = koopavond. 
Wij verzenden natuurlijk ook onder rembours. 


zonder opgaaf van reden retourrecht binnen 7 dagen 


advertentie 


2AON MIYAMA 


Miyama levert superieure miniatuur schakelaars. 
Leverbaar in een schakelvermogen van 

220v. 1 of 3 amp. En dat voor een lagere prijs 

| dan u gewend bent. 

\ 5 Zeg maar Miyama tegen 
== goede schakelaars. 


Hondsruglaan 93c, 
5628 DB Eindhoven. 
Tel. 040-415547. 


Gogers 


Ook losse parts verkrijgbaar: 


»k Monitor f 345— 
:k Kast f 245— 
*k Kast zonder drukmechanisme f 195— 
* Voeding 135 Watt f 395— 
Toetsenbord f 395 
:k Moederbord vol met 256 K f 895— 
»k Diskcontroller f _ 265— 
» Harddiskcontroller f 1050— 
» Colorgraphicskaart f 395— 
» Multifunctionkaart 256/384 f 7195 


» Harddisks 10, 20 Mb en meer 
(ongekend lage prijzen) 


BEL!!! 


Natuurlijk blijven wij uw specialist voor betaalbare 
diskdrives en printers. 

Tevens voeren wij zelfbouwpakketten voor de IBM 
en de Apple. 


MICRO MIND n.v. 


Klapdorp 67 
2000 Antwerpen (België) 
Tel. (03) 232 01 32 


advertentie elektuur november 1985 


RADIO-ELECTRONICA 


Vinkenburgstr. 6, 3512 AB UTRECHT 
TELF. 030-319636 TELEX 40867 


DE B. 


Model MK 2010 BZ 
voorzien von continuî 
teitsbeeper 
met If en Ir 
10 ampère 
20.000 
gevoeligheid 
24 bereiken 


meting 
meting 
Ohm/VDC 


Technische gegevens 
Gevoeligheid 20.000 Ohm/Volt gelijk- en 

8.000 Ohm/Volt wisselspanning 
Gelijkspanning: 0,1-2,5-5- 10-50 - 250 - 1000 V 
Wisselspanning: 10 - 50 - 250 - 1000 V 
Gelijkstroom 50 HA - 2,5- 25 - 250 mA - 10 A 
Weerstand x1 - x10 - x1000 - x10.000 Ohm 
Decibel 10 dB tot +62 dB 
Voeding 2x “AA” Penlight en 9 V “PP” batterij 
Continuîteits 
zoemer 
Meetsysteem 
Off-stand 


bij weerstanden 100 Ohm 
9 cm schaal 90° 

de meter ts voorzien van een 
transportstand 
Afmetingen 102 x 150 x 
Gewicht 370 gram 


45 mm (b » 1 x hl 
Prijs f 87,50 


Model MK 2020 
voorzien van PNP/NPN tester 
met If en Ir meting 
10 ampère bereik 
met polariteitsschakelaar 
24 bereiken 


Technische gegevens 
Gevoeligheid 20.000 Ohm/Volt gelijk- en 
8.000 Ohm/Volt wisselspanning 
Gelijkspanning: 0,1 -2,5- 10 - 50 250 - 1000 V 
Wisselspanning: 10 - 50 - 250 - 1000 V 
Gelijkstroom 50 HA - 2,5 -5- 25 - 250 mA 
Weerstand x1 - x10 - x1000 - x10.000 Ohm 
Decibel 10 dB tot +62 dB 
Transistortest PNP/NPN, goed/fout indicatie 
Meetsysteem 9 cm schaal 90° 
Voeding 2x “AA” Penlight en 9 V “PP 
Off-stand de meter is voorzien van een 
transportstand 
102 x 150 x 
370 gram 


10 A 


batterij 


45 mm (b x 1 x hì 


Afmetingen 
Prijs f 97,50 


Gewicht 


MK 100 


Algemeen 
De MK 100 is een eenvoudi 
ge multimeter voor gebruik 
in en om het huis, de auto, 
de caravan, bij modelbouw 
en speelgoed, als o.a. batte 
rijtester etc. Voor iedere 
hobbyist een onmisbaar 
hulpmiddel. Het weerstands 
bereik is erg handig voor 
b.v. het controleren van leidingen, lampen en kort 
sluitingen 


Technische gegevens 

Gevoeligheid 2 KOhm/Volt gelijk. en wisselspanning 
Gelijkspanning: 10-50 - 250 - 500 V 

Wisselspanning: 10 - 50 - 250 - 500 V 

Gelijkstroom 0,5 - 50 - 250 mA 

Weerstand x 1000 Ohm 

Decibel 100 dB tot +22 dB 

Voeding 1x “AA” Penlight batterij 

Off-stand de meter 1s voorzien van een transport 
stand 

60 x 90 x 30 (bxlxh} f 29,50 


Afmetingen 


Meter M 3800 en 

M 3530 

De M 3800 en M 3530 
digitale multimeters 
hebben naast de beken 
de basisfunkties als 
extra o.a. doorbeltest 
transistor hFE en kapa 
citeitsmeting (M 3530) 


B Nauwkeurigheid: 0,5% 
Mm AC/DC stroom tot 10 A 
B DC spanning tot 1000 V 
WB AC spanning tot 700 V 
MW Weerstandsmeting 


B Diodetest 

B Doorbeltest 

WB Transistor hFE 
meting 

B Kapaciteitsmeting 
(alleen M 3530) 


Levering inkl, tas, batterij, meetsnoeren, reservezekering 
en Nederlandse gebruiksaanwijzing 


Prijs M 3800 f 175, M 3530 f 245, 


LEVERINGSVOORWAARDEN: 


Model MK 3010 BZ 

voorzien van continuï 

teitsbeeper 

met baterijtester 

10 ampère bereik 

met polariteits 

schakelaar 

30.000 Ohm/ Volt 

gevoeligheid 
__ 29 meetbereiken 
Technische gegevens: 
Gevoeligheid: 30.000 Ohm/Volt gelijk- en 
10.000 Ohm/Volt wisselspanning 
3V-10 V-30V- 100 V - 300 V 
1000 V 
10 V - 30 V - 100 V - 300 V - 1000 V 
100 HA - 3 - 30 - 300 mA - 10 A 
x1 - x10 - x1000 - x10.000 Ohm 

10 dB tot +22 dB 


Gelijkspanning 


Wisselspanning 
Gelijkstroom 
Weerstand 
Decibel 
Continuîteits 
zoemer 
Metersysteem 
Voeding 
Batterijtest 
Off-stand 


bij weerstanden 100 Ohm 

10 cm schaal 90° 

2x “AA” Penlight en 9 V “PP” batterij 
1,5 en 9 V belast 

de meter is voorzien van een 
transportstand 

110 x 160 x 50 mm (b x 
440 gram 


Afmetingen: 
Gewicht: 


Model MK 3030 
voorzien van PNP/NPN tester 
met batterijtester 
met polariteitsschakelaar 
10 ampère bereik 
30.006 Ohm/Volt gevoeligheid 
29 meetbereiken 


tx h) 
Prijs f 105, — 


Technische gegevens: 
Gevoeligheid 30.000 Ohm/Volt gelijk en 

10.000 Ohm/Volt wisselspanning 
Gelijkspanning: 3-10 - 30 - 100 - 300 - 1000 V 
Wisselspanning 10 - 30 - 100 - 300 - 1000 V 
Gelijkstroom 100 HA - 3-30 - 300 mA - 10 A 
Weerstand x1 - x10 - x1000 - x10.000 Ohm 
Decibel 10 dB tot +22 dB 
Transistortest PNP/NPN, god/fout indicatie 
Metersysteem: _10 cm schaal 90° 
Voeding 2x “AA” Penlight en 9 V “PP” batterij 
Batterijtest 1,5 en 9 V belast 
Off-stand de meter is voorzien van een 
transportstand 
110 x 160 x 50 mm {(b xl x h} 
440 gram Prijs f 115, 


Model MK 102 R 


Algemeen: 
Deze meter komt in uit 
voering overeen met de 
MK 102 BZ, doch meer 
afgestemd op de hobby 
electronicus, door meer 
standen op de weerstand (4) 
en stroombereiken (5). In de 
meter is een beveiligings 
circuit opgenomen om de 
meter tegen overbelasting te beschermen (op het stroom 
bereik d.m.v. een glaszekering) 
Technische gegevens: 
Gevoeligheid 20.000 Ohm/Volt gelijk. en 
8.000 Ohm/Volt wisselspanning 
Gelijkspanning: 0,25 - 2,5- 10 - 50 - 250 V 
Wisselspanning: 2,5 - 10 - 50 - 250 - 500 V 
Gelijkstroom 50 HA -0,5-5- 50 - 500 mA 
Weerstand: x1- x10- x100 - x 1000 Ohm 
Decibel 100 dB tot +40 dB 
Voeding 2x “AA” Penlight batterij 
Off-stand de meter is voorzien van een transport 
stand 
90 x 135 x 


Afmetingen 
Gewicht: 


Afmetingen 40 mm (bxlxh) f 59, 


Oscillascope Probe 


Omschakelbaar 1:1 - 10:1 
Normaal f 89, 


Nu f 62,50 


Contains 


< 


Compensated probe lead assembly with 


1. Detachable earth lead 6' 
2. Retractable hook 
3 IC test tip 


4 Tip Insulator 
5. BNC adaptor 
6. Trimming tool 


This passive probe incorporates a three-position slide 
switch in the head and has a cable length of 1.5 metres 
The specification is as follows 


Specifications 
Bandwidth 10:1 position: 250 MHz at 
20 pF 
10:1 position less than 3-5 ns nominal 
la) 10:1 attenuation + 1%, with 
oscilloscope of 1 MQ input resistance 
{b) 1:1 attenuation with bandwidth of 
10 MHz approx 
tc) Reference position, tip grounded via 
9 MQ, oscilloscope input grounded 
12 pF typical depending upon oscillo- 


3 dB into 


Rise Time 
Switch function 


Capacitance scope input capacitance 
Compensation _oscilloscopes of up to 60 pF input 
Range capacitance 


Working voltage 600 V d.c. or peak a.c 


Model MK 5050 E 
FET elektronische 
multimeter 
met 10 MOhm 
ingangsimpedantie 
met polariteits 
schakelaar 
43 meetbereiken 
midden nulstandmeting 


Technische gegevens: 
Ingangs 10 MOhm (3 MOhm bij 300 mV) 
impedantie gelijkspanning 
1 MOhm (2,5 MOhm bij 3 V} wissel 
spanning) 
Gelijkspanning: 0,3-1,2-2-3 
1200 V 
Wisselspanning: 3 - 12 - 30 - 120 - 300 V 
Gelijkstroom 0,1 HA -0,3- 3-30 - 300 mA 
Wisselstroom 0-12A 
Weerstand: Rx1 - x10 
xt M 
10 dB tot +63 dB 
11,5 cm schaal 90° 
2x 1,5 V “AA” Penlight en 9 V “PP” 
batterij 
omschakelbaar 
midden nulstandmeting 
125 « 170 x 50 mm (b x | x h} 
480 gram Prijs f 169, 


12-30 - 120 - 300 


12 A 


x100 - x1000 - x10.000 
Decibel 
Metersysteem 
Voeding 


Polariteit 
Spec. meting 
Afmetingen 
Gewicht 


Model MK 102 BZ 


Algemeen: 
De MK 102 BZ kenmerkt 
zich door zijn veelzijdigheid 
van mogelijkheden o.a 
ingebouwde testzoemer 
voor het testen van pas 
sieve circuits zoals draad. 
verbindingen die bij het 
meten van een doorver 
binding een duidelijke 
zoemtoon geeft; 
een batterijtester voor het testen van 1,5 en 9 V 
batterijen (belast); 
10 ampère test voor het gelijkstroombereik 
handgreep, tevens tiltstand 


Technische gegevens: 
Gevoeligheid 20.000 Ohm/Volt gelijk- en 
8.000 Ohm/Volt wisselspanning 
Gelijkspanning: 2,5- 10-50 - 250 - 1000 V 
Wisselspanning: 10 - 50 - 250 - 1000 V 
Gelijkstroom 5-50 - 500 mA - 10 A 
Weerstand x1- x10 - x 1000 Ohm (0-10 MOhm} 
Decibel 100 dB tot +40 dB 
Voeding 2x “AA” Penlight batterij 
Afmetingen 90 x 135 x 40 mm (bxlxh} 
Off-stand de meter i$ voorzien van een trans 
portstand Prijs f 59 


Nu een digitale meter voor nog geen hon- 
derd gulden. 


handagkit. 


Model MK 401 


Algemeen 

Display 

3,5 digit LCD, hoogte 12,5 mm. automatische polariteits 
indikatie, lo-bat indikatie 


Overbelastingsindikatie 
d.m.v. een “1 vooraan op het display 


Maximale spanning 


op de common bus to v aarde. 500 V piek AC of DC 


Werktemperatuur 
0 - 50°C (luchtvochtigheid lager dan 80% tot 35°C en 
lager dan 70% bij temperaturen van 35 - 50°C) 


Opslagtemperatuur 
15°C tot 50°C 


Temp. coëfficient 
kleiner van 0,1 x de opge 
geven nauwkeurigheid per 
°C van O - 18° en van 28° 
tot 50°C 


Voeding 

9 Volt batterij 
Batterij levensduur 
2.000 uur 


Batterij indikatie: 

“Lo Bat” indikatie op het 

display wanneer de batterij 
voor meer dan 90% is ver 
bruikt 


Afmetingen en gewicht 
130 x 75 x 28 mm, 
195 gram Prijs f 98, 


onder rembours + 9,50 bij vooruitbetaling per bank N.M.B. 68-71-14624 of per giro 370274 + 6,50 verzendkosten. 


11-25 


elektuur november 1985 advertentie 


Na de succesvolle uitgaven 273, 300 en 301 schakelingen is 
nu de volgende uitgave uit deze serie verschenen, nl. 


302 SCHAKELINGEN 


Zoekt u een kant en klare schakeling met een praktisch 
gebruiksdoel of een schakeling om mee te experimenteren? 
In 302 SCHAKELINGEN vindt u ze. Van ABC-torrentester tot 
Zonnevolger, van Automatisch toiletlicht tot Zaagtand- 
generator. Er staan schakelingen in op het gebied van audio, 
video, muziek, auto, fiets, huis, tuin, keuken, spelletjes, radio- 
ontvangst, meten en testen, voedingen, computer-hardware, 
enzovoorts. 

Deze 302 SCHAKELINGEN kosten u slechts f 37,50/Bfrs. 750. 


elektuur 


U kunt dit boek in uw bezit krijgen door gebruik te maken van de bestelkaart elders in dit 
blad, of door het bedrag van het boek over te maken op gironummer 124.11.00 (voor België 
op PCR 000-017-7026-01) tnv. Elektuur bv. te Beek (L) onder vermelding van de boektitel. 
Verzend- en administratiekosten f 3,50/Bfrs. 69. 


STAAT /STUP PAASE 


dd 


pg 
Le NN wetn on é 


En pr SCEE | 
Sûas Spe Ohms NORM SQ JL DIYL _ { 


OM 8 ui an 
"B Ô Pe 


KONINGEN 
HARTMAN 


Energieweg 1, Postbus 125, 2600 AC Delft 
Telefoon 015-609906 


£ 5 TS Plaays,_ 


In open envelop zonder postzegel sturen aan Koning en 
Hartman, antwoordnummer 10160, 2600 VB Delft. 


11-26 


advertentie elektuur november 1985 


RINGKERNTRAFO'S 


van |.L.P. hebben veel voordelen t.o.v. de oude rechthoekige blikpakket trafo's: 


LAGE KS 
BE IIZEN « GEWICHT IS 


DE HELFT 


N i SNEL TE 
HOOGTE IS NE : MONTEREN 


DE HELFT 


MINDER 


MECH. ig — NU RUIM 
BROM- 


GELUID ” 150 TYPES 


LAGE N 
TEMPERATUUR d ” 4 ZEER 


BETROUWBAAR 


NULLASTSTROOM 


ZEER LAAG =—_____________MAGN. STROOIVELD 


VEEL KLEINER 


In de industrie worden ringkerntrafo's vaak toegepast wegens de vele voordelen. Voor amateurs was echter de hoge prijs een bezwaar. 
L.L.P. heeft deze drempel doorbroken want de I.L.P-prijzen zijn LAAG, speciaal de types vanaf 120 VA kosten ongeveer evenveel als de oude blik- 
pakket trafo's of zelfs nog minder! Als u dan de vele voordelen ziet is de keuze niet moeilijk meer. De kwaliteit is uitstekend. 

15 VA f 47,— 30 VA f 51,— | 50 VA f 57,— 80 VA f 62,— 160 VA f77,— | 225 VA f89,-— | 300 VA f 99, | 500 VA f 132, | 625 VA f 161,— 
06,3 x 3,6 cm 07 x 3 cm 08 x 3,8 cm 09 x 3,3 cm Ol x 4 cm 011 x 4,5 cm On x 5,5 cm 014 « 6 cm 014 x 7 cm 


x9VeIA 
x 12 V 


< 
Nn 


x 15 V 10 A 

x 18 V8,3 A 
x 22 V6, 
x 25 V 6, 
x 30 V5 

x 35 V 4,3 
x 40 V 3, 
x 45 V3, 
x 50 V 3,0 
x 12Vf 


3 
/6 
4 


< 


oo 
S&SRER 


x 15 V of 18 V 
{22 V of 25 V 
177,— 


« HOV 2,3 A 
x 12, 15, 18 
of 22 V f 159,— 


PNO NDNNN 
raar arn dar dia dard 
KHK H KKH X 
NN zt a 
SANsas” 

PND NDNNN 
DNNDNDNNNN 
ONIN a OD 
SANDAN 
<<< 

AIRIS B 

earned da dad 

NPNNwwsND 

Own on eo 

PpPpPPPPbPP 

Ma Aa Haddad 


0 
0 
3 
7 
4 
0 
7 


DW 0 
Srrrrr>rr 
= 
Nn 


NO NDNONDNNNNN 
pPPPPPPPprr 
DD AD AD AI AD AD DD AIN AD 


es 


Primair 220 V Secundair 2 gescheiden wikkelingen, bij serieschakeling ontstaat dubbele spanning bij opgegeven stroom, bij parallelschakeling ontstaat de enkele 
spanning bij dubbele stroom. Andere types leverbaar vanaf 10 st., evt. met andere prim. wikk., statisch scherm, e.d. 

Speciale ringkerntrafo’s ook uit voorraad leverbaar: 750 VA 2 x 18 V t/m 1000 VA 2 x 110 V, 10 types voor voedingen van micro-computers, ringleidingtrafo's, 

100 V lijntrafo's, voeding- en uitgangstrafo’s voor buizenversterkers. Gratis lijsten op aanvraag. 


VERKRIJGBAAR BIJ: Okaphone Groningen, Smid Hoogezand, Ypma Veendam, Terpstra Dokkum, Elektronica Huis Leeuwarden, Blom 
Sneek, Adema Heerenveen, Klaver Wolvega, Baas Assen, Elektron. Hobby Centrum Emmen, Doeven/Couwenberg Hoogeveen, Beute Steen- 
wijk, Fakkert/Cebra Zwolle, Nijhuis Zwolle/Enschede/Hengelo/Almelo, Schildkamp Hengelo, Paul's Electronica Oldenzaal, I.L.P. Ned. Delden, 
van Schoor Deventer, van Essen Apeldoorn, Hobby Elektr. Doetinchem, Visscher Varsseveld, Sanders Didam, Liemers Zevenaar, Te Kaat/ Radio 
Piet/Hupra Arnhem, Technica Nijmegen, Eylander Ede, van Hove/Hupra Veenendaal, Display Utrecht en Haarlem, van Hove Amersfoort, Gooi- 
land/H & G Hilversum, Velt Bussum, BRM Lelystad, Rotor/Asian Electronics/ Electronica 2000 Amsterdam, van Dijken Amstelveen, Kleinhout 
Haarlem, Riton Heemstede, Radio IJmond IJmuiden, Tieken Electronics Castricum, Elektron. Centrum Zaanstad Wormerveer, Daalmeyer Pur- 
merend, Elco/ Elektron Alkmaar, Jonker Hoorn, Hobby Rama Den Helder, Kok/De Groot Leiden, SCS Zoeterwoude, Zoutman Alphen aan de 
Rijn, Radio Shack/Digiprop Gouda, Stuut & Bruin/Westerveld/Ruytenbeek Den Haag, Goris/H.E.C. Delft, v.d. Bend Vlaardingen en Schiedam, 
v. Embden/ Radio B.B./DIL Elektr./DCS Rotterdam, Sowell Gorkum, Sjiep Vlissingen, Elektronica Winkel Goes, Rein de Jong Bergen op Zoom, 
Be-Handy Roosendaal, Cohen Breda, Piet Kennis/Segment Tilburg, Dijkhuizen Boxtel, Bergsoft Zaltbommel, Mulders/Ben van Dijk Den Bosch, 
Elektron Oss, Rutten Cuyk, v. Aalst Veghel, Display Elektronica/ Vogelzang/Conijn Eindhoven, Westerhof Helmond, Geerts Uden, Elektr. Hobby 
Shop Venray, Baur Venlo, Electronic Equipment Weert, Popular Electr. Roermond, Boessen Geleen, Giel Braun Schaesberg, Regenboog Heer- 
len/Maastricht/Sittard, Telectronic Valkenburg. 


Tevens te bestellen bij l.L.P. Nederland BV.: Alle types zijn in voorraad. Alle prijzen zijn INCL. B.T.W. 
Meer documentatie op aanvraag gratis. Bel even, ook ‘s avonds en zaterdags: 


L.P NEDERLAND B.V. (u/h RODEL) 

STEINWEGSTRAAT 37 

7491 KJ DELDEN, TEL. 05407-20024 
NA 1985: 05407-62024 


11-27 


elektuur november 1985 


advertentie 


(advertentie, aangeboden door TransTec BV) 


LACHERTJE VAN DE MAAND 


Met uw permissie (en zonder die van de 
Consumentenbond) knipten wij voor u deze 
compilatie uit het laatste nummer. 


Het kwartaal kan al niet meer stuk! 


”, ® 


NEN mn Dane 
en % LAN 
MERK EN TYPE ann ne in Das Ee, Ns ne nan nr in En, 


KENWOOD KX-54 400 Z 42xl2x26 BC HM T sE + 
NAKAMICHI BX-100 E 1000 4Ìxl2x26 B H TIHN ++ neh d 
ONKYO TA-2026 ® 600 l 42xilx27 BC HM TM DE jm) 
MET "AUTOMATIC REVERSE" 
KENWOOD KX-74R 750 12C AlZ 42xilx26 BC HMA TMF 8 
NAKAMICHI RX-202 E 1500 12C 45x15x33 BC H TMUN ++ EF 
ONKYO TA-R3J ® 900 ICS Al 42xiix27 BC HM T == jm 
| 12C = speelt naar wens één kant, beide kanten of F_=FM-filter via ei eng 
continu f__=aparte knop FM-filter 
C =speelt uitsluitend continu C =cue and review 
IC = speelt één kant of continu U = uitgaand signaal regelbaar 
S =slaat bij continu spelen na circa vijfmaal af H =herhalen band mogelijk 
2 A =automatische bandsoortschakeling h =herhalen gedeelte mogelijk 
| _=intro-scan S = gaat spelen na terugloop 
B =bandteller in tijdseenheden N =bandtelfer met nulstop 
V_= voormagnetisatie-fijnregeling R_=restant band aangeven 
Z = zoeksysteem 6 Niet in het Nederlands 
3 B =Dolby B 7 Autoreverse niet onderzocht door late verkrijg- 
C = Dolby C baarheid; totaal testresultaat onder voorbehoud 
X =DBX 8 Inmiddels uit produktie 
4 H = hoofdtelefoon 
M =twee microfoons ++ = ZEER GOED: + — GOED; 
A = afstandsbediening [ — REDELIJK, — — MATIG: — — — SLECHT 


5 T = tijdschakelklok 
M = mute-(stilte)knop (tijdens opname) 


CIOIN|CIUIS|S [IJE 


Zolang fabrikanten hun cassettedecks niet goed afgesteld afleveren, 


bent u min of meer verplicht uw leverancier te vragen dit alsnog te 
doen. 

Qua technische kwaliteit en mogelijkheden is de kostbare Nakamichi 
RX-202 E (f 1500) de beste; u loopt echter grote kans door de onno- 
dig ingewikkelde bediening fouten bij het opnemen te maken.n 


In tegenstelling tot de Bond beschouwen wij de meeste mensen niet als slecht. 
Maar wij schrijven dan ook beter nederlands. 
Verder commentaar laten wij graag aan de lezer over. 
Die lijkt ons mondiger dan de leden die de fratsen van de Bond gelaten over zich 
heen laten gaan. 


Uw warme importeur: 
Trans Tec bv 
Schiedamsevest 71, 3012 BE Rotterdam, tel. (010) 14 70 55. 


11-28 


ap + jm) Ee GOED 

+ ++ _ ++ REDELIJK 
mn) + 0 + REDELIJK 
mn) + + + jm) REDELIJK 
++ + — ++ + REDELIJK 
jm) ++ + + sb REDELIJK 


Steeds minder gebruiksaanwij- 
zingen zijn in het Nederlands. Om met 
zo'n toch wel ingewikkeld apparaat als 
een cassettedeck te leren omgaan, is 
dat toch voor de meeste mensen wel 
wenselijk. Deze hebben we dan ook 
met “slecht” beoordeeld. Bij de overige 
hebben we gelet op indeling, com- 
pleetheid en begrijpelijkheid, al of niet 
met behulp van illustraties. 


COPYRIGHT © 1985 Consu- 
mentenbond. 

Auteursrechten op tekst 
en illustraties voorbehouden. 
Inlichtingen Consumenten- 
bond. 

De Consumentenbond 
maakt bezwaar tegen ieder 
gebruik van publikaties in 
de Consumentengids voor 
reclamedoeleinden. De Con- 
sumentenbond geeft hiertoe 
nimmer toestemming en zo- 
danige publikaties geschie- 
den geheel voor eigen risico 
en verantwoordelijkheid van 
de reclamemaker. De Con- 
sumentenbond behoudt zich 
daartegen alle rechten voor 


elektuur november 1985 


In het projektencentrum Geldrop van 
het Philips Natuurkundig Laboratori- 
um, zetten medewerkers van de 
Research en van de Audiodivisie van 
Philips de eerste stappen die moeten 
leiden naar auto’s voorzien van een 
elektronische co-piloot die de route 
kan plannen, de bestuurder naar de 
bestemming begeleidt, op elk 
moment de positie van de auto 
bepaalt en kan weergeven, en verder 
tal van bijzonderheden over de 
omgeving of het reisdoel weet te ver- 
tellen. 

In latere fasen van het projekt zal 
CARIN met dashbordfunkties worden 
geïntegreerd. Er kunnen dan ook 
waarschuwende woorden gesproken 
worden als er benzine getankt of olie 
bijgevuld moet worden, als de tem- 
peratuur te hoog oploopt of de akku 
mankementen vertoont. Ook zal het 
systeem gekoppeld kunnen worden 
aan verkeersalarmering via autoradio. 
Een mogelijk toekomstig systeem 


B RICHTING VOLGENS DIGITALE WEGENKAART 
2) GEMETEN BAAN 


pred CORRECTIE 


CARIN, meer dan een meisjesnaam 
elektronische co-piloot voor de auto 


De naam CARIN zal velen in eerste instantie doen denken aan 
een persoon van het vrouwelijke geslacht. Heel toepasselijk gaven 
Philips-ontwerpers deze naam aan een door hun ontwikkelde 
elektronische co-piloot voor in de auto. Zo kan CARIN (CAR 
information and Navigetion) een waardevolle reisbegeleidster zijn 
die door middel van een spraaksynthese-chip met de 
bestuurderl-ster) kommuniceert. 


hiertoe vormt het radio-datasysteem 
RDS waarover op Europees nivo 
standaardisatiebesprekingen worden 
gevoerd. Inmiddels zijn echter al 
RDS-proefuitzendingen aan de gang, 
onder andere in Frankrijk, Duitsland, 
Zweden en Engeland. 

De koppeling van CARIN aan bijvoor- 
beeld RDS maakt het mogelijk om 
bij filevorming, wegopbreking, ijzel- 
vorming, ongevallen e.d, alternatieve 
routes te plannen en de routebegelei- 
ding overeenkomstig te laten plaats- 
vinden. De digitale RDS-signalen zijn 
toegankelijk voor de boordcomputer 
en ze onderbreken noch storen het 
normale radioprogramma. 

Brits verkeersonderzoek heeft aange- 
toond dat automobilisten gemiddeld 
hun route circa 20% efficiënter zou- 
den kunnen plannen als ze zich niet 
alleen op bekende punten zouden 
oriënteren. In de berekening zijn de 
brandstofkosten en de rijtijd verdis- 
konteerd. Met CARIN kan men 


“1-29 


elektuur november 1985 


steeds zo efficiënt als mogelijk de 
bestemming bereiken. 


Basiskonfiguratie 
De basiskonfiguratie van CARIN is 
geschetst in figuur 1. Onderdelen van 
het systeem zijn: 
e Een aangepaste Compact-Disc- 
speler voor de auto waarmee niet 
alleen audioplaatjes kunnen worden 
afgespeeld, doch ook op Compact 
Disc opgeslagen wegeninformatie, 
bijvoorbeeld een komplete wegen- 
kaart van Nederland, van een stad, 
e.d. 
e Een plaatsbepalingssysteem dat 
de momentele positie van de auto 
bepaalt. 
e Een boordcomputer die zorgt voor 
alle bewerkingen. 
e Sensoren die gegevens omtrent 
het funktioneren van de auto aan 
de computer doorgeven, bijvoorbeeld 
de temperatuur van het koelwater, de 
beschikbare hoeveelheid benzine, etc. 
e@ Een autoradio om verkeersinfor- 
matie of -waarschuwingen op te 
vangen. 
e Weergeef- en bedieningsappara- 
tuur bestaande uit een spraak- 
module waarmee, via een spraak- 
synthese-chip, mededelingen aan de 
gebruiker kunnen worden doorgege- 
ven; een beeldscherm voor visuele 
informatie (bijvoorbeeld het tonen 
van een wegenkaart) en een toetsen- 
bord waarmee de automobilist gege- 
vens of wensen aan de computer 
kan doorgeven. Een aantal van deze 
systeemonderdelen zullen we nu kort 
de revue laten passeren. 


Grote, betrouwbare opslagkapaciteit 
Een Compact Disc (CD) is in oor- 
sprong bedoeld voor het opslaan van 
1 uur muziek. Gedurende 3600 
sekonden zijn dus over 2 kanalen 
(stereo) 44,1 duizend keer per sekon- 
de (dat is de standaard-frekwentie) 
analoge signalen bemonsterd en à 

16 bit per monster op de plaat 
geschreven. De plaat heeft derhalve 
een kapaciteit van: 

3600 x 2 x 44,1 x1000x16 bit, of circa 5 
miljard bit (5 Gbit). Daarmee staat 
een gigantisch geheugen (ROM, 
Read Only Memory) ter beschikking 
dat zeer snel op elke plaats toegan- 
kelijk is en waarin bijvoorbeeld een 
heel wegennet van Nederland, plus 
allerlei reisinformatie, zou kunnen 
worden opgeslagen. Dit idee van een 
elektronische digitale reisgids werd 
nader uitgewerkt. Het CD-systeem 
diende aan zijn CD-ROM-funktie aan- 
gepast te worden door een meer uit- 
gebreide foutenkorrektie, waarmee 
minder dan 1 bitfout op de miljard 


11-30 


keer miljard bit (beter dan 1 op 108) 
redelijkerwijs aan toevallige fouten op 
een onbeschadigde plaat verwacht 
mag worden. Dat is een faktor mil- 
joen beter dan bij computertape. 
Anders gezegd betekent dit dat zelfs 
een door krassen of bevuilen bescha- 
digde plaat een nog hogere betrouw- 
baarheid heeft dan een 
computertape. 

Het invoeren van een extra foutkorri- 
gerend rekenvoorschrift (algoritme) 
kost wel wat opslagkapaciteit, omdat 
men in feite extra informatie moet 
opslaan om fouten te kunnen verbe- 
teren. De situatie is enigszins te ver- 
gelijken met een belangrijke 
mededeling die twee maal wordt 
doorgegeven om vooral zeker te zijn 
dat hij de bestemming bereikt. Door 
een slimme keuze van het foutenkor- 
rigerend algoritme verliest men niet 
de helft van de opslagkapaciteit maar 
slechts 0,6 miljard bit, zodat dan van 
de beschikbare 5 miljard bit 

4,4 miljard overblijven. Voert men 
echter de ‘speelduur’ van de CD- 
ROM met 10% op tot 66 minuten, 
zoals de bedoeling is, dan komt men 
op 4,8 miljard bit uit, wat overeen- 
komt met (delen door 8) 600 miljoen 
byte. 


Een stapel van 15 meter 

Om een indruk te krijgen van de 
geheugenkapaciteit van zo een CD- 
ROM, kan men de opslagmogelijk- 
heid omrekenen in getypte velletjes 
papier van A-4-formaat met 50 regels 
à 80 karakters. Elke pagina bevat dan 
4000 karakters. Bij toepassing van de 
ASCII (American Standard Code for 
Information Interchange) wordt elk 
karakter door 8 bit (1 byte) voor- 
gesteld. We hebben dus 4000 byte 
per pagina. De CD-ROM van 

66 minuten speelduur biedt plaats 
aan 600 miljoen byte. We zouden dus 
600.000.000 : 4000 = 150.000 pagi- 
na's op de plaat onder kunnen bren- 
gen. Stelt men de dikte van één 
velletje papier op 0,1 mm, dan heb- 
ben 150.000 A-4-tjes op elkaar gesta- 
peld een hoogte van 15 meter; dat is 
ongeveer 5 etages hoog. 


Zuinig koderen 

Verplaatsen we ons in de situatie van 
de digitale kartograaf, dan worden 
we met de opgave gekonfronteerd 
om een normale kaart van bijvoor- 
beeld 1:15000 die een stuk of dertig 
kleuren bevat, op zuinige manier op 
de CD aan te brengen. Een gangbare 
methode om een kaart beeldpunt 
voor beeldpunt af te tasten, maakt 
gebruik van een raster van horizonta- 
le en vertikale lijnen die, laten we 


zeggen, om de 0,1 mm worden aan- 
gebracht. De kaart wordt dus in vier- 
kantjes van 0,1 x 0,1 = 0,01 mm? 
onderverdeeld, elk met zijn eigen 
kleur. Voor een landoppervlakte van 
12 x 14 km? (zo ongeveer de opper- 
vlakte van de gemeenten Eindhoven 
en Geldrop samen) op een schaal 
van 1:15000 zou men dan op deze 
wijze 75 miljoen beeldpunten nodig 
hebben. Deze zouden in kleur moe- 
ten worden aangegeven. Met 5 bit 
kan men 25 = 32 kleuren aan. Men 
heeft dus 75 miljoen x 5 = 

375 miljoen bit nodig. Dat is bijna 
8% van de kapaciteit van de CD- 
ROM. Bovendien zou het met deze 
methode nog niet duidelijk zijn voor 
de computer waar zich op de kaart 
de wegen bevinden. Er is daarom 
gezocht naar een andere oplossing. 
Gekozen werd voor een methode 
waarbij de wegen (waar het toch 
voornamelijk om te doen is) aange- 
geven worden met behulp van knik- 
en/of knooppunten. Een kaarsrechte 
weg, zonder zijstraten, kent slechts 
twee van zulke punten: begin- en 
eindpunt. Een gebogen weg wordt 
benaderd met rechte stukjes die tel- 
kens een knik maken. Een kruising is 
een knooppunt. Per punt zijn nu 

32 bit nodig, namelijk 16 voor de x- 
en 16 voor de y-koördinaat. Men kan 
nu berekenen wat men met een der- 
gelijke kodering aan landoppervlakte 
aan kan. 16 bit geeft 216 of circa 
65000 mogelijkheden. Kiest men een 
positioneringsnauwkeurigheid van 

10 meter, dan kan een landoppervlak- 
te van 650.000 x 650.000 m2 (ofte- 
wel 650 x 650 km?) beschreven 
worden (daarin past heel Nederland). 
We zagen dat we bij een kaarsrechte 
weg zonder kruisingen slechts twee 
punten hoeven aan te geven. Bij een 
rondweg, zoals die in Eindhoven, zijn 
ongeveer 40 knik- en knooppunten 
nodig om de weg goed te beschrij- 
ven. Statistisch gemiddeld kan men 
zeggen dat de Nederlandse wegen 
met 6 punten te beschrijven zijn, die 
elk 32 bit vergen. Totaal dus 6 x 32 
= 192 bit gemiddeld per straat. 


Daarbij moet men nog een adres 
voegen van 32 bit om aan te geven 
waar de bij deze punten behorende 
extra informatie (bij voorbeeld de 
straatnaam) op de plaat staat. Dit is 
onder meer nodig om het systeem 
gebruikersvriendelijk te maken. Men 
wil immers de informatie niet doorge- 
ven in graden noorderbreedte en 
oosterlengte, maar in termen als 
Hooghuisstraat of Stationsplein. Er 
moet dus een relatie gelegd worden 
tussen straatnamen een koördinaten, 
en dat kost geheugenkapaciteit. 
Totaal komen we nu op 192 + 32 =— 


elektuur november 1985 


224 bit per straat. 

Stel dat we in het grondgebied van 
12 x 14 km?, dat we eerder als voor- 
beeld namen, 3350 straten hebben 
(Eindhoven en Geldrop samen heb- 
ben er op het ogenblik rond 2300, 
dus we zitten aan de zeer ruime 
kant). Daar zijn dus 3350 x 224 bit 
= 750.000 bit voor nodig. Voegt 
men daar nog eenzelfde aantal bits 
aan toe voor de kodering van de 
straatnamen, dan komen we op 

1,5 miljoen bit ofwel op 0,03% van 
de CD-ROM-kapaciteit. Dat is wel 
heel wat zuiniger dan de 8% die we 
met de eerste methode haalden. 
Uiteraard geeft deze berekening 
alleen de orde van grootte aan. Wil 
men meer informatie opslaan of een 
grotere nauwkeurigheid halen, dan is 
meer opslagruimte nodig. 


Plaatsbepaling 

Met behulp van het CARIN-systeem 
moet op elk ogenblik de plaats van 
de auto kunnen worden bepaald. 
Daar zijn verschillende technische 
oplossingen voor mogelijk. 

Als oplossing voor de korte termijn is 
een elektronisch kompas voor de 
hand liggend. Met behulp van zo een 
kompas kan de rijrichting van het 
voertuig ten opzichte van het aard- 
magnetisch veld worden bepaald. Uit 
dit meetgegeven en de, via de auto- 
snelheidsmeter, bekende afstand die 
de auto vanaf het vertrekpunt heeft 
afgelegd, kan de boordcomputer de 
plaats van de auto bepalen. Tevens is 
hij in staat om storingen te korrige- 
ren. Deze ontstaan onder meer door 
passerende auto's of door in gewa- 
pend beton uitgevoerde viadukten. 
Met hun ijzermassa veroorzaken ze 
een vervorming van de veldlijnen van 
het aardmagnetisme, hetgeen een 
foutieve aanwijziging van het kompas 
tot gevolg heeft. De boordcomputer 
korrigeert deze fouten door de infor- 
matie regelmatig te vergelijken met 
de digitale wegenkaart. Ligt de bere- 
kende plaats naast de weg waarop 
men zich volgens de wegenkaart 
behoort te vinden, dan wordt er 
automatisch gekorrigeerd (figuur 2). 
In het projektencentrum Geldrop 
worden ook andere oplossingen voor 
de korte termijn onderzocht, tenein- 
de de verstoring van het aardmagne- 
tisch veld door ijzeren objekten te 
omzeilen. 


Satellietnavigatie 

Voor de wat langere termijn kan 
gebruik worden gemaakt van het 
Amerikaanse satellietnavigatiesysteem 
Global Positioning System (GPS) 
NAVSTAR, dat eind 1988 met acht- 
tien satellieten in de ruimte zal zijn 


voltooid. Met het civiele deel van dit 
systeem zal men zijn positie op elk 
moment van de dag op elk punt op 
aarde met een nauwkeurigheid van 
circa tien meter kunnen bepalen. 

De satellieten bevinden zich op zo'n 
20.000 km hoogte in zes verschillen- 
de banen die regelmatig rond de 
aarde zijn verdeeld. De omlooptijd is 
twaalf uur. Op elk tijdstip zijn dan 
overal op aarde vier satellieten te 
ontvangen. Dat is voldoende voor de 
bepaling van lengte, breedte, hoogte, 
alsmede van de tijd (met een nauw- 
keurigheid van een atoomklok). 

Op het ogenblik zijn al vijf testsatel- 
lieten in hun baan gebracht en eind 
1987 zullen het er naar verwachting 
twaalf zijn, goed voor lengte, breedte 
en tijdsbepaling. 


Kontakt met de bestuurder 

Bij het ontwerpen van het CARIN- 
systeem is veel aandacht besteed 
aan de ergonomie, waaronder de 
gebruikersvriendelijkheid en de zorg 
voor de verkeersveiligheid begrepen 
is. Zo verdient het in het verkeer de 
voorkeur dat de computer z'n advie- 
zen en informatie kenbaar maakt 
door middel van het gesproken 
woord. De spraakchip biedt hier uit- 
komst. Een andere voorziening is dat 
het beeldscherm slechts te raadple- 
gen is als de auto stil staat. Men kan 
dan bijvoorbeeld de kaart bekijken of 
toeristische informatie opvragen. 
Vermeld werd al dat het systeem 
“normale!” bestemmingsaanwijzingen 
kan verwerken, zoals “Hotel Cocagne, 
Vestdijk, Eindhoven’, zodat men niet 
met plaatsaanduidingen in graden, 
minuten en sekonden hoeft te 
worstelen. Telkens probeert het 
systeem ook aan de hand van een- 
duidige vragen te achterhalen wat de 
gebruiker wenst. 

Een typisch gebruikersscenario ziet er 
bijvoorbeeld als volgt uit: Stel de 
bestuurder wil van Geldrop naar het 
Evoluon in Eindhoven rijden. Hij 
stapt in z'n auto en stopt de CD- 
ROM waarop Eindhoven en Geldrop 
voorkomen, in z'n CD-speler. Na het 
aanzetten van het systeem verschijnt 
op het scherm: 

WELKOM BIJ CARIN 

KIES DE GEWENSTE FUNKTIE: 

1. ROUTE-BEGELEIDING 

2. TOERISTISCHE INFORMATIE 

3. DIVERSE ANDERE FUNKTIES 

De bestuurder toetst vervolgens "1" 
in. Dan verschijnt op het scherm: 
GEEF UW STARTPUNT AAN AUB: 
(De bestuurder typt de straatnaam 
en het dichtstbijzijnde kruispunt in.) 
GEEF UW BESTEMMING AAN AUB. 
STAD? (De bestuurder typt ‘Eindho- 
ven’ in.) 


STRAAT OF BESTEMMING? (De 
bestuurder typt Evoluon in.) 
Vervolgens zoekt de boordcomputer 
de beste route uit en slaat deze op in 
zijn geheugen. Als de bestuurder dat 
wenst, kan hij nu de CD-ROM uit de 
speler halen en een muziekje opzet- 
ten. Na het starten van de auto zal 
CARIN de bestuurder met behulp 
van de spraakmodule naar zijn 
bestemming leiden. 

Het toetsenbord zal in de toekomst 
door een touch screen (scherm dat 
gevoelig is voor aanraking) worden 
vervangen. Men kan dan bijvoorbeeld 
op een kaart aanwijzen waar men 
naar toe wil of men kan via een alfa- 
betische lijst eens straatnaam vinden 
en aanwijzen, waarna de boord- 
computer de rest doet. 

CARIN, een elektronische co-piloot, 
is geen toekomstfantasie doch een 
technische realiteit die bij Philips 
nader gestalte krijgt. 


Doe-het-zelf-pakketten voor 
veranderingen in 
telefoonaansluiting 


Vanaf 8 juli a.s. zijn in de Telefoon- 
en Primafoonwinkels van PTT zoge- 
naamde doe-het-zelf-pakketten te 
koop. Met deze pakketten kan de 
konsument zelf een tweede toestel 
aansluiten, of een telefoontoestel 
verplaatsen. 

Nu aan de vraag naar eerste aanslui- 
tingen vrijwel voldaan is, zal de groei 
van PTT-Telekommunikatie op de 
konsumentenmarkt vooral te vinden 
zijn in de vraag naar tweede aanslui- 
tingen en veranderingen in de 
bestaande voorzieningen. De ervaring 
leert dat de konsument deze veran- 
deringen zelf wil aanbrengen. Met de 
introduktie van het doe-het-zelf 
pakket meent PTT haar assortiment 
zodanig uitgebreid te hebben dat aan 
dit verlangen wordt tegemoetgeko- 
men. Bovendien wordt met het bie- 
den van deze voorziening voorkomen 
dat de abonnee op onoordeelkundige 
wijze gaat sleutelen aan zijn aanslui- 
ting. Dat brengt namelijk risiko's met 
zich mee voor de abonnee zelf! (de 
belspanning kan oplopen tot meer 
dan 100 volt) en voor de kwaliteit 
van het telefoonnet (er kunnen sto- 
ringen optreden). Het principe van 
het doe-het-zelf-pakket berust erop 
dat de aansluiting op het PTT- 
kontaktpunt gebeurt door middel van 
een steker, nadat (!) de verandering 
is gerealiseerd. Wie het aansluitsche- 
ma volgt loopt geen veiligheidsrisiko's 
en weet zich verzekerd van behoud 
van de kwaliteit van de telefoonvoor- 
ziening. (1009 S) 


1-31 


sweepgenerator 
elektuur november 1985 


voor funktie 
generatoren 


Figuur 1, De sweepgene- 
rator bestaat voornamelijk 
uit een zaagtandgenera- 
tor, een gedeelte waar 
het signaal een exponen- 
tioneel verloop krijgt 
“aangemeten” en een 
marker-opwekker. 


Een bijna onmisbaar instrument om snel inzicht te krijgen in de 
frekwentiekarakteristiek van versterkers, filters e.d. is een 
sweepgenerator. Belangrijkste eigenschap van zo’n “zwaaigenerator’’ 
is dat hij in een korte tijd een relatief groot frekwentiegebied kan 
doorlopen. Het bekende “doorfluiten” van versterkers is met zo’n ding 
dus, om maar in dezelfde terminologie te blijven, een fluitje van een 


cent. 


De sweepgenerator die we hier aan u wil- 
len voorstellen, werkt steeds in kombina- 
tie met een funktiegenerator (bijvoorbeeld 
met de in het decembernummer van 1984 
gepubliceerde funktiegenerator). Men kan 
voor de sweepgenerator precies hetzelfde 
type behuizing gebruiken als dat van de 
funktiegenerator, zodat het uiteindelijke 
resultaat een leuk ogende en uniforme 
audio-meetplaats kan zijn. Natuurlijk kun- 
nen met deze sweepgenerator ook andere 


funktiegeneratoren worden gestuurd. Spe- 
ciaal voor het gebruik van een “vreemde” 
funktiegenerator hebben we op de layout 
van de frontplaat wat ruimte voor een 
aparte netschakelaar en een VCO-uit- 
gangsbus overgelaten, zodat men deze 
“accessoires”, indien nodig, te allen tijde 
alsnog kan aanbrengen. Maar houd er wel 
rekening mee dat de VCO van de sweep- 
generator alleen maar spanningen tussen 
de 0,1 V en 10 V kan verwerken (dat komt 


1 


SWEEP TIME 


1132 


ZAAGTAND GENERATOR 


LOG SWEEP 
NOT READY 


P6 


A CONTROL 
ERROR 


tmarker COMPARATOR 


851031 


2 10 V | sweepgenerator 


IN4148 


P2 = SWEEP TIME 

P3= STOP FREQUENCY 

P4 » START FREQUENCY 
P6 = MARKER FREQUENCY 


b= STOP FREQUENCY 
c= SWEEP TIME 
d = MARKER FREQUENCY 


52: a = LIN. SWEEP 


b»= LOG. SWEEP D4 = POWER 


Al...A4=1IC2= TL 084 
A5...A8=IC3= TL 084 
A9...AI1= %IC4 = TL 084 


T3...T7=1IC5 = 3046 


overeen met een frekwentieverhouding 
van 1:100). Nivo-aanpassing kan in sommi- 
ge gevallen dus noodzakelijk zijn. 


Blokschema 


Eerst maar eens wat basisgegevens over 
de werking van een sweepgenerator. 
Zoals al in de inleiding werd aangehaald, 
levert een sweepgenerator het signaal dat 
nodig is om bijvoorbeeld het frekwentie- 
verloop van een filter op de skoop weer 
te geven. Ontegenzeggelijk het belangrijk- 
ste onderdeel van het apparaat is de zaag- 
tandgenerator (figuur 1). Bij het "sweepen” 
moet namelijk de ingebouwde zaagtand- 
generator van de skoop (die gebruikt 
wordt voor de horizontale afbuiging van 
de elektronenstraal), vervangen worden 
door een externe zaagtandgenerator. Een 
tweede en minstens even belangrijke taak 
van die externe zaagtandgenerator is het 
sturen van de VCO van de funktiegenera- 


tor. In de praktijk gaat eea. dan als volgt 
in zijn werk: Zet men de zaagstandspan- 
ning op nul, dan is de VCO-frekwentie 
laag en de elektronenstraal bevindt zich 
helemaal links op het scherm. Wordt de 
zaagtandspanning verhoogd, dan stijgt de 
frekwentie van de VCO en de skoopstraal 
wordt naar rechts verschoven. Op die 
manier ontstaat op het scherm horizontaal 
de frekwentie-as. 

In vertikale richting staat, uiteraard, de 
amplitude-as. Zet men nu het uitgangssig- 
naal van de funktiegenerator op de te 
testen schakeling (bijvoorbeeld een filter) 
en het uitgangssignaal van de proefscha- 
keling op de Y-ingang van de skoop (de 
zaagtandgenerator op de X-ingang), dan 
verschijnt op het scherm het frekwentie- 
gedrag van het filter (amplitude als funktie 
van de frekwentie). Goed, tot zover de 
principiële werking van een sweepgene- 
rator. Terug naar het blokschema. 

We zien daar o.m. dat de periodeduur van 


S1:a= START FREQUENCY © 


elektuur november 1985 


BS 170 


ke 
Le] 
U 


D2 » LOG SWEEP NOT READY 
D3 = CONTROL ERROR 


851032 


Figuur 2. De sweepgene- 
rator in detail. T3 en T4 
worden door een “oven- 
tje’ op temperatuur 
gehouden. Twee kontrole- 
LED's zorgen voor meer 
bedieningsgemak. Wil 
men het Z-signaal inverte- 
ren, dan kan dat met een 
VMOS-FET, zoals in de 
tekening is aangegeven. 


133 


sweepgenerator 
elektuur november 1985 


Onderdelenlijst 


Weerstanden: 


R1,R4,R14,R18,R20,R22, 
R29,R32,R33 = 1k 


R2 = 220 k 

R3 = 3k3 

R5 = 470 Q 

R6 = 5k6 
R7,R13,R17,R30 = 1 M 
R8 = 2M2 

R9 = 100 2 

R10 = 6k8 
R11,R27,R28 = 10 k 
R12 = 33 Q 

R15 = 560 Q 

R16 = 15 k 

R19 = 4k7 

R21 = 1k8 
R23,R24 = 270 Q 
R25,R31 2k2 

R26 = 1k5 

R34 = 220 Q 


P1 = 1-k-instelpotmeter 
P2 = 100-k-stereopotmeter 
(log) 

P3,P4 = 10-k-potmeter 
(log) 

P5,P10 = 50-k- 
instelpotmeter 

P6 — 10-k-meerslagen- 
potmeter 

P7,P9 = 5-k-instelpotmeter 
P8 = 100-Q-instelpotmeter 


Kondensatoren: 

C1,C2 = 1 u MKT (raster 
10 mm) 

C3 = 100 p 
C4,C5,C6,C10 = 100 n 
C7 = 10 4/40 V 

C8 = 10 4/25 V 

C9 = 330 n 

C11 = 22 4/25 V 

C12 = 22 4/10 V 


Halfgeleiders: 

D1 = IN4148 

D2,D3 = LED, 5 mm, rood 
D4 = LED, 5 mm, geel 

T1 = BF256A 


T2 = BC557B 

IC1 = 7555 

1C2,IC3,IC4 — TLO84 

IC5 = 3046 

IC6 = LM317T 

IC7 = 7905 

Diversen: 

S1 draaischakelaar voor 


printmontage 3 maal 4 
standen (bijvoorbeeld C&K 
304) 

S2 = enkelpolige 
omschakelaar (bijvoorbeeld 
C&K 7101) 

twee 5-polige DIN-bussen 

verlengasje voor P6 

bus voor Z-uitgang 

behuizing 075-01411D (Vero) 

frontplaat 85103-F 


De volgende onderdelen 
moeten op beide zijden van 
de print vastgesoldeerd 
worden: 
C12,C9,IC6(2x),P1,P5,R31, 
R32,R25,RB,R27,R11,R12, 
R22,P10,C5,R15,R23,C7, 
T1,CB(2x),C4,P6,P2,R18, 
P4,soldeerstift +15 V 


Geschatte bouwkosten: 
f 185, — (inkl. kast en front) 


11-34 


de zaagtand tussen 100 ms en 10 s kan 
worden gevarieerd, zodat men ook bij 
lage frekwenties van een voldoend 


“lange” zaagtand verzekerd is. 

Het zaagtandsignaal van de sweepgenera- 
tor wordt — zoals we al zeiden — enerzijds 
rechtstreeks op de X-ingang van de skoop 
aangesloten, en anderzijds, indien nodig 
na wat “bewerking”, gebruikt als stuur- 
spanning voor de VCO van de funktiege- 
nerator (Uyco). 

Voor het instellen van de start- en stopfre- 
kwenties van de zwaai is een frekwentie- 
teller zo goed als onontbeerlijk. P4 is voor 
de startfrekwentie verantwoordelijk. Het 
verdraaien van deze potmeter heeft tot 
gevolg dat de nul-positie van de zaagtand 
verandert en daarmee de VCO-spanning, 
cq. -frekwentie. De stand van P3 is bepa- 
lend voor de amplitude van de zaagtand 
en daarmee voor de stopfrekwentie. In 
detail gaat alles als volgt in zijn werk: 
Zodra Sl in positie a wordt gezet, is P3 
kortgesloten en de zaagtand uitgescha- 
keld. Met behulp van P4 kan nu de start- 
frekwentie worden ingesteld, die dan op 
de (op de SYNC-OUTPUT-bus van de funk- 
tiegenerator aangesloten) frekwentiemeter 
afgelezen kan worden. De stopfrekwentie 
wordt op identieke wijze vastgelegd, 
alleen moet Sl nu in de stand b staan en 
wordt de frekwentie met P3 ingesteld. 
Een CONTROL-ERROR-LED tenslotte, 
geeft aan of de VCO-ingang overstuurd 
wordt; dus als er meer dan 10 V op de 
ingang staat. 

Als men een logaritmische frekwentie- 
verdeling wil hebben in plaats van een 
lineaire, dan moet het zaagtandsignaal 
eerst “behandeld” worden. Die behande- 
ling bestaat uit het doorlopen van een 
ander gedeelte van de sweepgenerator, 
dat de zaagtand een “exponentieel” ver- 
loop geeft. De foto's laten het verschil 
zien tussen die twee indelingen. Met 
schakelaar S2 kan men kiezen tussen een 
lineaire- of logaritmische frekwentie-as 
(deze keuze moet overigens vóór het 
instellen van de start- en stopfrekwenties 
worden gemaakt. Stel straks bij het meten 
dus éérst de frekwentie-indeling in en 
dän pas de start- en stopfrekwenties!). 
Rest ons nog voor wat het blokschema 
betreft de funktie van P6 uit de doeken te 
doen. Met deze potmeter kan (ook weer 
met behulp van een teller) de zogenaam- 
de “marker” worden ingesteld. Wat dat 
is? Wel, bij een lineaire frekwentie-schaal 
op het scherm kan men de waarden tus- 
sen de start- en stopfrekwenties gemakke- 
lijk aflezen. Bij een logaritmische indeling 
is dat niet meer zo eenvoudig, zodat een 
“eigen” schaalverdeling noodzakelijk is. 
En precies daarvoor zorgt de marker! Als 
volgt: Met P6 stelt men een gelijkspanning 
in, die dan met de VCO-spanning vergele- 
ken wordt. Zijn beide spanningen gelijk, 
dan wordt er een pulsje opgewekt die de 
zaagtandspanning voor korte tijd stopzet” 
(HOLD RAMP). Op het scherm ziet men 
dan een heldere loodrechte lijn (zie foto’s). 
Aan deze markering is een bepaalde fre- 
kwentie toegekend, die overeen komt met 


soldeerzijde 


9 . 


de spanning op de loper van P6. Staat Sl 
in positie d, dan kan de marker-frekwentie 
op de frekwentieteller afgelezen worden. 
Het zal hierbij duidelijk zijn dat de marker 
ook bij de lineaire frekwentie-schaal op 
het scherm zichtbaar is, en dat de schake- 
ling niet kan "sweepen” wanneer Sl in de 
stand a, b of d staat. 


De schakeling 


In figuur 2 zien we het principeschema. 
Al, A2, A4, T2 en IC] vormen de zaag- 
tandgenerator. De eerstgenoemde opamp 


komponentenopstelling 
(hier soldeerzijde afgebeeld) 


komponentenzijde 


Ge 


(AI) werkt hierin samen met T2 als een 
spanningsgestuurde stroombron, die — 
afhankelijk van de stand van P2b — een 
stroom van 0,45 tot 45 UA laat vloeien. IC], 
een timer-IC van het type 7555, is zo ge- 
schakeld dat de kondensator bij een laad- 
spanning van 5 V op de pennen 6 en 2 
(=10 V over C2) weer ontladen wordt. 
Zodra de kondensator zover is ontladen 
dat de spanning op de aansluitingen 6 en 
2 tot 0 V is gedaald (=5 V over C2), begint 
een nieuwe laad- en ontlaadcyclus. De 
daaruit resulterende zaagtandspanning 
wordt via buffer A2 aan de spannings- 


deler voor de instelling van de stopfre- 
kwentie toegevoerd. A3 heeft tot taak de 
signalen van P3 en P4 op het juiste nivo te 
brengen, zodat de VCO maximaal open- 
gestuurd wordt. Met P5 tenslotte, kan de 
minimale VCO-spanning (ongeveer 100 mV) 
voor lineair sweepen worden ingesteld. 
Via schakelaar Slb komt het zaagtand- 
signaal vervolgens op de VCO van de 
funktiegenerator terecht. Zet men de 
genoemde schakelaar in de stand d, dan 
staat de met P6 ingestelde gelijkspan- 
ning — voor de marker-frekwentie dus — 
op de VCO. A9 vergelijkt die spanning 


sweepgenerator 
elektuur november 1985 


Figuur 3. Layout en kom- 
ponentenopstelling van 
de print. Let bij het 
“invullen” van de print 
vooral op de dubbelzijdi- 
ge soldeerverbindingen. 


Op de volgende plaatsen 
moet een stukje draad in de 
print worden geprikt en op 
beide zijden vastgesoldeerd 
worden — naast: 
pen 4/1C2, pen 1/1C3, 

pen 2/1C3, pen 4/1C3, 

pen 4/1C4, pen 8/1C5, 


Afgezien van de soldeer- 
stiften van de X-as- 
aansluitingen, S2a, S2b en 
S2M, moeten alle stiften op 
de sporenzijde van de print 
aangebracht worden. 


11-35 


ELEKTOR SWEEP FREQUENCY SWEEP TIME SWEEP 
GENÈRAFOR (D zo 
LOG. 


OUTPUT 


MS 


MIN, MA 


CONTROL MIN 
ERROR 


X. 
MARKER (©) 
| CD START (> FREQ. ) 


LOG SWEEP 
NOT READY 


®, 


Pro) 
5 
ke 
kj 
ce 
ER 
® > 
5 6 
lk 
ö 
95 
oz 
85 
55 


Figuur 4. De layout van 


de frontplaat kan tevens 
als “boormal"worden 


gebruikt. 


11-36 


SWEEPGENERATOR 


FUNKTIE- 
GENERATOR 


SYNC, 
OUTPUT 


met de zaagtandspanning. Zijn beide 
nivo's gelijk, dan klapt de uitgang van de 
opamp om naar —15 V. De negatieve flank 
van deze puls stuurt — na bewerkt te zijn 
door Cl, R3 en P2a — veld-effekttransistor 
Tl open, waardoor de zaagtand geduren- 
de de puls op "non-aktief"” wordt gezet. 
Om ervoor te zorgen dat de lengte van de 
puls in de juiste verhouding staat tot de 
laadtijd van C2, moet de pulsduur met 
behulp van P2a proportioneel met de 
laadtijd worden ingesteld. 

De CONTROL-ERROR-LED licht op zodra 
komparator A10 “ontdekt” dat de VCO- 
spanning te hoog is. Wáár die grens ligt, 
hangt af van de stand van P7. Normaliter 
zal de maximale uitsturing onder de 10 V 
liggen, zodat het ons het verstandigste 
lijkt om de potmeter op die waarde in te 
stellen. In detail gaat de "error-indikatie” 
dan als volgt in zijn werk: zodra de 
ingestelde grens wordt bereikt, klapt de 
uitgang van komparator A10 om en LED 
D3 wordt via "”pulsverlenger” All inge- 
schakeld (de LED zal overigens ook bij 
lage sweep-frekwenties oplichten). 
Omdat de skoop in de X-Y-mode staat, zal 
het “terugspringen” van de straal vaag op 
het scherm zichtbaar zijn (uit elkaar 
getrokken sinussignaal!). Is uw skoop met 
een Z-ingang uitgerust, dan is dit schoon- 
heidsfoutje natuurlijk gauw uit de wereld 
geholpen. U hoeft dan alleen maar de Z- 
aansluiting van de sweepgenerator met de 
skoop te verbinden. Eventueel moet dan 


sweepgenerator 
elektuur november 1985 


TEST 
SCHAKELING. 


85103-5 


FREKWENTIE- 
METER 


Figuur 5. Een typische 
meetopstelling voor het 
meten van frekwentie- 
kurves. 


nog het signaal met een hulpschakeling 
(met een BS170) geïnverteerd en/of het 
nivo aangepast worden. 

Een lineair-naar-e“-omzetter is een van die 
schakelingen die je in vrijwel elk leer- 
boek tegenkomt. In ons schema bestaat 
die omzetter voornamelijk uit A6, A7, T3 
en T4. In principe is dit gedeelte al wat 
temperatuurgekompenseerd, maar voor 
ons doel ontoereikend. We hebben de 
omzetter daarom van een “oventje” voor- 
zien, dat de temperatuur van de funktie- 
bepalende transistoren konstant houdt. 
Deze "warmhouder” bestaat uit één 
opamp (A8) en drie torren (T5, T6 en TZ). 
Op de print zult u T3...T7 echter niet 
tegen komen, om de doodeenvoudige 
reden dat ze “verpakt” zijn in een IC van 
het type 3046 (IC5); een transistor-array- 
chip met 5 transistoren. Daardoor kan de 
temperatuurdrift van T3 en T4 niet alleen 
gemakkelijk in de gaten worden gehou- 
den, maar ook eenvoudig door de reste- 
rende "chipbewoners" geregeld worden. 
Als temperatuurvoeler fungeert “bewo- 
ner” nummer 5; T5 dus (—2 mV/°C). Het 
verschil tussen de basis-emitter-spanning 
(ca. 0,6 V) van deze geïntegreerde tor en 
de spanning over R20 wordt door A8 ver- 
sterkt. Deze versterkte spanning stuurt de 
twee stroombronnen T6 en T7 dan als 
volgt: Is Ure groter dan Urs, dan loopt er 
verhoudingsgewijs veel stroom door 
T6/T7 en de chip wordt warm. Zodra de 
temperatuur van de chip tot aan de met 


11-37 


sweepgenerator 
elektuur november 1985 


11-38 


P9 ingestelde waarde is gestegen, daalt 
de stuurstroom van de twee transistoren. 
Zo ontstaat er een ruststroom die het IC 
steeds op de juiste temperatuur houdt. 
Heeft de temperatuur van de 3046 een- 
maal het juiste peil bereikt, dan dooft de 
LOG-SWEEP-NOT-READY-LED. De span- 
ning op de uitgang van A8 ligt dan tussen 
de —5 en 0 V. 


Opbouw 


Voordat men zich aan het invullen van de 
print (zie figuur 3) kan wagen, moeten tus- 
sen de sweepgenerator en de funktiege- 
nerator eerst nog een paar verbindingen 
worden gemaakt. Namelijk: +15 V, —15 V, 
massa en Uyco. Wanneer u van “onze” 
funktiegenerator gebruikt maakt, kan de 
+15 V van de kathode van D7 worden 
afgetakt, de —15 V van de anode van D8 
en de massa van het middelste pootje van 
IC4. De Uyco-leiding moet met aansluiting 
c van de VCO-ingangsbus verbonden wor- 
den. Vervolgens verbreekt men de verbin- 
ding tussen aansluiting c en aansluiting a. 
Door deze ingreep kan de bus namelijk 
nog steeds gebruikt worden als ingang 
voor een externe stuurspanning (door het 
inprikken van een steker wordt de stuur- 
spanning van de sweepgenerator immers 
uitgeschakeld). Als “"konnektie-materiaal’’ 
kan het beste een op de achterzijde van 
het apparaat aangebrachte 5-polige DIN- 
bus, of een 9-polige konnektor gebruikt 
worden. 

Om ervoor te zorgen dat de 15-V-span- 
ningsregelaar van de funktiegenerator, let 
wel: funktiegenerator, door de extra 
belasting thermisch niet door de knieën 
gaat, moeten in de boven- en onderzijde 
van de behuizing wat luchtgaten worden 


geboord (uiteraard in de buurt van de 
regelaar). 

De behuizing van de sweepgenerator is 
aan de beurt. Als eerste moet op de ach- 
terzijde van de kast een 5-polige DIN-bus 
aangebracht worden (eventueel ook nog 
een CINCH- of BNC-bus voor de Z- of Z - 
uitgang), waarna de twee bevestigingsteu- 
nen in de buurt van P9 en P10 verwijderd 
moeten worden. 

Ook de print (figuur 3) ontkomt niet aan 
wat aanpassingen: bewerk met een vijl de 
hoeken zodanig, dat de print precies in 
de groeven van het kastje past. 
Vervolgens boort men aan de hand van de 
“boormal” in figuur 4 de gaten in het 
frontplaatje. Verwijder wel na het boren 
heel zorgvuldig alle bramen, zodat de 
frontplaat-folie mooi glad opgeplakt kan 
worden. Als laatste kunnen dan de drie 
LED's, de schakelaar SWEEP en de bus 
OUTPUT aangebracht worden. Belangrijk: 
wie de schakeling van een netschakelaar 
en een tweede uitgangsbus wil voorzien, 
moet daarmee al bij het boren rekening 
houden, omdat bij later aanbrengen de 
frontplaat-folie onherroepelijk beschadigd 
wordt! 

Zijn alle vijl-, boor- en plakwerkzaamhe- 
den achter de rug, dan kunnen de kom- 
ponenten op de print gesoldeerd worden 
(Cl en draadbrug A-B nog niet aan- 
brengenl!). 


Afregeling 


Als eerste wordt het “oventje” afgeregeld 
(de sweepgenerator moet via meer-aderig 
snoer op de funktiegenerator aangesloten 
zijn!). Meet met een digitale voltmeter de 
spanning op de aansluitingen 12 en 13 van 
A8 (IC3), en stel die spanning met behulp 
van P9 in op ongeveer 60 mV (aansluiting 


12 is hierbij de “positieve” kant). Schakel 
daarna de sweepgenerator uit, en breng 
draadbrug A-B aan. Wanneer de generator 
nu weer aangezet wordt, moet de LOG- 
SWEEP-NOT-READY-LED na korte tijd uit- 
gaan. Is dat het geval, draai dan P2 hele- 
maal naar links en sluit de Y-ingang, let 
wel: de Y-ingang (zie ook figuur 6), van de 
„ skoop op de X-AXIS-uitgang aan. Met Pl 
wordt de zaagtand nu zo ingesteld, dat de 
onderste toppen van het signaal de nullijn 
raken (oscilloskoop in de stand DC en 
met een gevoeligheid van 50 mV per 
division). 

Zet vervolgens de funktiegenerator in het 
l kHz-bereik en sluit op de SYNC-uitgang 
een frekwentieteller aan. De schakelaars 
Sl en S2 moeten respektievelijk in de stan- 
den a (fsi) en SWEEP LIN staan (P4 tegen 
de linker aanslag draaien). Draai P5 eerst 
naar links en daarna langzaam terug totdat 
de frekwentieteller precies 1 kHz aan- 
geeft. 

Volgende stap is schakelaar S2 in de posi- 
tie SWEEP LOG. zetten, waarna P4 weer 
tegen de linker aanslag wordt gedraaid. 
Zet de generator vervolgens uit en draai 
P8 eveneens helemaal linksom. Schakel 
het apparaat nu weer in draai P8 langzaam 
op totdat op het display van de frekwen- 
tieteller 1 kHz staat. 

Nu moet Sl in positie b (fo) worden 
gezet (P4 op MIN. en P3 op MAX.), waar- 
na de stuurspanning Uyco met behulp van 
P10 op ongeveer 1l V wordt ingesteld. 
Laatste afregeling: P3 op MIN. S2 op 
SWEEP LIN. en Sl op ftp. P3 draaien tot- 
dat er ongeveer 102 kHz aangegeven 
wordt. Stel PZ nu zo in, dat de CONTROL- 
ERROR-LED nog net uit blijft. Verhoogt 
men de frekwentie, dan moet deze LED 
oplichten. Is alles verlopen zoals be- 
schreven, dan kan Cl op de print worden 
gesoldeerd. Zo niet, tja, dan is het foutzoe- 
ken geblazen... 


Tenslotte 


In figuur 5 ziet u een voorbeeld van een 
meetopstelling waarmee het frekwentie- 
gedrag van onderdelen of schakelingen 
gemeten kan worden. 

Wil men voornamelijk "logaritmisch swee- 
pen”, dan kunnen P3 en P4 vervangen 
worden door lineaire potmeters (de fre- 
kwentie kan dan namelijk een stuk een- 
voudiger ingesteld worden). 

Apropos frekwentie, wanneer de sweep- 
generator aangesloten is op de funktiege- 
nerator mag de bereikschakelaar van de 
funktiegenerator niet in de stand 10 kHz 
worden gezet, omdat dan de VCO- 
spanning de funktiegenerator tot ver 
boven zijn maximale frekwentiebereik van 
100 kHz zou uitsturen; tot l MHz om pre- 
cies te zijn. 

Nog een laatste opmerking: De foto's 
waarmee we dit verhaal hebben opge- 
smukt, geven een indruk van wat met de 
sweepgenerator alles kan. Een “echte” 
frekwentiekurve, zoals die door bijvoor- 
beeld plotters getekend worden, krijgt 
men pas op het scherm wanneer de meet- 


sweepgenerator 
elektuur november 1985 


Foto 1. Lineaire en logarit- 
mische (onder) zaagtand 
inklusief marker (zicht- 
baar als een streep in het 
signaal). Schaalverdeling: 
3 V/div. 


Foto 2. Sweepen met een 
lineaire schaalverdeling 
(2,4 kHz/div). 

13 kHz 


1 
ton 4,98 KH 
9 ZevLe a 


Deze schakeling is 
gebruikt bij het maken 
van foto 2 en 3. 


Foto 3. Sweepen met een 
logaritmische schaalver- 


1 kHz deling. 


5 kHz 25 kHz 


spanning zowel gelijkgericht, als logarit- 
misch is. Uiteraard kan daarbij geen 
sprake zijn van een logaritmische weerga- 
ve van de amplitude-as. Niet dat het niet 
zou kùnnen, maar aangezien zonder een 
logaritmische amplitude-as ons inziens 
best te leven valt, hebben we het — met 
het oog op de kosten — maar achterwege 
gelaten. md 


Figuur 6. Hulpschakeling 
6 voor het instellen van P1. 


11-39 


flipperkast 
elektuur november 1985 


flapper- 
heet 


Gewoonlijk worden flipperkasten aangetroffen in 
cafetaria's en speelhallen, alwaar zij voor een luttel 


bedrag hun vermakelijke dienst aan het publiek leveren. 
Dit gaat gepaard met allerhande licht-effekten, toeters 
en bellen (tegenwoordig spreekt de doorsnee- 
flipperkast u met een gebiedende stem toe!). Het 
schijnt zo te zijn, dat er al flipper-verslaving 
kan optreden na een aantal succesvolle 
spelletjes. Ook wij konden aan de flipper- 
manie niet weerstaan en hebben ons 
gewaagd aan een elektronische 
mini-flipperkast met LED's. Deze 
werkt (gelukkig) niet op 
munten maar ziet er met de 
bijbehorende frontplaat 


toch “echt” uit. 


een elektronisch 
vermaakspel 


11-40 


Hoe het balletje rolt 


Het spel wordt gestart door een druk op 
Sl. De door N5/N6 gevormde flipflop klapt 
om en aktiveert de oscillatoren N1...N4. 
IC] begint te tellen en laat zo de fiktieve 
“bal” — een LED — oplichten. De bal valt 
naar beneden onder begeleiding van een 
luidruchtig getoeter. Dit gaat niet regelma- 
tig; we hebben immers te maken met een 
behendigheidsspel! Is de bal beneden 
gekomen, dan moeten de "flippers" (ook 
LED's) bediend worden om de bal weer 
omhoog te werken. Wordt er niet op tijd 
geflipperd, dan valt de bal door en begint 
het spel van voren af aan. Het is dus de 
kunst, de bal zo lang mogelijk in het 
speelveld te houden. De honorering 
geschiedt met behulp van piepjes. Elk 
piepje verhoogt de puntentelling, die 
wordt bijgehouden op een 7-segments- 
uitlezing. 

In figuur l vinden we een opstelling voor 
de LED's. Het speelveld wordt gevormd 
door DIl...D24 (rode LED's). De flipper 
bestaat uit de kombinatie D26/D28/D30 


(links) en D27/D29/D31 (rechts). De flip- 
pers onderscheiden zich van de rest van 
het speelveld door de kleur (groene 
LED's). Geheel onderaan vinden we D25 
oftewel het “gat” waarin de bal blijft lig- 
gen als deze is gemist. 


De logika 


De besturing van de flipperkast vergt een 
stuk digitale elektronika. In figuur 2 vin- 
den we het schema. Centraal staan IC] en 
IC2. IC] is een 8-bits binaire teller die 
wordt gestart vanuit de toestand “nul”. De 
vier hoogste bits worden aangeboden aan 
IC2, een l-uit-16-dekoder die aan de uit- 
gangen Q0...Q15 een "1" produceert op 
de door de ingangen A...D aangewezen 
plaats. De binaire tellerstand wordt dus 
uitgelezen met een rij LED's (Dll... DI9, 
D2l, D22, D24 en D25). De twee laagste 
tellerbits (Q4 en Q5) worden niet recht- 
streeks naar IC2 gevoerd, maar via de 
twee EXNOR-poorten N9 en N10. Deze 


flipperkast 
elektuur november 1985 


poorten gedragen zich als omschakelbare 
buffer/inverter. Zijn de stuuringangen (pen 
8 en pen 12) laag, dan inverteren N9 en 
N10 terwijl een hoog stuurnivo N9 en N10 
als gewone buffer laten fungeren. Via 
deze stuuringangen kunnen we de twee 
laagste tellerbits al dan niet inverteren. 
Verandering van bit A laat de LED één 
positie verder of terug springen en veran- 
dering van bit B levert een sprong van 
twee plaatsen op. Dit geeft een nogal 
onregelmatig effekt maar dat willen we 
juist hebben. Ook de snelheid waarmee 
de tellerstand wordt verhoogd is verre van 
konstant. De veroorzakers van al deze 
wanorde vormen een viertal oscillatoren 
die onafhankelijk van elkaar heen en weer 
staan te klapperen. 

Deze oscillatoren zijn kwa werking iden- 
tiek. Het effekt dat gevormd wordt door 
hun samenspel heeft een willekeurig 
karakter. Elke oscillator is immers vrijlo- 
pend en een exakte gelijkloop van de fre- 
kwenties komt nooit en te nimmer voor. 
NI levert het kloksignaal voor de teller. 


Figuur 1. Zo ziet de 
opstelling van het speel- 
veld eruit. De bovenkant 
van de printplaat is voor- 
zien van een kleurige 
opdruk. 


De timing-kondensator bestaat ofwel uit 
de serieschakeling van Cl en C2 (ca. 

470 n) als de uitgang van N2 laag is, ofwel 
uit alleen C1 (10 4) als de uitgang van N2 
hoog is. N2 oscilleert heel wat langzamer. 
Door middel van Dl is de uitgangsspan- 
ning lang hoog en kort laag. Dientenge- 
volge is de klokfrekwentie van NI laag, en 
voor korte duur hoog. De bal schiet dan 
snel vooruit. 

N3 en N4 hebben eveneens een asymme- 
trisch uitgangssignaal (lang laag en kort 
hoog). Deze uitgangssignalen worden 
“versleuteld” in N7 en N8 met de teller- 
klok en de telleruitgang Ql. Al met al 
levert dit een wispelturig effekt van de bal 
op: dan weer eens vooruit, dan weer eens 
achteruit. Gemiddeld loopt de bal toch 
altijd naar beneden, net als bij een echte 
flipperkast. Bij elke transitie van de uitgan- 
gen N7 en N8 komt er een positieve puls 
op het knooppunt van D5...D8: een posi- 
tieve transitie via C9 en Cll en een nega- 
tieve transitie via de inverters N11/C10 en 
N12/C12. De Schmitt-trigger N19 maakt 


1-41 


flipperkast 
elektuur november 1985 


Figuur 2. De schakeling 
van de flipperkast is een- 
en-al digitale logica. 


11-42 


N1...N4=1C3= 4093 
N5...N8=IC4= 4011 
N9...N12=1IC5 = 4077 
N13... N16 = IC6 = 4011 
N17 ...N19 = %1C7 = 4093 


HH Ht HH HH 


“HH 


85090-2 


hiervan een keurige puls die via NI8 even S2 en/of S3 te bedienen op het moment 
een toontje in de speaker laat opwekken. dat D20 of D23 oplicht (de onderste LED's 


Tevens geeft de CLK-uitgang een puls af in het speelveld). Het indrukken van de 
voor een teller-unit die de score bijhoudt. flippertoetsen laat D26/D27 even doven en 
Dan het flipperen zelf. Zonder ingrijpen D28/D29 even oplichten. Op dat moment 


loopt de teller door totdat Q15 ”1’ wordt. is òf Q9 òf Q12 van IC2 hoog zodat pen 8 
Door T2 wordt flipflop N5/N6 gereset en van N13 ook hoog is. Bij indrukken van 
moet er met Sl opnieuw een bal “afge- S2/S3 verschijnt er aan de uitgang van N14 
schoten” worden. Het is zaak, de flippers een positieve puls die de teller reset. De 


u 
o PA 


IC2= 4510 we 
le 5) 
ze Pr Pa Pay Pacxon 

|, cb Ne A ie 
WEEER! 


2 WW 


LD1 = MAN 4610A, HP7750 r (common anode) 


bal komt hierdoor weer in startpositie. 
Wanneer de flipper niet bediend wordt, is 
pen l van N16 laag. De uitgang blijft dan 
hoog en T3 geeft geen stoppuls af. De bal 
rolt dan gewoon naar beneden. Wordt er 
nu op het verkeerde moment geflipperd, 
d.w.z. Q9 en Ql2 zijn nog beide laag, dan 
verschijnen er aan de ingangen van N16 
twee hoge signalen. De uitgang wordt dan 


laag. Als deze situatie te lang duurt, zal 
C8 ontladen worden en gaat via T3 een 
stop-seintje naar flipflop N5/N6 ten teken 
dat het spel is afgelopen. 


Opbouw 


In figuur 5 zien we de koper-layout en de 


flipperkast 
elektuur november 1985 


Figuur 3. De flipperkast in 
een iets groter formaat. 
Links een voorbeeld van 
een passend score- 
paneel. 


Figuur 4. Deze uitleeseen- 
heid is afkomstig uit een 
vorig Elektuurnummer, nl. 
maart '85. 


11-43 


flipperkast 
elektuur november 1985 


Onderdelenlijst 

Weerstanden: 
R1,R2,R6...R7,R20, 
R21 = 10 k 
R3,R4,R5,R8,R10. . 
‚….R13 = 100 k 

RI = 47 k 

R14 = 100 2 
R15...RI9 = 470 Q 
P1 = 100-k-instel 

P2 = 500-k-instel 
P3,P4 = 1-M-instel 
P5 = 250-k-instel 

Kondensatoren: 

C1 = 10 4/16 V 

C2,C9...C12 = 470 n 
C3...C5 = 47 4/16 V 

C6 = 1n 

C7 = 10-n 

C8 = 447/16 V 

C13 = 100 4/25 V 

C14 = 47 n 

C15 = 470 p 

C16 = 100 n 
Halfgeleiders: 

D1...D10 = IN4148 

D11...D25 = LED rood 

D26...D31 = LED groen of 
geel 

T1,T2,T5,T6,T7 = BC547 

T3,T4 = BC557 

T8 = BD140 

IC1 = 4024 

IC2 = 4514 

IC3,1C7 = 4093 

IC4,IC6 = 4011 

IC5 = 4077 

Diversen: 

S1 = druktoets, 


2 maakkontakten 


S2,S3 - 


druktoets, 


1 maakkontakt 
luidspreker 8 /100 mW 


Geschatte 
f 99, — 


11-44 


bouwkosten: 


5 
0 
lj 
o 
ij 
w 


zò 


+ - 
zuk 


Ì . 
Hills 


komponentenopstelling van twee printen. 
De ene print bevat de besturingselektroni- 
ca waarop alle onderdelen, uitgezonderd 
de LED's bevestigd worden. Let erop dat 
alle draadbruggen gelegd worden; het 
zijn er nogal wat! Vanuit deze print wor- 
den de verbindingen gelegd met de flip- 
perkontakten, de "afschiet”-schakelaar en 


de tweede print. Deze heeft twee funkties, 


nl. als soldeersteun voor de LED's en als 
frontplaat met een futuristisch aandoende 
kleurenopdruk. De LED's komen zo dicht 
mogelijk op de print te zitten. De verbin- 
dingen tussen de beide printen worden 
volgens de pen-koderingen met een stuk- 
je flat-cable o.i.d. met elkaar verbonden. 
Het is de bedoeling dat de draadjes aan 


de onderkant van de LED-print gesol- 
deerd worden. De bovenzijde blijft dan 
geheel vlak (op de LED's na). 

De printen worden met afstandsbussen op 
elkaar geplaatst. Wacht nog even met de 
definitieve montage: er moeten eerst nog 
een aantal instelpotmeters onder handen 
worden genomen. De moeilijkheidsgraad 
van het spel wordt grotendeels bepaald 
door de kombinatie van de instellingen 
van Pl...P4. Aan de hand van de 
beschrijving van de hierbij behorende 
oscillatoren kunt u naar gelang de reak- 
tiesnelheid en/of speelervaring de bal 
sneller of langzamer laten bewegen of ver- 
springen. De toonhoogte van de pieper 
kan naar believen veranderd worden met 


P5. De plus- en nul-aansluitingen op de 
basisprint worden aangesloten op een 
gestabiliseerde spanningsbron (vanwege 
de frekwentie-afhankelijkheid van de 
oscillatoren) of op een batterij (bijv. twee 
4,5-V-batterijen). Houd wel rekening met 
de stroomopname: er branden altijd 4 of 5 
LED's à raison van zo'n 20 mA per LED. 
Om het geheel "echt" te maken, kan er 
een puntenteller met digitale uitezing aan- 
gesloten worden. Hiervoor kan heel goed 
de "universele up/down-counter’’ 
(Elektuur maart '85) gebruikt worden. Een 
voorbeeld voor de mogelijke opbouw met 
drie digits zien we in figuur 4. De CLK- 
uitgang van de flipperkast wordt eenvou- 
digweg met de CLK-ingang van de teller- 


eenheid verbonden. Er kunnen ook meer- 
dere uitlezingen achter elkaar geschakeld 
worden op de in figuur 4 aangegeven 
manier (CO van de vorige verbinden met 
CI van de volgende). Ter afwerking kan 
het geheel nog in een passende behui- 
zing worden geplaatst. En dan maar 
flipperen! Ke 


flipperkast 


elektuur november 1985 


Figuur 5. De beide print- 
platen. Eén print doet 
tevens dienst als front- 
plaat met “flipperkast” - 
opdruk. Vergeet niet C16 
en R21 aan te brengen! 


Deze kunnen direkt o 


p de 


print gesoldeerd worden. 
Per se nodig is dit net- 


werkje niet, maar het 


voorkomt dat er opnieuw 
gestart wordt wanneer 


men druktoets S1 te | 
indrukt. 


ang 


11-45 


autobooster 


elektuur november 1985 


krachtpatser 
voor muziek in 


de auto 


11-46 


autobooster 


Sinds een aantal jaren is de opmars van hifi in de auto goed op gang 
gekomen. Was men vroeger nog tevreden met een eenvoudige mono- 
radio, nu gaat het haast niet meer zonder een kompleet stereo-rack 
met een meerweg-luidsprekersysteem. Tja, de techniek schrijdt nu 
eenmaal vooruit, en de wensen van het in de huiskamer verwende 
gehoor natuurlijk ook. Gelukkig is het aanbod van audio-apparatuur 
voor de auto redelijk breed, zodat voor elke beurs wel wat te vinden 
is. Helaas ontbreekt het bij de iets goedkopere apparaten nogal eens 


aan de “power”. Het uitgangsvermogen kan met deze booster 
opgevoerd worden tot zo'n 2 x 13 W (echte RMS!). De opzet is 
kenmerkend voor de gebruikelijke auto-elektronica: klein én 


“foolproof”’. 


Een versterker voor gebruik in auto's is 
eigenlijk niet te vergelijken met de hifi- 
kwaliteitsversterker uit de huiskamer. De 
luister-omstandigheden liggen nu eenmaal 
heel anders. In de huiskamer is een 
goede weergavekwaliteit mogelijk, mede 
dank zij de beschikbare ruimte voor de 
installatie. Dit lijkt misschien vanzelfspre- 
kend, maar stelt u zich eens dezelfde 
apparaten voor in een auto-interieur. Deze 
ruimte zou al snel te vol raken om ook 
maar enigermate fatsoenlijk het voertuig 
te kunnen besturen. Voor optimaal luister- 
genot is de auto-kabine trouwens niet 
bepaald de meest ideale ruimte. Niet 
alleen is de ruimte beperkt, het stoornivo 


van buitenaf kan een behoorlijke portie 
roet in het eten werpen bij het beluisteren 
van zachte passages. De soort muziek zal 
hierbij natuurlijk ook wel een rol spelen, 
maar het zal duidelijk zijn dat de weerga- 
vekwaliteit niet op de eerste plaats komt. 
Nee, doorgaans wordt er meer waarde 
gehecht aan het vermogen van de eind- 
versterkers. Als we uitgaan van de hoe- 
veelheid ruimte die met muziek gevuld 
moet worden, dan hebben we normaliter 
maar een luttel aantal milli-watts nodig. 
Voor een auto is dit niet genoeg. Afhanke- 
lijk van het soort auto (Deux-cheveaux of 
Rolls Royce) zal het motorgeluid meer of 
minder hinderlijk zijn, terwijl zaken als 


wegdek, verkeerssituatie en dergelijke 
ook meespelen. Een redelijke vermogens- 
reserve is dus wel op zijn plaats. 


Hoeveel watt? 


De populariteit van een bepaald type 
autoradio wordt maar al te vaak beoor- 
deeld aan de hand van het vermogen dat 
volgens de fabrikant opgewekt kan wor- 
den. Deze fabrikanten weten dit maar al te 
goed en vermelden deze cijfers soms trots 
op het voorpaneel van het apparaat. Dit 
staat natuurlijk heel chique, maar een 
nuchtere (lees: elektrotechnische) kijk 
hierop kan zeer zeker geen kwaad. We 
nemen aan, dat we te doen hebben met 
sinusvormige signalen. Het maximaal haal- 
bare uitgangsvermogen hangt samen met 
het uitsturingsbereik van de eindtrap. 
Laten we eens een praktisch voorbeeld 
nemen. Stel, dat de eindtrap gevoed 
wordt met 14 V en dat er maximaal 10 V 
spanningszwaai haalbaar is bij een 
belasting van 4 Q. Volgens de formule: 


ee . 
ci 


met Urr = 10 V, R‚ = 4 Q wordt dit 3,1 W. 
Nu is dit niet al te veel. Om het vermogen 
bij dezelfde voedingsspanning wat op te 
voeren, passen we een brugschakeling 
toe. Twee identieke versterkers worden 
zodanig aangestuurd, dat een versterker 
het originele ingangssignaal ontvangt ter- 
wijl de andere versterker het over 180° 
gedraaide ingangssignaal krijgt aangebo- 
den. Het uitgangssignaal wordt niet afge- 
nomen tussen de versterkeruitgang en 
massa, maar tussen beide uitgangen (dus 
zwevend ten opzichte van massa). Het 
resultaat is een maximale topspanning die 
tweemaal zo groot is als bij de “single- 
ended” uitvoering (figuur 1). Deze span- 
ningsverdubbeling levert een vermogens- 


P 


ES Km 
E OUTPUT _INMIBIT 
FOR DCAC 


SHORT CIRCUIT 


uien 


1 


2Uout 


verviervoudiging op: 12,4 W. Elke 
versterker is verantwoordelijk voor de 
helft van dit vermogen, en moet dus 6,2 W 
leveren. Dit is nog altijd het dubbele van 
het vermogen dat de versterker alleen aan 
zou kunnen (de spanning blijft gelijk, 
doch de stroom verdubbelt). Wil men dus 
twee “gewone” versterkers in brug scha- 
kelen, dan moeten deze op de verhoogde 
dissipatie berekend zijn. 

Wil men nòg meer vermogen lospeuteren 
(bij 14 V, wel te verstaan), dan moeten er 
speciale spanningsvermeerderings- 
methoden worden togepast. 13 W is dus 
een heel reële waarde. Dit is trouwens 
wèl het sinus- of RMS-vermogen. Wanneer 
er sprake zou zijn van muziekvermogen, 
dan vallen de cijfers heel wat hoger uit. 
Het muziekvermogen geeft aan, wat een 
versterker kortstondig kan leveren. Het 
begrip “kortstondig” kan natuurlijk heel 
breed opgevat worden, zodat het muziek- 
vermogen eigenlijk weinig zegt. Het is 
veel eerlijker om te werken met RMS- 
vermogen of kontinu-vermogen. 

Voor het bereiken van een bepaald 
geluidsnivo hebben we niet alleen te 
maken met het vermogen van de eind- 


ORO, 


Ed 


OUTPUT _INMISIT 
FOR OCJAC 
SHORT CIRCUIT 


autobooster 
elektuur november 1985 


Figuur 1. Door twee ver- 
sterkers in tegenfase te 
sturen kan de maximale 
uitgangsspanning verdub- 
beld worden. Het vermo- 
gen wordt dan vier maal 
zo groot als bij de enkel- 
voudige uitvoering. 


Figuur 2. Dit zit er alle- 
maal in een TDA 2005; 
een robuust IC dat speci- 
aal ontworpen is voor 
toepassingen in auto- 
versterkers. 


11-47 


autobooster 
elektuur november 1985 


eis: Aa1= —Aaz 
R1=R2+R3= Ra 


R 
Apnu = 2 Bs 
extreem: R1,R2 = co 

Al = Aor 
A2 = Aou 
ApruG= 2 Aor 


Figuur 3. Wanneer we uit- 
gaan van ideale opamps 
kunnen we deze brug- 
versterker opsplitsen in 
een inverterende verster- 
ker en een (even sterke) 
niet-inverterende ver- 
sterker. 


Figuur 4. Opvallend aan 
dit schema is het grote 
aantal elko's en de gerin- 
ge hoeveelheid halfge- 
leiders. 


11-48 


3 versterker. Het in de luidsprekers 
“gepompte” vermogen moet worden 
omgezet in luchtdrukvariaties. Luidspre- 
kers met een slecht rendement hebben 
natuurlijk heel wat vermogen nodig voor 
een enigszins redelijk geluidsnivo. Niet 
voor niets wordt de luidspreker de 
belangrijkste schakel in de audioketen 
genoemd... Kortom: met een beetje 
goede luidsprekerboxen valt met weinig 
watts toch veel herrie (beter gezegd: 
muziek) te maken. 


De opzet 


Voor onze booster hebben we een brug- 
versterker gekozen. Een stereo-uitvoering 
heeft dan vier aparte versterkers nodig. 
Om het geheel kwa afmetingen nog een 
beetje binnen de perken te houden, is er 
gebruikt gemaakt van een uitstekend voor 
dit doel geschikt IC, nl. de TDA 2005M. In 
O el figuur 2 zien we, wat er allemaal binnen 
deze zwarte veelpoter huist. Buiten twee 
vermogensopamps bevat het IC een aantal 
nuttige beveiligingsschakelingen die voor- 
al in de auto-elektronica beslist niet over- 
bodig zijn. Het IC beveiligt zichzelf tegen: 


85102-3 


B te hoge chip-temperatuur 
B ompolen van de voedingsspanning (in 


A1, A2 =IC1 = TDA 2005M 
XRI 
c3 md C22 c21 St 8..18V 
10p[25V [een roof 
F1 II 
c4 aa 
== +4 
wedn ke us 
1 LI 
AL Ep =404H 
ï 1 5A 
1 
h jp) C1 A2 Ï 
DOS AHE me 
mk 
je, La je, 
ae Ë Cz ih dee 
nà groen 
In e, ke) 
50) 
A3, A4 = 1IC2 = TDA 2005M 
RI 
| 120k | sk zie tokst 
esf_ C24 c23 
Rij 
c14 = c20 


851024 


kombinatie met een smeltveiligheid) 
B stoorpieken op de voedingsspanning 
B kortsluiten van de uitgang (zowel naar 
aarde als naar de andere uitgang. Door 
middel van stroombegrenzing komt er 
nooit meer dan 2 V DC-spanning over de 
luidspreker te staan) 
B induktieve belasting (beveiligings- 
dioden aan de uitgang) 


Zo te zien is de TDA 2005M dus een 
robuust baasje dat heel wat "“mishande- 
ling” kan verdragen. In theorie lijkt zoiets 
overbodig, maar in de praktijk... 


Een mogelijke opzet van een brugverster- 
ker zien we in figuur 3. Het geheel kun- 
nen we via het superpositiebeginsel 
opsplitsen in een inverterende versterker 
(Al, Rl en R2) en een niet-inverterende 
versterker (A2, R2 en R3). Door de formu- 
les voor de versterking aan elkaar gelijk 
te stellen (een voorwaarde voor een brug- 
schakeling), rolt er een voorwaarde uit 
voor de weerstandswaarden Rl, R2 en R3, 
met de daarbij behorende totale verster- 
king Aprug: Door de tegenkoppelweerstan- 
den Rl en R3 weg te laten loopt de 
versterking op tot de open-loop-gain (A). 
Beide opamps behoren dan wel evenveel 


autobooster 
elektuur november 1985 


Onderdelenlijst 


Weerstanden: 

RI,R7 = 100 k 
R2,R8 = 4k7 

R3,RI = 120 k 
R4,R6,R1O,R12 = 1 2 
R5,RI11 = 330 2 

R13 = 680 &@ 


Kondensatoren: 


C1,C10,C11,C19 
C2,C12 = 1n 
C3,C13 10 u/25 Vv 
C4,C9,C14,C20 = 47 u/E MV 
C5,C7,C15, 

C17 = 100 u/6M 
C6,C8,C16,C18 = 270 n 
C21,C23 = 470 u/25 V 
C22,C24 = 100 n 


1 u/6°V 


Halfgeleiders: 


IC1,IC2 = TDA 2005M 
D1 = LED groen 


Diversen: 


Li 40 uH/5 A bijv. triac- 
ontstoorspoel of 
RL1386-3-330 (Renco) 

S1 enkelpolige schakelaar 


F1 glaszekering 5 A traag 
paneelzekeringhouder 
behuizing en koelplaat: 

zie tekst 


Figuur 5. Deze stereo- 
print is voorzien van 
brede voedings- en 
luidsprekerbanen in ver- 
band met de relatief hoge 
stromen. 


11-49 


autobooster 
elektuur november 1985 


11-50 


te versterken, anders wordt het uit- 
gangs(brug)signaal vervormd. 


Het schema 


In figuur 4 zien we een uiterst eenvoudige 
opzet voor een stereo-brugversterker. In 
feite is geen enkel onderdeel te veel. We 
hebben zelfs afgezien van een volumere- 
geling aan de ingang: die zou alleen maar 
onnodig plaats innemen en het volume 
wordt toch al in de autoradio zelf 
bediend. 

Het ingangssignaal belandt via een laag- 
doorlaatfilter (f,=34 kHz) aan de ingangen 
van Al en A3. De versterking wordt 
bepaald door de weerstanden R5 en RIl 
tussen de inverterende ingangen van elk 
versterkerpaar (kijk nog maar eens terug 
naar het interne schema in figuur 2. In 
feite heeft de weerstand tussen pen 2 en 
4 — de emitters van de ingangstransisto- 
ren — dezelfde funktie als de emitter- 
weerstanden bij een “long tailed pair”). 
Verder zijn er nog een aantal elko’s voor 
DC-scheiding (Cl, C4, C9, C11, C14, C20), 
voedingsspanning-ontkoppeling (C3, C13, 
C21, C23) en bootstrapping (C5, C7, C15, 
C17). De RC-netwerken R4/C6 en aanver- 
wanten vrijwaren de eindtrap voor oscilla- 
ties bij al te induktieve belasting. De 
weerstanden R3 en R9 beïnvloeden de 
symmetrie van de eindtrap. Met de hier 
opgegeven waarde van 120 kQ ligt de 
instelling redelijk optimaal. Wil men kwa 
vermogen echt het onderste uit de pan 
schrapen, dan kan men door een kleine 
wijziging van deze weerstanden de eind- 
trap op exakt symmetrisch clippen instel- 
len. Dit is trouwens alleen te doen met 
behulp van een oscilloscoop. 


De opbouw 


Een zorgvuldig uitgekiend printontwerp 
(guur 5) is een eerste vereiste voor een 
probleemloos funktioneren van de scha- 
keling. Degelijke één-chip-versterkers blij- 
ken vaak wat nukkig te zijn wat betreft 
aardverbindingen e.d. maar bij de 

TDA 2005M valt dit nogal mee. Mocht dit 
IC niet verkrijgbaar zijn, dan kan als alter- 
natief de LM 2005 ingezet worden. 

Ll is een triac-ontstoorspoel met een 
stroombelastbaarheid van 5 A. Met het 
oog op dergelijke hoge stromen moeten 
de voedingslijnen en luidsprekerver- 
bindingen met dikke draad uitgevoerd 
worden. Voor de ingangen wordt afge- 
schermd snoer gebruikt. 

In de foto kunt u zien, hoe de print is 
ingebouwd in een pasklare aluminium 
behuizing (Retex RM 334). De voorkant van 
het kastje wordt tevens gebruikt als koel- 
vlak voor de IC's. Hiertoe wordt er aan de 
buitenkant een stuk aluminium van 4 mm 
dik met de afmetingen 4 x 15 cm aange- 
bracht, dat als frontplaat èn als koelplaat 
dient. De IC's worden zonder isolatieplaat- 
jes (wel pasta gebruiken!) tegen de bin- 
nenwand geschroefd. Het koelvermogen 
is weliswaar niet voldoende voor 2 x 13 W 
kontinu, maar bij gewone muziek raakt het 
frontplaatje nauwelijks verhit (gelukkig 
maar!). 

De luidsprekeraansluitingen verdienen 
wat meer aandacht. Het ingangssignaal 
kan via een spanningsdeler van de 
luidspreker-uitgangen van de te boosten” 
autoradio betrokken worden. De massa is 
dan gemeenschappelijk. De luidspreker- 
uitgangen van de booster zijn echter zwe- 
vend ten opzichte van massa en mogen 
dus niet met de massa verbonden zijn. 
Mocht men van plan zijn, de booster uit te 
rusten met een bypass-schakelaar, dan 
moet hiermee terdege rekening gehou- 
den worden! 


elektuur november 1985 


HF-experimenteer- 
print 


In het schema van de super- 
reg-ontvanger op HF-experi 
menteerprint (oktober 1985, 
pag. 10-32) ontbreekt R8 (tus- 
sen de loper van P2 en het 
knooppunt C12, C13 en T3). In 
de komponentenopstelling is 
deze weerstand wel getekend. 


QL-RAM 


In tegenstelling tot wat in het 
verhaal over de OQL-RAM 
wordt gezegd (HG' 85, pag. 
8-38), moet uitgang “4” van 
IC5 (pen 11) altijd gebruikt 
worden en dus nooit pen 13. 
Bij de 128-K-versie moet in- 
gang A (pen 1) van de LS138 
met massa worden verbon- 
den, en bij 64 K met A16. 


11-51 


printen zelf maken 


elektuur november 1985 


B U hebt hiervoor nodig: een 
spuitbus transparant-spray, een 
layout-pagina, een UV-lamp, natron- 
loog en positief fotogevoelig print- 

materiaal (evt. zelf maken met 
positieve fotokopieerlak en print- 
materiaal). 
B De fotogevoelige koperzijde van 
het printmateriaal wordt met de 
transparant-spray goed nat gespo- 
ten. 
B De uit de layout-pagina geknipte 
koper-layout (in spiegelbeeld) 
legt u met de gedrukte zijde op 
het natte printmateriaal. Druk het 
papier licht aan en verwijder even- 
tuele opgesloten luchtbelletjes 


flipperkast (soldeerzijde) 


5) 
Zi 


8 
‘ 
8 
© 


door voorzichtig met een prop 
papier over de layout te strijken. 
B Het geheel kan nu met een UV- 
lamp belicht worden. De be- 
lichtingstijd is afhankelijk van de 
gebruikte UV-lamp, de afstand hier- 
van tot het printmateriaal en het 
fotogevoelige materiaal. 

B Na het belichten verwijdert u het 
layoutvel (nog meerdere malen 
bruikbaar) en spoelt u het printma- 

teriaal onder stromend water 

schoon. 

B Na het ontwikkelen van de foto- 
gevoelige laag in natronloog 

(ongeveer 9 gram in | liter water 

oplossen) kan de print in ijzer-3- 


flipperkast (komponentenzijde) 


11-52 


chloride (500 gram FeC); in 1 liter 
water) geëtst worden. Spoel daarna 
de print grondig schoon (en ook 
uw handenl), verwijder met wat 
staalwol het fotogevoelige laagje 
van de kopersporen en boor de 
gaatjes. 
B Spaar ons milieu en gooi geen 
uitgewerkte chemicaliën of 
resten ervan achteloos in de 
gootsteen, maar informeer in uw 
gemeente naar een hiervoor 
bestemd depot! 
(Voor kant-en-klare Elektuur-printen 
zie pagina 6.) 


Kites Over MROCOMPUTERS. / 
mar, le 4 


redukt allee ige dig voor entreeprijs. 
HCC, bat sdk S145 ZJ50AC Voo richoh en (01717-8535) 


11-53 


elektuur november 1985 


11-54 


SS 
NN 


Er is de laatste tijd heel wat te doen over batterijen. Die dingen 
bevatten namelijk kwik en via passende maatregelen en overleg met 
de batterijfabrikanten tracht men te voorkomen dat we straks met 
een overdosis van dat schadelijke kwik in het milieu opgescheept 


zitten. 


Hoe is de stand van zaken op dit moment nu eigenlijk? Zit er al schot 
in het overleg met de fabrikanten en — heel belangrijk — zijn er 
inmiddels alternatieven voor kwikhoudende batterijen gevonden? 
Allemaal vragen waarover nog veel onduidelijkheid heerst. 


De verkoop van batterijen heeft de laatste 
jaren een ongelooflijke vlucht genomen. 
Werden die dingen vroeger vrijwel uitslui- 
tend in draagbare radio's en zaklantaarns 
gebruikt, tegenwoordig zorgen de kwarts- 
gestuurde horloges, pocket-calculators, 
walkmans, zak-computers, automatische 
kamera's en elektronenflitsers ervoor dat 
de batterijfabrikanten gouden tijden 
beleven. 

Die gouden medaille heeft echter ook 
een keerzijde. Veel typen batterijen bevat- 
ten kwik en nu ze in zulke hoeveelheden 
worden gebruikt, dreigt er plots een 
levensgroot milieuproblemen te ontstaan, 
dat pakweg een jaar of tien geleden nog 
geen mens voorzien had. 


Wat doen de fabrikanten? 
Het meest logisch lijkt om een dergelijk 


probleemraan de bron aan te pakken en 
de fabrikanten vriendelijk doch dringend 
te verzoeken geen kwik meer in hun bat- 
terijen te doen. Maar zo simpel ligt het nu 
ook weer niet, want helemaal zonder kwik 
blijkt niet aan alle batterijbehoeften te 
kunnen worden voldaan. Dan maar eens 
kijken welke batterij-typen de echte ver- 
vuilers zijn en afspreken om dié dan niet 
meer op de markt te brengen. Nogmaals: 
het lijkt allemaal logisch en voor de hand 
liggend, maar in de praktijk blijkt het ont- 
zettend moeilijk om zulke afspraken te 
maken. Als regel vinden fabrikanten hun 
omzet stukken belangrijker dan het milieu 
en zijn ze zonder uitzondering heel weer- 
barstig als het op inleveren dreigt uit te 
draaien. 

Een paar maanden geleden stond in de 
krant een berichtje dat vermeldde dat na 
lang vijven en zessen tenslotte ook de 


of zijn er 
alternatieven? 


elektuur november 1985 


kwik-batterijen. . . 


11-55 


kwik-batterijen 


elektuur november 1985 


Tabel 1. Overzicht van de 
bestaande batterij-typen. 
De kwikoxyde-cel springt 
er duidelijk in negatieve 


zin uit. 


Tabel 2. Hier zijn de batte- 
rijen gerangschikt naar 
energiedichtheid (= kapa- 
citeit per cm° inhoud). 
Onbetwiste winnaars zijn 
de lithium- en zink/lucht- 


zink/lucht 


firma's Union Carbide en Duracell zich in 
principe bereid hadden verklaard een 
overeenkomst te ondertekenen om de 
produktie van kwik-batterijen binnen vijf 
jaar te staken. Er was weliswaar een drei- 
ging met een boycot voor nodig om beide 
firma's zover te krijgen, maar niettemin 
toch een hoopgevend bericht. Maar als je 
nu — maanden later — hier en daar eens 
gaat informeren naar de stand van zaken, 
dan blijkt er intussen bar weinig gebeurd 
te zijn en nog flink wat onduidelijkheid te 
bestaan. 

Om te beginnen is de bovengenoemde 
overeenkomst, zover ons bekend ten- 
minste, nog steeds niet ondertekend. 
Daarnaast spreken vertegenwoordigers 
van de diverse batterijfirma’s elkaar flink 
tegen. Geen mens schijnt zeker te weten 
wat er afgesproken is of wat er nu precies 
gaat gebeuren. De een heeft het over een 
geleidelijke vermindering van de produk- 
tie van kwikoxyde-cellen, maar zegt niets 
te weten van een produktiestop. Een 
ander beweert dat er absoluut geen spra- 
ke is van enigerlei produktiestop, maar 


cellen. 
ENERGIEDICHTHEID VAN BATTERIJCELLEN 
be fe 
ZINK/LUCHT 
550 _ 650 
en nnn nne 
400 520 
wine Na 
350 430 
vendor enteren Ed 
300 
most 


ZINK/KOOL ——— 


11-56 


300 400 500 600 700 800 
ENERGIEDICHTHEID nn) 
85112 (mWh/ cm?) 


dat wel het percentage kwik in de batte- 
rijen drastisch zal worden gereduceerd. 
Weer een andere woordvoerder schijnt 
zich nauwelijks van enig probleem 
bewust, maar weet toevallig wel heel 
zeker dat een belangrijke vermindering 
van het kwikpercentage in kwikhoudende 
batterijen onmogelijk is. Nog een ander 
meent dat het bij de gemaakte afspraken 
niet gaat om kwikoxyde-cellen, maar om 
alkali/mangaan-batterijen. . 

Zoek het maar uit! 


Alternatieven? 


Dat is de hamvraag natuurlijk. We kunnen 
wel besluiten te stoppen met het produce- 
ren van sterk kwikhoudende batterijen, 
maar zijn er wel voldoende alternatieven? 
We dachten van wel, eerlijk gezegd. 
Tabel l geeft een overzicht van alle 
bestaande typen batterijen. Laten we het 
lijstje eens doornemen, te beginnen met 
de typen die gelukkig niét tot de echte 
milieuvervuilers behoren. À 
Allereerst de oude vertrouwde zink/kool- 
batterij. Die bezit een te verwaarlozen per- 
centage kwik en kan daarom in principe 
gewoon met het huisvuil mee verbrand 
worden als hij leeg is — geen probleem 
dus. Datzelfde geldt ook voor de veel 
nieuwere lithium-batterij, die uitblinkt 
door zijn extreem lange levensduur (min. 
5 jaar) en die — afhankelijk van het 
gebruikte procédé — een klemspanning 
van 1,5...3,6 V heeft. Ook de zilveroxyde- 
en de recent ontwikkelde zink/lucht- 
knoopcellen zijn milieuvriendelijk, waarbij 
aangetekend wordt dat zilveroxyde-cellen 
zeer interessant zijn voor recycling, in ver- 
band met het hoge zilvergehalte. 

Dan de “probleemgevallen”. Het kwikper- 
centage van de kwikoxyde-cel liegt er 
niet om en maakt verder kommentaar 
overbodig. Weliswaar worden kwikoxyde- 
cellen via inzamelakties druk gerecycled, 
maar toch is het een duidelijk ongewenste 
zaak dat deze cellen nog steeds worden 
gefabriceerd. Alkali/mangaan lijkt op het 
eerste gezicht heel onschuldig met zijn 
1% kwik en dat klopt ook zolang het om 
knoopcelletjes gaat. Het alkali/mangaan- 
type wordt echter ook in steeds grotere 
hoeveelheden als gewone staafbatterij 
geproduceerd en aangezien die een volu- 
me bezitten van 10 tot 100 maal groter dan 
een knoopcel, gaat de hoeveelheid kwik 
wel degelijk een belangrijke rol spelen. 


Goed. We hebben nu het hele rijtje door- 
gewerkt en houden dus de kwikoxyde- 
knoopcel en de alkali/mangaan- 
staafbatterij over als milieu-boosdoeners. 
Zijn daar alternatieven voor? Vooral wat 
betreft de kwikoxyde-cel ontstaat min of 
meer automatisch de gedachte: "als dat 
type zo schadelijk is voor het milieu en 
het wordt tòch nog steeds gefabriceerd, 
dan zal het wel unieke kwaliteiten bezit- 
ten”. Mis! De kwikoxyde-cel is noch kwa 
levensduur, noch kwa energiedichtheid 
de beste; het is alleen de oudste knoop- 
cel en steunt a.h.w. nog steeds op die 
oude rechten. 

Tabel 2 geeft een vergelijk tussen de 
energiedichtheid van de verschillende 
batterijtypen; deze cijfers geven dus de 
kapaciteit in relatie tot de fysieke afmetin- 
gen van de cellen. Hoewel de kwikoxyde- 
cel nog altijd een heel goede score haalt 
in dit gezelschap, wordt hij duidelijk 
geklopt door de zilveroxyde-cel van het 
type AgO/Zn, terwijl de zink/lucht-cel en 
lithium-cel nog beduidend beter zijn en 
broederlijk de eerste prijs delen. Alterna- 
tieven genoeg dus voor de kwikoxyde-cel. 
In horloges en kamera's is hij trouwens al 
sterk verdrongen door de zilveroxyde- en 
lithium-cel. Voor gehoorapparaten (ook 
een flink marktaandeel!) vinden 
zink/lucht-cellen steeds meer ingang, aan- 
gezien de ontlaadkurve van dit type cel 
ideaal is voor de wat “forsere” kontinuver- 
bruikers. 

Ook het vinden van alternatieven voor de 
alkali/mangaan-staafbatterij is geen pro- 
bleem. Tabel 2 laat zien dat het verschil in 
kapaciteit met een gewone zink/kool- 
batterij nu ook weer niet zo verschrikke- 
lijk groot is. Bovendien zijn houdbaarheid 
en zelfontlading van zink/kool-batterijen 
de laatste jaren sterk verbeterd en zijn ze 
een heel stuk goedkoper dan alkali/ 
mangaan-typen. Voor delicate "long-life”- 
toepassingen kan naar een lithiumstaaf- 
batterij worden gegrepen. 


Oplossingen 

Wat wordt er op dit moment al gedaan 
aan het batterijprobleem? De ontwerpover- 
eenkomst met de fabrikanten hebben we 
al genoemd — een goed initiatief, al was 
een wat dwingender karakter en een kor- 
tere termijn dan vijf jaar op zijn plaats 
geweest. Verder is er nog de recycling. 
Sinds een aantal jaren worden er bij foto- 
handelaren en audiciëns lege knoopcel- 
letjes ingezameld en teruggestuurd naar 
de leveranciers. De firma Metalchem haalt 
ze daar op, sorteert ze en stuurt de 
kwikoxyde-cellen naar een verwerkings- 
bedrijf, waar ongeveer 30% van het kwik 
wordt teruggewonnen. 

Sinds kort heeft voorts de firma Battrex te 
Delft het initiatief genomen om (bij wijze 
van proef voorlopig alleen in Zuid- 
Holland) àlle gebruikte batterijen in te 
zamelen. Of we daar nu zo heel blij mee 
moeten zijn, is nog de vraag, want nu ont- 
staat ergens een enorme ongesorteerde 
berg batterijen, die niet zondermeer kan 


worden verwerkt en waartussen zich 
bovendien veel onschuldige en voor 
recycling oninteressante typen als 
zink/kool-, lithium- en zink/lucht-batterijen 
bevinden. TNO studeert nog op dit 
probleem. 

Wat zou er nu verder moeten gebeuren? 
De enige èchte oplossing is deze: Er 
dient zo spoedig mogelijk te worden 
gestopt met de fabrikage van kwikoxyde- 
cellen en alkali/mangaan-staafbatterijen. 
Van het verdwijnen van de kwikoxyde-cel 
hoeft geen mens buikpijn te krijgen, want 
er zijn uitstekende alternatieven. Wèl die- 
nen elektronica-fabrikanten bij de ontwik- 
keling van nieuwe batterijgevoede 
apparatuur rekening te houden met de 
iets hogere celspanning van die alternatie- 
ven. Ook de alkali/mangaan-staafbatterijen 
kunnen in wezen best gemist worden, 
aangezien er ook daarvoor prima vervan- 
gers beschikbaar zijn. De batterij-typen 
die we dan overhouden, vormen — voor 
zover nu bekend — geen bedreiging voor 
het milieu. 

Tot die tijd lijkt het ons zinvol om in elk 
geval door te gaan met de recycling van 
kwikoxyde-cellen en te zoeken naar een 
geschikt verwerkingsprocédé voor alkali / 
mangaan-cellen. Een laatste opmerking 
nog: Met het verdwijnen van de kwik- 
oxyde-cel zullen er waarschijnlijk nòg 
meer zilveroxyde-cellen gebruikt gaan 
worden dan nu al het geval is. Het zou 
daarom niet gek zijn als men zich eens 
wat serieuzer ging bezighouden met de 
terugwinning van zilver uit die cellen. Niet 
dat zilver giftig is, maar het wordt wel 


steeds schaarser! (el 


kwik-batterijen 
elektuur november 1985 


RS-232-interface 
elektuur november 1985 


seriële 
kommunikatie 
via de 
universele 
1/O-bus 


Asynchrone data-trans- 
missie vond zijn oor- 
sprong in de vroegere 
telex-technieken. De hier 
afgebeelde telex heeft in- 
middels 56 jaar achter de 
toetsen. Hij was de eerste 
telex ter wereld die vol- 
gens het start/stop- 
principe werkte, een 
methode die de bediening 
sterk vereenvoudigde en 
tegenwoordig overal 
wordt toegepast. 
(Siemens Persfoto) 


11-58 


In de computerwereld komt de kreet “RS 232’ vaak voor wanneer het 
gaat over serieel datatransport tussen computer en randapparatuur. 
RS 232 staat voor het geheel van gestandaardiseerde afspraken die 
ervoor zorgen, dat de kommunikatie heen en weer “in het gareel 
loopt”, onafhankelijk van de individuele eigenschappen van de 
computer. Het gros van de computers bezit een seriële input/output- 
poort, waarop een printer, een modem of een andere computer kan 
worden aangesloten. Daar een dergelijke aansluiting toch wel tot de 
standaarduitrusting van een computersysteem moet behoren, hebben 
we een RS-232-kaart ontworpen die bestemd is voor de universele C64 
1/O-bus (mei-nummer 1985). Men heeft de keuze uit TTL-lijnnivo òf 


RS 232-lijnnivo. 


Wanneer we data moeten verplaatsen over 
niet al te lange afstanden, is parallelle 
transmissie de meest gebruikte methode. 
Het kenmerk hiervan is, dat een aantal 
databits tegelijkertijd verzonden worden. 
Voor elk bit van het over te zenden data- 
woord heeft men dus een draadverbin- 
ding nodig, met daarbij nog enkele 
verbindingslijnen die zorgdragen voor 
korrekte overdracht. Op zich is parallelle 
overdracht een erg betrouwbare kommu- 
nikatievorm. Willen we echter over lange- 
re afstanden informatie overdragen, dan 
wordt parallelle overdracht nogal kostbaar: 
elk bit vertegenwoordigt immers een lijn, 
terwijl ook tussenversterkers enz. meer- 
maals uitgevoerd moeten worden. 

Voor grotere afstanden past men dan ook 
een andere vorm van data-overdracht toe: 
seriële transmissie. De databits worden 
hier achter elkaar over één lijn verzonden. 
In vergelijking met parallelle transmissie 
vergt dit systeem weliswaar een iets kom- 


-232-interface 


plexere zend- en ontvang-voorziening, 
maar de verbinding zelf — de kostenbepa- 
lende faktor — blijft eenvoudig. Bij draad- 
loze data-overdracht is seriële transmissie 
de meest praktische oplossing. Laten we 
ons eens wat nader begeven op het pad 
van de seriële kommunikatie. 


RS 232 


In het algemeen wordt bij kommunikatie- 
systemen een RS-232-verbinding toegepast 
tussen een ‘Data Terminal Equipment”, 
afgekort DTE, en een "Data Communi- 
cation Equipment”, afgekort DCE. Met 
DTE wordt meestal een computer of ter- 
minal bedoeld, en met DCE bijvoorbeeld 
een modem. De computer zendt en ont- 
vangt data naar en van de modem, welke 
zelf via een lijnverbinding met andere 
datasystemen verbonden is. 

Voor de kommunikatie tussen DTE en 
DCE moeten er eenduidige afspraken 
bestaan over de signalen en de afhande- 


computer 


modem 


seriële verbinding 


850731 


(RS-232, V24, RS-423 etc.) 


ling daarvan. Daar de databits één voor 
één verzonden worden, moet de timing 
van de bits en van de komplete datawoor- 
den bekend zijn. Allereerst wordt er 
onderscheid gemaakt tussen synchrone 
en asynchrone transmissie. Bij synchrone 
transmissie wordt er een kontinue 
datastroom overgezonden, waarbij de ont- 
vanger gesynchroniseerd wordt op de 
zender. Meestal wordt de synchronisatie- 
klok uit het binnenkomend datasignaal 
zelf afgeleid, of er wordt een apart klok- 
signaal mee verzonden. Gangbaarder is 
echter asynchrone transmissie. Deze 
methode heeft zijn oorsprong gevonden in 
de vroegere telextechniek. Daar de aan- 
drijfmotoren van de zend- en ontvang- 
inrichtingen over langere perioden nooit 
geheel synchroon liepen, werd elke 
groep databits voorafgegaan door een 
startteken en afgesloten met een stopte- 
ken. Voor de relatief korte periode van 
het datawoord is de synchronisatie dan 
toch voldoende. 

In figuur 2 zien we een voorbeeld van een 
dergelijk serieel signaal. Allereerst komt 
het startbit. Hierna volgen 8 databits (bij- 
voorbeeld een ASCII-teken). Het pariteits- 
bit dient voor foutkontrole en kan 
eventueel weggelaten worden. Het stopbit 
sluit het seriële datawoord af. Door middel 
van stopbit-kontrole kan nagegaan worden 
of zend- en ontvangsnelheid daadwerke- 
lijk overeenkomen. 

De korrekte afhandeling van de verzon- 
den en ontvangen datastroom tussen DTE 
en DCE is gebaseerd op een protocol. Dit 
kan opgevat worden als een “spelregele- 
ment” om het dataverkeer in goede banen 
te leiden. In het algemeen gebruikt men 
hiervoor de officiële RS-232- of 
V24-aanbevelingen. Naast de dataverbin- 
ding bestaan er een aantal besturingslij- 
nen voor het onderling besturen van DTE 
en DCE. In figuur 3 staan al deze signalen, 
samen met de aansluitingen op de stan- 
daard D-konnektor, aangegeven. 

DTR, DSR en DCD zijn typische signalen 
die gebruikt worden bij het tot stand 
brengen en afbreken van de verbinding. 


De andere signalen komen aan bod als de 
verbinding er al is. Laten we eens nagaan 
hoe de loop van deze signalen is. We 
gaan uit van een full-duplex-verbinding, 
d.w.z. de RxD- en TxD-lijn beide in 
gebruik. 

De DTE maakt de DTR-lijn aktief, ten 
teken dat er een verbinding gevraagd 
wordt. De modem meldt dit terug door 
het aktiveren van de DSR-lijn (Data-Set = 
de DCE zelf). Wanneer de DTE wil zen- 
den, maakt deze de RTS-lijn aktief. De 
DCE geeft te kennen dat hij de data kan 
verwerken door het aktiveren van CTS. Bij 
full-duplex-verbindingen kan er altijd ont- 
vangen worden door de DTE met als voor- 
waarde dat de modem het DCD-signaal 
aktief heeft gemaakt. Dit gebeurt al bij het 
opstarten van de verbinding. (Zie ook 
Elektuur sept. '84: "data per telefoon” en 
“Telektor”.) De "secondary”-aansluitingen 
hebben te maken met de opsplitsing 
main-channel/back-channel bij modems. 
Om dit geheel van handelingen te verta- 
len naar een gebruiksklare seriële aanslui- 
ting op onze computer (of beter gezegd: 
op de universele 1I/O-bus) maken we 
gebruik van een intelligente periferie- 
chip: de 6551 ACIA (Asynchronous Com- 
munications Interface Adapter). Kwa hard- 
ware èn software is deze bouwsteen 
eenvoudig in een bestaand microproces- 
sorsysteem onder te brengen, en levert 
een komplete RS-232/V24-kompatibele 
verbinding met de buitenwereld op. 


De interface-schakeling 


In figuur 4 zien we dat IC] niet meer 
nodig heeft dan een kristal en een aantal 
poorten voor signaalnivo-aanpassing om 


RS-232-interface 
elektuur november 1985 


Figuur 1. Een RS-232- of 
V24-verbinding wordt in 
principe gebruikt voor 
kommunikatie tussen een 
DTE (Data Terminal Equip- 
ment) en een DCE (Data 
Communication 
Equipment). 


Figuur 2. De algemene 
gedaante van een serieel 
datawoord, vergezeld van 
een start- en stopbit en 
(naar keuze) een pari- 
teitsbit. 


PARITEITSBIT 
Lama 


PGND ISTxD 
TxD 8 
vl Jsrxo 


Booooeoeoeeoeeeozf 


1 
id 
jo 
jo 
°o 
o 
° 
Ed 
o 
o 
o 
o 
o 
o 
13 


PGND 
TxD 
RxD receive data 

RTS request to send 
CTS clear to send 

DSR data-set ready 
GND ground 

DCD data carrier detect 
DTR data-terminal ready 


protective ground 
transmit data 


SDCD secondary data carrier detect 


SCTS secondary clear to send 
STxD secondary transmitted data 
SRxD secondary received data 
SRTS secondary request to send 
RI ring indicator 


Figuur 3. De gestandaar- 
diseerde aansluitingen 
voor een RS-232- 
verbinding, uitgevoerd op 
een 25-polige D-konnek- 
tor. De “secondary”- 
aansluitingen en de Rl- 
aansluiting worden alleen 
aan de modem-kant ge- 
bruikt. 


11-59 


RS-232-interface 
elektuur november 1985 


Figuur 4. Het schema van 
de RS-232-kaart. Jumper 
J1 en J2 kunnen naar 
keuze worden aange- 
bracht. Ook moet er een 
keuze gemaakt worden 
tussen het drietal 
N1/N2/N3 (RS 232-drivers) 
òf N4/N5/N6 (TTL- 
drivers). 


11-60 


Xx1 


1,8432 MHz 


zijn taak uit te voeren. Aan de linkerzijde 
van IC] herkennen we de typische aan- 
sluitingen op het computersysteem (hier 
zijn dat de slot-aansluitingen van de uni- 
versele 1/O-bus). Het 1,8432-MHz-kristal, 
dat aangesloten wordt op de pennen 6 en 
7 van het IC, vormt de basis van een aan- 
tal, via software te kiezen standaard baud- 
rates. De Rx C-aansluiting is een 
bi-direktionele in/uitgang voor resp. een 
externe ontvangklok voor afwijkende 
baudrates, of voor weergave van de ont- 
vangklok van de interne baudrate- 
generator. De klokfrekwentie bedraagt in 
beide gevallen 16x de baudrate. 

Aan de rechterzijde van IC] komen we de 
bekende RS-232-lijnsignalen tegen met 
gebufferde uitgangen en ingangen. Vanuit 
het IC gezien worden alle signalen geïn- 
verteerd, wat inhoudt dat alle besturings- 
signalen aktief hoog zijn (DTR, RTS, CTS, 
DCD en DSR) en de data-signalen aktief 
laag zijn (TxD en RxD). Deze nivo's zijn 
standaard voor RS-232-verbindingen. Wat 
betreft de spanningswaarden die bij de 
signaalnivo’s behoren, zijn er twee moge- 
lijkheden: TTL (H = +5 V, L = 0 V)en 


85073-4 


N1...N3=%1IC2= 75188; 1488 
N4...N6= %1C3= 74LS04 
N7...N10=1C4= 75189; 1489 


RS-232-lijn (H = +3 V...+25 V, nominaal 
12V en L = —3V...—25 V, nominaal 

—l2 V). In het schema staan NI, N2 en N3 
parallel aan N4, N5 en N6 getekend. Het 
is de bedoeling, dat men één van deze 
sets kiest. N4, N5 en N6 zenden signalen 
op TTL-nivo uit, terwijl Nl, N2 en N3 uit- 
zenden op RS-232-nivo. De ontvang-buffers 
zijn geschikt voor zowel TTL- en 
RS-232-nivo’s. Men moet dus even nagaan 
met welke nivo's het aan te sluiten appa- 
raat werkt. Op de print (figuur 5) zijn 
zowel IC2 èn IC3 aangeduid. Kiest men 
voor RS 232, dan wordt alleen IC3 in het 
voetje geprikt, en voor TTL alleen IC2. In 
het laatste geval is de + en —l2-V-voeding 
niet nodig. Voor de opbouw van de print 
gelden de gebruikelijke regels, zoals bij- 
voorbeeld het gebruiken van goede IC- 
voetjes. 


Het gebruik: een duikje in de 
software 


De opbouw van het interface-printje zult u 
ongetwijfeld zonder problemen geklaard 
hebben. De schakeling draait in feite om 
de ACIA, van buiten gezien een gewone 


28-penner, maar van binnen heel wat 5 
mans. Laten we het inwendige van het IC 

eens verkennen. Figuur 6 toont ons de 
struktuur van het geheel. De kommunika- 

tie aan de computerzijde geschiedt door 
manipulatie in een vijftal registers. In 

figuur Za staat aangegeven hoe de 

registers gerangschikt zijn als funktie van 


op 4000, dan bevinden zich het Trans- 
mit en Receive Data Register op 4000, 
het Statusregister op 4001, het 


funktie van al deze registers eens 
doornemen: 

Transmit en Receive Data Register 

Bij zenden wordt bit @ (LSB) het eerst uit- 
gezonden. De niet-gebruikte bits (bijvoor- S 
beeld bit 5, 6 en 7 bij een gekozen 

5-bits-formaat) worden als “don’t care” 
beschouwd. In de ontvang-mode komt het 
eerst ontvangen databit op bitplaats 4, de 
volgende databits op bitplaats 1, 2 enz. De 
hoogste, niet gebruikte bitplaatsen wor- 
den met een @ gevuld. 

Statusregister 

Dit register kan alleen uitgelezen worden. 
Bit 4, l en 2 geven aan, of er tijdens ont- 
vangst een pariteitsfout, een framing-fout 
(stopbit-kontrole) of een overrun-fout is 
opgetreden. Het belangrijkst zijn echter 
bit 3 en 4. Deze geven aan of er een volle- 
dig karakter verzonden of ontvangen is. 
Deze bits moeten in het besturingspro- 
gramma afgevraagd worden om te beslis- 
sen of een volgend karakter aan de beurt 
is. Via de laatste drie bits worden de 
DCD- en DSR-lijnen en de interrupt-status 


Mar. 


POI Z 


EEEN. 


6 


TRANSMIT 


CONTROL sin 


TRANSMIT 
DATA 
REGISTER 


STATUS INTERRUPT 
REGISTER LOGIC 


TRANSMIT 
SHIFT 
REGISTER 


RxC 
CONTROL BAUD wi 
“REGISTER RATE XTALI 
GENERATOR Gs 


RECEIVE RECEIVE 
DATA SHIFT 
REGISTER GTE REGISTER ia 


RECEIVE 
CONTROL 


COMMAND 
REGISTER 


On Beg 

de ingangen RS9 en RS. Daar deze ingan- Car 
gen verbonden zijn met de adreslijnen AG am) =$ 
en Al, liggen de registers opeenvolgend B 
in het adresbereik van de 1/O-bus. Wan- et 8 BEE 8 
neer men bijvoorbeeld de interface-kaart \ 
in slot l van de universele 1/O-bus stopt, ge) 
en stelt men het startadres van de 1/O- enen 
range met behulp van de DIP-switches in el Ô 

) NE mn 

ie) 
[) 


Commandregister op 4002, en het S s/e 
Controlregister op 4003. We zullen de @ _ 


RS-232-interface 
elektuur november 1985 


Figuur 5. Komponentenzij- 
de en koper-layout van de 
RS-232-kaart. Aan de ene 
zijde een konnektor die in 
de slots van de universele 
1/O-bus past, en aan de 
andere kant de standaard 
RS-232-konnektor. 


Onderdelenlijst 


Kondensatoren: 
C1,C2,C3 = 100 n 


Halfgeleiders: 
IC1 = 6551, 65C51 
IC2 = 75188, 1488 
IC3 = 74LS04 
IC4 = 75189, 1489 


Diversen: 

X1 = kristal 1,8432 MHz 
K1 = 25-polige haakse sub- 
D-konnektor, female 

21-polige haakse konnektor, 
male, volgens DIN 41617 

2 jumpers met bijbehorende 
konnektorstrip 


Geschatte bouwkosten: 
f_115,— (inkl. konnektors) 


Figuur 6. Zo zit de 
6551-ACIA inwendig in 
elkaar. 


1-61 


RS-232-interface 
elektuur november 1985 


7a 
LRSó] Wie | Rad | 


Transmit Data | Receiver Data 
Register Register 


vn [een en 
(Dee Parity Drsabled - No P: B, 
wo ” ar jo Parity Bit 

Dent Car EB 

[_1 | of  Commandfegser | La |_o | 1} Odd Party Recewer and Transmitter 


Even Parity Recemwer and 
Transmitter 

Mark Parity Bet Transmitted. 
Party Check Disabled 


Lt |t} comolngan | 


STATUS REGISTER 
EANEDENENENKNKN 


NORMAL/ECHO MODE 


3 », 
arty Error FOR RECEIVER 


0 » No Parity Ertor 0 = Normal 
1» Panty Error Detected 1 = Echo (Bits 2 and 3 
must be “0) 


Framing Error* 


O « No Framing Error 
1» Framing Error Detected 


Overrun* 


0 = No Overrun 
1 = Overrun Has Occurred 


» 

EL 

4 

kl 
sl 

> 

$ 

Ei] 


HARDWARE RESET 
PROGRAM RESET 


COMMAND REGISTER 


DATA TERMINAL READY 
0 « Disable Receuver and All 
Interrupts (OTR high) 
1» Enable Receiver and All 
Inteerupts (OTR low) 


RECEIVER INTERRUPT ENABLE 


0 = IRQ Intérrupt Enabled from Bit 3 
of Status Register 


1- IRQ interrupt Orsabled 


TRANSMITTER CONTROLS 


LEVEL 


TS 
ran 


TRANSMIT 


INTERRUPT TOANSMITEER 


1 6 


DE pr et SE En 
ojo 
of 0 


CONTROL REGISTER 


Transmitter Data Regsster Empty BAUD RATE 
STOP BITS GENERATOR 
reerde jd 0 Top Bn 16 EXTERNAL CLOCK 
ne 1-2 Stop Bus 50__BAUD 
en Eû 1 Stop Bit «f Word Length 75 
Data Carrier Detect (DCD) «8 Bits and Parity* TT 
0 = DEB low {Detect} 1% Stop Bats if Word Length idd 
1 » DCO high (Not Detected) „5 Bits and No Porny ee E 
Data Set Ready (OSR) 2OPO LENGTH | ee 0R zl 
Et 600 
0 = OSR low |Ready) ers ennen 
1= high (Not Ready) 
een Led 
interrupt (IRQ) 2400 
| 
3600 
SE 
“No interrupt occurs for these condrtions [1 interrupt Has Occurred RECEIVER CLOCK SOURCE ETEN | 
ul 
0 » External Recerer Clock dm. 
1 - Baud Rate Generator 19.200 
vel ER et, a ES 2 1 0 . 
Thus allows tor 9-brt transmission (B data bits plus party) 
HARDWARE RESET e [- [1 Too |o | So 
2 1 
PROGRAM RESET EN EE ON EN MÄRDWARE RESET 


PROGRAM RESET 


uitgelezen. Wanneer men voor de bestu- 
ring van de interface-kaart een interrupt- 
struktuur toepast, moet men na het detek- 
teren van een interrupt als eerste het sta- 
tusregister testen om te beslissen hoe er 
verder gehandeld gaat worden. Wanneer 
men afziet van een dergelijke inter- 
ruptstruktuur, wordt jumper J2 niet aange- 
bracht, d.w.z. de interrupt wordt wel 
gegenereerd, maar wordt niet doorgege- 
ven naar het computersysteem. 

Wanneer een (willekeurige) schrijf- 
operatie naar het statusregister plaatsvindt, 
treedt een “geprogrammeerde reset” op. 
In figuur 7 staat bij elk register aangege- 
ven wat het effekt is van deze reset. Een 
streepje betekent "onbepaald". 

Command Register 

Bit } bepaalt het DTR-signaal en de ont- 
vangerstatus. Via bit l wordt beslist of er 
al dan niet een interrupt ten gevolge van 
een vol Receive Data Register wordt gege- 
ven. Bit 2 en 3 besturen het RTS-signaal en 
daarmee de zender-operatie. Ook wordt 
hiermee bepaald of een interrupt ten 
gevolge van een leeg Transmitter Data 
Register wordt gegeven. Bit 4 is normaliter 
Q Bit 5, 6 en 7 hebben te maken met pari- 
teitsbesturing en -kontrole van zender en 
ontvanger. 


Figuur 7. Een totaal- 
overzicht van de registers, 
waarmee de ACIA gepro- 
grammeerd kan worden. 


6 6 4 0 
BIES Leke 


Control Register 

Via dit register wordt het formaat van de 
seriële data bepaald. Bit 4. ..3 bepalen de 
baudrate: er kan gekozen worden uit een 
aantal standaard-baudrates, afgeleid uit de 
kristalfrekwentie. In het geval "16 x exter- 
nal clock” kan men een apart kloksignaal 
aan pen 6 van IC] aanbieden (pen 7 
open). De baudrate bedraagt 1/16 deel 
van deze frekwentie. De interne baudrate- 
generator wordt naar de ontvanger door- 
geschakeld als bit 4 ”1" is. Zender en ont- 
vanger werken dan met dezelfde baudrate 
en pen 5 van IC] (RxC) doet dan dienst 
als uitgang van de interne generator (fre- 
kwentie = 16x de ingestelde baudrate). 
Men kan zo meerdere ACIA's aan elkaar 
koppelen. Wanneer bit 4 “0” is, doet de 
Rx C-aansluiting dienst als ingang voor de 
ontvanger-clock via jumper J2. Bit 5 en 6 
bepalen de lengte van het datawoord. Met 
bit 7 kunnen er 1, 1% of 2 stopbits geko- 
zen worden. 

U ziet dat er heel wat geprogrammeerd 
kan worden. Met wat kennis van machine- 
taal en een bescheiden portie kunst- en 
vliegwerk kan ieder aan de hand van de 
bovenstaande beschrijving zijn specifieke 
seriële verbinding software-matig in elkaar 
knutselen. 


8a 


interface- 
kaart 


Wat betreft de verbinding met de randap- 
paratuur kan er onderscheid gemaakt wor- 
den in de kombinatie DTE-DCE 
(interface-kaart-modem) of de kombinatie 
DTE-DTE (interface-kaart met een andere 
computer, terminal of printer). In het 
laatste geval moet de verbindingskabel 
zodanig uitgevoerd worden, dat de funktie 
van de DCE zoveel mogelijk wordt gesi- 
muleerd. In figuur 8 zien we een aantal 
verbindingen tussen interface-kaart en 
rand-apparatuur. In figuur 8a is het rand- 
apparaat een modem, in de andere geval- 
len wordt de modemfunktie van het aan- 
gesloten apparaat in meer of mindere 
mate gesimuleerd door de kabelverbin- 
dingen. 8b en 8c zijn de eenvoudigste 
versies van de zogenaamde kruisverbin- 
dingen of nul-modem-verbindingen. De 
zend- en ontvangdatalijnen zijn kruislings 
met elkaar verbonden, terwijl beide syste- 
men hun eigen kontrole-signalen opwek- 
ken. Eventuele control-karakters worden 
over de data-lijnen over en weer verzon- 
den. Speciaal voor onze 6551-kaart is de 
“local-mode"-verbinding, als in figuur 8c 
getekend, het meest geëigend. In 

figuur 8d worden er wat meer kontrole- 
signalen gebruikt. Bij het opstarten wordt 
onderling het DTR-DSR-mechanisme ver- 


zorgd. Wanneer het ene apparaat een RTS 
geeft (en dus zijn eigen CTS verzorgt), 
wordt aan de andere kant DCD geakti- 
veerd, zodat deze op ontvangen overscha- 
kelt. Het ligt dus geheel aan de 
toepassing, hoe de onderlinge verbinding 
gemaakt moet worden. 


Tot slot geven we u nog een toepassings- 
voorbeeldje voor onze interface-kaart: een 
RTTY-ontvang-programma van eenvoudige 
opzet. het programma is oorspronkelijk 
bedoeld voor de Acorn Atom, maar kan 
met enkele wijzigingen eenvoudig aange- 
past worden op elke andere 
6502-computer (die natuurlijk wel met de 
universele 1/O-bus èn deze RS-232-kaart 
uitgerust moet zijn). | 


RS-232-interface 
elektuur november 1985 


Figuur 8. Een viertal voor- 
beelden van 
RS-232-verbindingen. De 
laatste drie voorbeelden 
zijn bedoeld voor kommu- 
nikatie tussen twee DTE's 
(bijvoorbeeld tussen twee 
computers onderling). 


Als voorbeeld een een- 
voudig RTTY- 
ontvangprogramma voor 
de Acorn Atom. 


18 REM RTTY-ONTVANGPROGRAMMA VOOR ACORN ATOM 


20 REM 6551-BASIS-ADRES=H4000...#4083 
38 DIMWW14;FORA=8T0 13; WAS IN. 

48 DIMLL8;FORB=GT07 ;LLB=- 1 jN. 

50 P.$12;P.$21 

68 F.C=8TO1;P=#H3500 


78 
88 [ 
90:LLB LDAEHOB;STAH4082 \initialise 
166 LDAEHF 1 ; STAH#4003 
118 LDA@G ; STAH88 ; STAHS 1 ; STAHSS ; STAHP B 
128 LDA@HCS ; STAR? 1 
138 LDA@H8 1 ; STAHP 2 
148:LL1 JSRHFE7 1 \keyscan 
158 CPY@HI1;BNE P+7 
166 LDA@HF 1 ; STAH4883 
178 CPY@EHI2;BNE P+7 
188 LDA@HF 2; STAH4083 
194 CPY@H2E;BNE P+6 
208 LDA@H98 ; STAH8G 
218 CPY@H33;BNE P+6 
220 LDA@H8 1 ; STAHSG 
234 CPY@H3SIBNE P+6 
248 LDA@HFF ; STAH88 
250:LL2 LDAH4001;ANDEHB8;BEG LL2 \receive-register full? 
268 LDA#4988 ; TAY 
278 CMP@HO2;BEG LL3:CMPEHI8; BEG LL3 \cr or If? 
288 CMP@HIF;BEG LL4 \lets? 
298 CMP@HB0;BEGQ LL4 \3rd shift? 
388 CMP@HIB;BEG LLS \figs? 
318 CMPEH34;BNE LL6 \space? 
328 LDA#89;BEG LL6 
338 CMP@HG 1; BNE LL7 
348 LDA@H20 ; STARS 1; JMP LL6 


358:LL7 LDACEHGG ; STAHS 1 
368:LL6 TYA;CLCGADCHB 1; TAY 


378 LDA#8480 ,„Y;JSRW5;JMP LL1 \output to video-drivertwvv5) 
386:LL3 CLC; INCH8S;LDAHSS; CMPEHB2;BNE LL1 \cr/1f-loop 
398 LDAEHGG ; STAHSS ; LDAEHAD ; JSRUVS; JMP LLI 


488:LL4 LDAE@HBG;STAHSIJJMP LLi \setlet 
418:LLS LDAEH28;STAHSI; JMP LLi \setfig 
411 

412 \VIDEO-DRIVER 

413 


420: W5 TAY;BEGUV 1 ; CMPEHBD ; BNEUU 13; LDX@H20 ; STXHIB ;LDYEH2G ; TYA 


438 : WV I3JSRUUI 1; JSRUV2 
448: VV 1 RTS 


458 : WWI ITAX; CLCEADCEHCO ; BECW 12; TXA;EOREN40 ; RTS 


468: UV 12TXA;RTS 


470: WW2 LDYHPO;STACHP 1) „Ys INY ;CPY@H2B ; BCCUU3; JSRUV4;LDYEHGG 


488: \VV3 STYHPO;RTS 


498: VV4 LDAHP1;LDYHP2;CPYEHB 1 ; BCCUVÁ ; CMPEHGE ; BCCUUÁ;LDYEH20 


588: VV7 LDAHSOBG ,Y ; STAHZFEB „Y ; INY ; BNEVV7 


518: WVB LDAHS189 ,Y;STAHSBEG ,Y; INY sBNEVVS;LDYE@R IF 


520: WP STACHP IDD „Y;DEY ;BPLUVP ;RTS 

530: VVE ADCEH2B ; STAHP 1 ; BNEUV 18 ; INCH 2 
548: WIERTS 

560 

5701 

588 N.C;P.$6 

598 REM lookup-table 

688 D=#8400 


618 D! G=#418A4580;D! 4=H5S4P5320;D! B=H4A52440D;D! 1 2=HABA3464E 
628 D'16=#574CS5AS4;D! 20=H51505P40;D! 24=H0047424F ;D! 28=H005658AD 
638 D'32=H2DBA3308;D! 36=H37382720;D! 40=H0734240D;D! 44=H283A002C 
648 D'48=#32292B35;D!S2=H#31303600;D! S6=HO0003F3I;D! 6O=HOBID2F 2E 


658P.’”* _RTTY"/" 
668 P./"U=U.0.S"‘"S=S.0.5"" 


678 P‚"-oonnnnnnnnnnnnnnnnnennen . 


688 LINK LL& 


=men"/"{=50 BD"“"2=75 BD" "N=NORMAL" 


11-63 


illuminator 
elektuur november 1985 


In feite is het vermogensgedeelte van de 
illuminator een geheel op zichzelf staande 
eenheid, zodat het heel goed ook voor 
andere toepassingen kan worden 
gebruikt. Met het oog op een nette afwer- 
king van de bedrading en natuurlijk de 
veiligheid, kan deze schakeling dan ook 
het beste in een apart kastje onderge- 
bracht worden. De verbindingsdraden van 
en naar het mengpaneel mogen hierbij 
gerust enkele tientallen meters lang zijn, 
zodat het kastje met de vermogenselektro- 
nica zonder problemen dáár kan worden 
neergezet, waar het normaliter ook thuis 
hoort: tussen het stopkontakt en de schijn- 
werpers. 


Het inwendige 


In figuur l zien we het vermogensgedeel- 
te in de vorm van een blokschema. De 
netspanning wordt via een filter op de 
elektronica gezet, zodat de diverse onder- 
delen nooit "gestoord" kunnen raken 
door eventuele ongerechtigheden op het 
net. 


illuminator 


professionele 
toneelverlichting 


Zoals in het oktobernummer beloofd, gaan we ons deze maand bezig 
houden met het vermogensgedeelte en de opbouw van de 
illuminator; een mengpaneel voor lichtbronnen waarmee drie, zes, 


voor amateurs negen of nog meer schijnwerpers onafhankelijk van elkaar geregeld 


(deel 2) en gemengd kunnen worden. 


nuldoorgangs- 
detektor 


Figuur 1. Het blokschema 
van het vermogensgedeel- 
te. Op de grijs gekleurde 
“afdelingen” staat de net- 
spanning. 


851231 


11-64 


Verder zien we twee aparte voedingsge- 
deeltes. Voedingsgedeelte nummer 1 
zorgt voor de spanning die voor het stu- 
ren van de triacs nodig is. Het tweede 
voedingsgedeelte voorziet de eigenlijke 
stuurelektronica van spanning en zorgt 
tevens voor de noodzakelijke galvanische 
scheiding tussen het net en het mengpa- 
neel. Het blokje ’nuldoorgangsdetektor’ 
zorgt samen met de golfvormgenerator 
voor een uitgekiende manier van fase- 
aansnijding, waardoor de lichtintensiteit 
van de aangesloten lampen ook werkelijk 
lineair met de spanning op de lopers van 
de schuifpotmeters geregeld kan worden. 
Deze van 0 tot 10 V variërende spanningen 
staan op de ingangen C1...C3. 

De drie onderaan in het blokschema gete- 
kende komparators hebben ook wat met 
het fase-aansnijdingsproces te doen, maar 
daarover straks meer. 

Een trio opto-couplers tenslotte geeft de 
stuurinformatie galvanisch gescheiden 
door aan de gates van de triacs. 


De werking in detail 


Figuur 2 toont het schema van het vermo- 
gensgedeelte met alles ’erop en eraan”. 
Hoe de schakeling in principe werkt, 
wordt waarschijnlijk een stuk duidelijker 
wanneer u af en toe een blik op het puls- 
volgordediagram in figuur 3 werpt. 


Zoals reeds gezegd, komt de netspanning 
via een netfilter op de schakeling terecht. 
In ons voorbeeld een 15-A-exemplaar. 
Aangezien 220 V maal 15 A nog steeds 
3,3 kW is, mag er — uiteraard alleen wan- 
neer men van dit filter gebruik maakt — 
nooit meer dan 3,3 kW aan verlichting op 
de schakeling worden aangesloten. 
Anders gezegd, elk schijnwerperkanaal 
mag maximaal met 1,l kW worden belast. 
Volstaat dat, dan mag u tevens van goed- 
kopere typen triacs (bijvoorbeeld TIC 226 
D of M) gebruik maken. Ook de ontstoor- 
spoelen hoeven dan niet meer dan 5 A te 
kunnen verwerken. Wilt u echter meer 
vermogen aansluiten, dan zullen aanpas- 
singen en duurdere triacs noodzakelijk 
zijn (zie daartoe verderop in dit artikel). 
De stuurelektronica werkt in ieder geval 
met alle typen triacs. 

Voedingsgedeelte nummer 1 bestaat uit 
trafo Trl, Dl, D2 en Cl. Bij een trafo van 
4,5 VA staat er over Cl een spanning van 
ca. 8 V en kan er maximaal 0,5 A "getrok- 
ken” worden (een waarde overigens die 
in de praktijk nooit gehaald zal worden). 


2 


D3,.. DE = 4 x IN4001 


(Ree ro | 
H : 


T1...T3=BC557B 
Tril .…. Tri3 = TIC 263D 
(E‚M,S‚N)* 


1C7 ..„1C9 = TIL 111 
IC4...IC6 = LM 311 


rie vokst 


15 V 


illuminator 
elektuur november 1985 


Maar houd er terdege rekening mee dat 
die 8-V-spanning rechtstreeks met het net 
in verbinding staat. Wees dus voorzichtig! 


Nuldoorgang 


Om te beginnen moeten de door het 
mengpaneel geleverde gelijkspanningen 
door het vermogensgedeelte omgezet 
worden in dienovereenkomstige fase- 
aansnijhoeken. Omdat bij het aansnijden 
van de fasen de nuldoorgang van het net 
als referentietijdstip wordt gebruikt, is een 
nuldoorgangsdetektor nodig. Deze bestaat 
uit de twee monoflops MMV] en MMV2 
en transistor T4. Hoe het hele fase-aansnij- 
dingsproces verloopt, maakt figuur 3 
duidelijk. Helemaal bovenin zien we de 
netspanning. Eén “etage” lager is de 
gelijkgerichte sekundaire spanning van 
trafo Tr2 weergegeven. Telkens wanneer 
de spanning op de basis van T4 tot 1,2 V 
is gestegen, gaat de tor geleiden waar- 
door op de kollektor de in de derde rij 
getekende pulsjes verschijnen. Zodra dus 
de spanning op de basis van de transistor 


Figuur 2. Het vermogens- 
gedeelte in detail. 
Vreemdste eend in de bijt 
is hier wellicht de met T5, 
T6 en T7 opgebouwde 
golfvormgenerator. 


11-65 


illuminator 
elektuur november 1985 


Figuur 3. Een pulsvolgor- 
dediagram is altijd weer 
hèt middel om de wer- 
king van een schakeling 
op grafische wijze duide- 
lijk te maken. 


Figuur 4. Hier ziet u het 
verband tussen de helder- 
heid van de lampen en de 
fase-aansnijding. 


lager wordt dan 1,2 V, verschijnt er op de 
kollektor een positieve puls die samenvalt 


met een nuldoorgang van de netspanning. 


De vierde signaalvorm is het uitgangssig- 
naal van MMV]. Getriggerd wordt deze 
monoflop door de positieve flanken van 
de door T4 geleverde pulsen. Om eventu- 
ele stoorsignalen geen kans te geven kan 
MMV] tijdens de monotijd niet her- 
triggerd worden. Apropos monotijd: de 
pulsduur van MMV] kan met behulp van 


Pl tussen de 8 en ll ms ingesteld worden. 


De tweede monoflop, MMV2 dus, wordt 
door de neergaande flank van MMV] 
getriggerd. De monotijd van deze multivi- 
brator is vast ingesteld op een halve milli- 
sekonde. De opgaande flank van MMV2 
valt — zoals het diagram duidelijk laat 
zien — exakt samen met een nuldoorgang 
van de netspanning als de monotijd van 
MMV] precies op 9,5 ms is afgeregeld. 
De zojuist beschreven aanpak heeft niet 
alleen het voordeel dat de schakeling 
ongevoelig is voor netvervuiling, maar 
tevens kan nu het uitgangssignaal van 
MMV]1 gebruikt worden voor het sturen 
van de... 


ld 


9 
Eel 
es ZE 
EN mn AE oe 


851233 


faseaansnijding 


„….golfvormgenerator 


Wat een golfvormgenerator hier te zoeken 
heeft? Heel eenvoudig: wanneer de fase- 
aansnijhoek met behulp van een schuif- 
potmeter lineair wordt veranderd, dan 

zal — in tegenstelling tot wat men zou den- 
ken — de helderheid van de aangesloten 
lampen niet-lineair veranderen. Enerzijds 
komt dat doordat de warmte-ontwikkeling 
niet lineair met de fase-aansnijhoek ver- 
loopt en anderzijds omdat de samenhang 
tussen het toegevoerde vermogen en de 
helderheid ook niet lineair is. Figuur 4 laat 
het verband tussen de fase-aansnijding en 
de helderheid zien. De eigenaardige vorm 
van deze kurve vinden we ook terug in 
het volgordediagram en wel als golfvorm 
zes. Dit signaal wordt door de transistoren 
T5, T6 en T7 geproduceerd en heeft tot 
doel de fase-aansnijding zo te "vervor- 
men”, dat er uiteindelijk toch een lineair 
verloop ontstaat tussen de spanningen op 
de ingangen C1...C3 en de lichtintensiteit 
van de aangesloten lampen. In detail pro- 
duceren de transistoren die kromme lijn 
als volgt: Bij elke puls van MMV2 gaat T5 
geleiden waardoor C19 kortgesloten 
wordt. Op de bovenste aansluiting van P2 
staat dan een spanning van 15 V. Precies 
op een nuldoorgang klapt de uitgang van 
MMV2 weer om, waardoor T5 gaat sper- 
ren en C19 via P2 en R28 geladen wordt. 
Gevolg: de spanning op P2 daalt. Zodra 
de spanning over CI9 de 0,6-V-grens van 
de basis-emitter-overgang van T6 heeft 
bereikt, gaat er door T6, T7 en R29 nog 
meer laadstroom vloeien, waardoor de 
spanning op het knooppunt 
P2/T5/T6/T1/C19 nog sneller zal gaan 
dalen. Dit gaat zo door totdat de spanning 
op het genoemde knooppunt 1 V of lager 
is; er kan dan bijna geen stroom meer 
door T7 vloeien en de daalsnelheid van 
de spanning wordt weer langzamer. Het 
hele proces speelt zich door de dimensio- 
nering van de diverse onderdelen af bin- 
nen 10 ms. Na die 10 ms wordt er door 
MMV2 weer een nieuwe laad- en ontlaad- 
eyclus gestart, waardoor er uiteindelijk 
een “kromme” zaagtand ontstaat. Deze 
zaagtand wordt vervolgens door IC] 
gebufferd, waarna het signaal als referen- 
tie naar de komparators IC4, IC5 en IC6 
wordt gestuurd. 


Fase-aansnijding 

Als eerste worden de ingangsgelijkspan- 
ningen op C1...C3 door de drie kompara- 
toren vergeleken met de spanning van 
ICI (golfvorm 6). Is deze referentiespan- 
ning hoger dan de spanningen op de C- 
ingangen, dan zijn de uitgangen van de 
komparators (pen 7) logisch één en de 
LED's in de opto-couplers zijn uit. In het 
omgekeerde geval zijn de uitgangen uiter- 
aard “0” en de LED's branden. Signaal- 
vorm 7 in het pulsdiagram laat zien wat er 
op de uitgangen van de komparators staat 
wanneer de spanning op de C-ingangen 

5 V is. De schuifpotmeters staan in dit 
geval, bij 5 V dus, ongeveer in het mid- 
den, hetgeen resulteert in een puls/pauze- 


verhouding van 50% (pulsvorm 7). Deze 
blokgolf wordt vervolgens door de transis- 
toren in de opto-couplers geïnverteerd, 
waarna het signaal terecht komt bij de 
transistoren Tl, T2 en T3. Op de gates van 
de triacs staat nu de in “regel” 8 geteken- 
de blokgolf. Het resultaat van dit alles is 
golvorm 9: een “halve” sinus, oftewel een 
fase-aansnijding van precies 50%. 


Tips omtrent de opbouw 


De in figuur 2 getekende onderdelen heb- 
ben we over twee printen verdeeld. 
Figuur 5 laat de print zien waarop voe- 
dingsgedeelte 2, de nuldoorgangsdetektor 
en de golfvormgenerator inklusief IC] 
zijn ondergebracht (mocht u overigens 
IC10 niet kunnen vinden, dan kan dat 
kloppen want er is in deze schakeling 
geen IC10! Waarom dan wel een ICI? 
Wel, dat is een foutje onzerzijds. Maar dan 
eentje dat we helaas niet meer konden 
rechtzetten omdat de printen al klaar 
waren toen we erachter kwamen dat de 
nummering van de IC's niet klopte. We 
hebben het daarom maar zo gelaten. ..). 
De print in figuur 6 bevat de komparators, 
de opto-couplers en de trigger-onderde- 
len voor de triacs. De triacs zelf worden 


_à 


ofte ofresjo 


> 


es Ge G1 


oe 


op aparte stukjes print geplaatst (links in 
figuur 6; deze worden afgezaagd van het 
elektronica-gedeelte). Als bedradingsma- 
teriaal is o.a. litzedraad van 1,5 mm? heel 
goed geschikt. Let er wel op dat de net- 
schakelaar minstens 15 A moet kunnen 
schakelen (bij de 3-maal-1,l kW-versie) en 
dat de bussen geschikt zijn voor 220 V. 
Zoals we in deel I en in de inleiding van 
dit verhaal al zeiden, kan de illuminator 
met drie, zes, negen of nog meer lampka- 
nalen worden uitgerust. Figuur 8 toont de 
“kleinste” versie; met drie kanalen dus. In 
figuur 9 zien we hoe het geheel er uit ziet 
wanneer er negen kanalen zijn aangeslo- 
ten. Omdat in dit geval 9 maal 1,1 kW kan 
worden aangesloten, mag men niet verge- 
ten de netschakelaar dienovereenkomstig 
te dimensioneren. 

Uiteraard zijn ook "mengkonfiguraties’’ 
mogelijk. Men kan bijvoorbeeld de versie 
in figuur 8 twee keer opbouwen en die 
parallel op één fase aansluiten (2 netfilters 
gebruiken!). Er kan dan maximaal 6 maal 
800 W aan verlichting worden aan- 
gesloten. 

Bij alle beschreven versies kunnen — mits 
goed gekoeld — triacs van het type 

TIC 226 gebruikt worden (in kombinatie 
met 6-A-zekeringen). Wil men de zaak 


illuminator 
elektuur november 1985 


Figuur 5. Deze print her- 
bergt de gelijkrichters 
voor de twee trafo's, de 
nuldoorgangsdetektor en 
de golfvormgenerator. 


Figuur 6. Deze print bevat 
de komparatoren, de 
opto-couplers en de 
stuurelektronica van de 
triacs. De layout van 


{ beide printen kunt u vin- 


den op de print-layout- 
pagina's in het midden 
van dit blad. 


Onderdelenlijst 


Weerstanden: 
R1,R7,R13,R27,R28 = 47 k 
R2,R8,R14,R19. 

……R24 = 10k 

R3,RI,R15 = 100 k 
R4,RIO,R16 = 120 2/0,5 W 
R5,RI1,R17,R29 = 22 
R6,R12,R18 1k 

R25 = 330 k 

R26 = 820 k 

R30 = 82 k 

P1 250-k-instelpotmeter 
P2 - 50-k-instelpotmeter 


Kondensatoren: 
C1 1000 4/16 V 


C2...C4 = 22 n/630 V 
of 220 V= 

65:C8-= 22.n 
C9,C11 1000 4/25 V 
C10,C12,..C15,C20, 
C21 100 n 

C16 1n 

C17 = 47 n 

C18 = 470 p 
Halfgeleiders: 

D1...D6 = 1N4001 
D7...D10 = IN4148 

T1...T3,T6 = BC557B 
T4,T7 BC547B 

T5 = BS250 (P-kanaal 
MOSFET) 

IC1 = 7815 

IC2 = 7915 


IC3 = 4098, 4528 
IC4...IC6 = LM311 
IC7...IC9 = TILT 

IC11 = 741 

Tril...Tri3 = TIC 226 
(D, M) of TIC 263 (D, E‚ 
M‚S, NN) 


Diversen: 


netfilter 220 V/15 A 

netschakelaar, dubbelpolig 
15 A* 

3 koellichamen voor de 
triacs (max. 8 K/W) 

3 ontstoorspoelen 

2,2 mH/5 A (TIC 226) of 
2,2 mH/7 A (TIC 263)" 

koellichaam voor IC1 
(L-vormig) 

3 zekeringhouders (inbouw) 

3 zekeringen 6 A (TIC 226) 
of 8 A (TIC 263) 

Tr1 2 maal 6 V/0,2 A 

Tr2 = 2 maal 15 V/0,1 A 
“zie tekst 


Geschatte bouwkosten: 


f 299, — (inkl. ontstorings- 
spoelen en filter 


11-67 


illuminator 
elektuur november 1985 


Figuur 7. Dit bedradings- 
schema is voor de 
driekanaals-versie 
bedoeld. 


echter professioneel aanpakken, dan kun- 
nen beter triacs van het type TIC 263 wor- 
den ingezet. Deze zijn weliswaar wat 
duurder, maar daar staat tegenover dat ze 
25 A kunnen verwerken, zodat het stuk 
gaan van één van de aangesloten schijn- 
werpers geen kwalijke gevolgen heeft 
voor de elektronica. Per se noodzakelijk 
zijn triacs van het type TIC 263 wanneer 
men de in figuur 9 getekende versie voor 
driefasen-aansluiting heeft opgebouwd en 
per fase slechts twee kanalen gebruikt. In 
dat geval beschikt men over zes kanalen, 
waarop 1,5 kW per kanaal aan verlichting 
kan worden aangesloten. Ook wanneer 
men de drie printen in figuur 6 slechts 
met één komparator, één opto-coupler en 
één triac (dus één kanaal) per print uit- 
rust, zijn TIC 263-typen zonder meer een 
must. Omdat nu per lampkanaal 3 kW kan 
worden “verstookt”, moeten de triacs 
bovendien met 16-A-smeltveiligheden 
gezekerd worden. Bedenk echter wel dat 
de bij deze "power-versie” noodzakelijke 
ontstoorspoelen niet of nauwelijks in de 
handel verkrijgbaar zijn, zodat zelf wikke- 
len hoogstwaarschijnlijk het enige alterna- 
tief is. Ga bij dat zelf wikkelen te werk 
alsof het een spoel van een scheidingsfil- 
ter voor een luidspreker betreft. Voor een 
2,2 mH/16 A-spoel moet gelakt koperdraad 


Figuur 8. Mits aangeslo- 
ten op het driefasen-net, 
kan de schakeling uitge- 
rust worden met 9 kana- 
len à 1,1 kW, met 6 
kanalen à 1,5 kW of met 3 
kanalen à 3 kW. Belang- 
rijk hierbij is dat de drie- 
polige netschakelaar 
precies volgens de teke- 
ning wordt aangesloten. 
Bovendien vervallen bij de 
twee eerstgenoemde ver- 
sies de onderdelen Tr1, 
C1, C5...C12, D2, D6, IC1 
en IC2. 


11-68 


Ö 


comen 


di 


met een oppervlakte van minstens 2 vier- 
kante millimeter gebruikt worden. 


Afregeling 


Voordat men met afregelen begint, is het 
raadzaam om alles grondig te kontroleren, 
waarbij vooral op eventuele bedradings- 
fouten moet worden gelet. Is men er van 
overtuigd dat de schakeling geen fouten 
(meer) bevat, dan kan het vermogensge- 
deelte ingeschakeld worden, waarna met 
een universeelmeter in het 300-V-wissel- 
spanningsbereik nagemeten moet worden 
of ten opzichte van de behuizing (die 
natuurlijk geaard moet zijn) op de ingan- 
gen C1...C3 een spanning van 220-V-wis- 
selspanning staat. Is dat het geval, dan 
heeft men iets fout gedaan of trafo Tr2 is 
defekt. Wijst de meter iets tussen de 0 en 
30 V aan, dan is alles in orde en kan met 
het afregelen worden begonnen. Als 
volgt: 

De uitgangen van het mengpaneel wor- 
den op de ingangen van het vermogens- 
gedeelte aangesloten, waarna een 
schijnwerper met een van de lampkanalen 
wordt verbonden. De bij dat kanaal beho- 
rende schuifpotmeter moet nu zo worden 
ingesteld dat de aangesloten schijnwerper 
of lamp net zichtbaar “gloeit”. Vervolgens 
moet potmeter Pl (in het vermogensge- 
deelte) zo worden verdraaid dat de lamp 
duidelijk waarneembaar flikkert, waarna 
de potmeter weer teruggedraaid wordt 
totdat de lamp een mooi stabiel schijnsel 
produceert. Nu moet de lamp met behulp 
van het mengpaneel op maximale helder- 
heid worden gezet. Hiertoe verstelt men 
P2 zo dat de lamp donkerder wordt, waar- 
na de potmeter weer de andere kant op 
moet worden gedraaid totdat de helder- 
heid van de lamp niet meer toeneemt. 
Klaar! K 


illuminator 


elektuur november 1985 


setes 


Ô 


EES 


bottel 


î al 


5 66 


Ca 


se kek 
Geese 
Bbihhodhiteild 


11-69 


de schakeling in 
detail 


deel 3 


Figuur 1. Het schema van 
de zwartwit-versie van de 
grafische kaart. De aan- 
sluitingen van de 
geheugen-IC's (4164) zijn 
niet overal hetzelfde (er 
zijn twee groepen, 
IC17...1C20 en 
1C21...1C24). Dit heeft 
niets te maken met de 
werking van de schake- 
ling, maar is alleen zo 
gedaan in verband met de 
layout van de print. 


11-70 


grafische 
leurenkaart 


Eindelijk is het dan zover dat we, na twee maanden noodzakelijke 
maar droge theorie, een blik kunnen gaan werpen op de echte 
hardware van ons kleurige projekt. In dit deel bespreken we het 
basisschema van de grafische kleurenkaart, dat alles bevat voor de 
grafische verwerking van zwartwit-beelden met hoge resolutie. De 
soldeerbout moet weliswaar nog even in de kast blijven, maar u krijgt 
hier wel een goede indruk van de omvang en opzet van de hele 


schakeling. 


De vorige maand is de grafische display- 
processor uitgebreid besproken, evenals 
de opzet van het dynamische geheugen. 
Al deze opgedane kennis is nodig om de 
opzet van de schakeling goed te begrij- 
pen. Wie het vorige deel niet meer zo in 
zijn geheugen heeft zitten, doet er goed 
aan dit nog een keertje aandachtig door 
te lezen, voordat begonnen wordt met de 
beschrijving van: 


De schakeling 


De adresdekodering 

In figuur l zien we dan eindelijk het kom- 
plete schema van de grafische kleuren- 
kaart. De acht hoogste adreslijnen A8.. 
„.Al5 van het processorsysteem komen 
binnen op de ingangen P van de 8-bits 
komparator IC]. De O-ingangen van dit IC 
zijn via weerstanden verbonden met de 
voedingsspanning. Door middel van scha- 
kelaars kunnen we elke ingang desge- 
wenst aan nul leggen. Als het meest signi- 
fikante adresbyte (A7... A15) gelijk is aan 
het door middel van de schakelaars (Sl. . 
..S8) op de Q-ingangen ingestelde byte, 
dan wordt uitgang P=Q van IC] laag en 
geeft daarmee IC2 vrij voor het dekode- 
ren van de adreslijnen A4...A7. 

Daar lijn A7 is aangesloten op de enable- 
ingang G2A van IC2, wordt deze 74LS138 
alleen geaktiveerd bij de adressen 
XXOY...XX7Y, waarbij XX het op IC] 
ingestelde adres is (A8..A15) en Y het op 
IC3 ingestelde adres. Let bij IC2 ook even 
op de aanwezigheid van &2 op de ingang 
Gl. Dit garandeert een goede synchroni- 
satie tussen de adresdekodering en de 
adres- en datasignalen van de host- 
processor, een 6502. Een aanpassings- 
schakeling voor een Z80-bus zal later nog 
worden gepubliceerd. 

Slechts twee van de acht uitgangen van 
IC2 worden gebruikt; elke uitgang 
bestrijkt een blok van 16 adresplaatsen. 
De ene uitgang aktiveert ingang E (ena- 
ble) van de GDP (die dus gedekodeerd 
wordt tussen XX50 en XX5F) en de andere 


uitgang aktiveert IC3. Dit laatste IC ligt zo 
tussen XX60 en XX6F. Het eerste adres dat 
in dit blok wordt gebruikt, is XX64. De 
aanwezigheid van de R/W-lijn (read/write) 
op ingang A van IC3 heeft zuiver econo- 
mische redenen. We krijgen zo twee ver- 
schillende dekodeersignalen op hetzelfde 
adres, één bij lezen en een ander bij 
schrijven. Als men dus schrijft op adres 
XX64, dan is dat in IC12 (FF1, FF2). Leest 
men op adres XX64, dan is dat in IC13. 
Op adres XX65 (denk er aan dat de 
gebruiker met behulp van Sl...58 het 
byte XX bepaalt) ligt het write-only- 
register IC6. XX65 wordt niet gebruikt 
voor lees-operaties. Op adres XX66 
bevindt zich het register IC], waarin ook 
alleen maar geschreven kan worden. Ook 
daar wordt het lees-dekodeersignaal niet 
gebruikt. 

Wanneer de GDP (IC5) wordt geaktiveerd, 
wordt tevens de databuffer IC4 geakti- 
veerd. De datarichting (databus--GDP voor 
schrijf-operaties en GDP--databus voor 
lees-operaties) wordt bepaald door het 
logische nivo op de R/W-lijn van de 6502, 
die is aangesloten op pen l van IC4. De 
andere registers van de grafische kaart 
kommuniceren rechtstreeks met de data- 
bus. Daarvoor is een goede reden die 
nog ter sprake komt bij de kleuren- 
circuits. We laten het hier even bij deze 
vermelding. In tabel 1 is nog een over- 
zicht gegeven van de hier beschreven 
adresdekodering. 


De GDP en de kommandosignalen 

Met zijn 11, via de microprocessor-bus toe- 
gankelijke, adresseerbare registers is de 
GDP het centrale punt op de grafische 
kaart. Zijn werkwijze is nogal komplex, 
maar daar staat tegenover dat dit IC ook 
heel wat moeilijke taken moet verrichten. 
Op de aansluitingen DADY. ..DAD6 ver- 
schijnen de adressen voor de bytes waar- 
toe de GDP toegang wil hebben: voor 
lezen (display), schrijven of verversen. 
Zoals het hoort (en zoals we ook al gezien 
hebben) verschijnt eerst het rij-adres 

A0. ..A6 (RAS) voor het dynamische 


grafische kleurenkaart 
elektuur november 1985 


S&R AREA nan 
IN 


mjn 


seh — geer gn: kl 
z 
5 T erk 5 ä it dead Ee ed 
ES Sida hidddl pr ne tbe 
=n NZ 


Klad 


h 


ms: | 


en | en OOAD 


SN 


SSEW mba 


SS 
Mf 


SIEEESAEIINAN INNS 


II 
DP 
mln 
à EEE 
a Beg8ë 
EERE 


Kek 


Zi LLL 


PLISTPL 
LA kel! 


228 


al 


SNENSEN 


ax 


SAAS 


SESSENNNIIN 


8 
3 


CERREELS 
a egg 
8228r 


AN 


ESSSMAKAKIEK\KIKIK\ 


(£9E6) ZUN Zi 


(B9EG "BEB ZH VL LX 


HE naan | FFI,FF2 =1C12 =74LS74 
EEE a N19 =1C14=74LS30 
iz NI Ná =1C25 = 74LS32 
EER Bin N5 NB = 1C26 = 74LS32 
3 3 H z N9 ..._N12= 1C27 = 74LS08 


oo 6 ô oJ N13... N18 =1C28 = 74LS04 
5 


11-71 


Nad 


INAS I 


grafische kleurenkaart 
elektuur november 1985 


Tabel 1. De opzet van de 
adresdekodering. 


Tabel 2. De signalen uit 
figuur 2 worden opge- 
wekt door middel van de 
data in de PROM 1C30. 
Steeds wordt een blok 
van acht bytes kontinu 
uitgelezen, waarbij de 
adressen van hoog naar 
laag worden doorlopen 
(bijvoorbeeld 07 06 05 04 
03 02 01 90 07 06 enz). 


AO 


@Xx Xx X X X 
Wx Xx XxX Xx Xx 


[noses seem WOxxxxx 
Í 
Í 

ese 


1 
Ki} 
(0) 
Li} 
0 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
1 


EE) 


| 


geheugen op de DAD-pennen. Een fraktie 
later verschijnt op dezelfde pennen het 
kolom-adres A8.….A14 (CAS). Voor de dui- 
delijkheid doen we hier alsof IC8 en IC9 
niet aanwezig zijn en de DAD-aansluitin- 
gen rechtstreeks zijn verbonden met de 
ingangen A9. ..A6 van het geheugen. De 
rij- en kolom-adressen verschijnen op de 
DAD-uitgangen in het ritme van het CK- 
signaal. 

Dat CK-signaal bepaalt trouwens het hele 
chronologische verloop in de schakeling. 
Dit wordt weer afgeleid van de dot-klok- 
generator die is opgebouwd rond 
N16...N18. De frekwentie van de genera- 
tor bedraagt 12 MHz bij de 9367 en 


PROM 828123 (1C30) 
a 
pzloslosaloalezlon 
ki] ® 


N.C. 


u 
BEF 
GE ui 
Ar 
d 
ololoiolof ee | lolo 1[1 lo 
ololololif ea [-Jololojololojolo 
ololol1jol e2 FJoleio{slolojole 
olololijil e3 FJolejolsjololelo ad 
olof1lolof ea Fjolojol1j1!t lolo 
olol1lol1l es [jelololslilslolel 
olol1j1lol ee FJololols{alslole 
ololali1lif 07 Flolololilolsls ls 
oltslotolof os | lojololsloli|s lo 
ol1lolol1f os FJolololololololel eo 
ol1lol1lo fololol1jolelolol 1e 
olalolt|s jelelol1jolejolol 1e de 
olilslolo leleolelslij1lolel 1c 
olililel1 dololilali|1lolel 3c 
olilalslo jolo | 1 1{1 lolol 3c 
olalaltls dololslalolslils| 37 
olololo _lolelalslols{i1lol 36 
ololol1 Jolol1lololojolol 20 
olol1lo Jololi{slolololol 30 
olol1|1 Jolelilslolololol 3e aat 
ol1lolo fololilt|il1lolel 3c 
ol1lol: tolelelilij1jelel ac 
ol1l1lo Jololelili|1lelel 1e 
olla 1 fololelslolilals | 47 
ololo lolo olilstol 3e 
olols |oo olololol 2e 
ol1lo Jole olololo} 30 
ol1|1 lolo olololo| 30 3 
‘lolo jolo ‘la lolol 3c Gh 
1lol1 jolo 1[a{olof 3c 
1|1 {eo jolo 1[1{olof 3c 
HENK mr olilals| 37 


R/W [address 


MX OM OM OM OM MX 


GDP registers 


not used 


write: IC12 

read: IC13 

write: IC6 

read: not used [ hardware 
write: IC11 registers 
read: not used 

write: not used 

read: not used 


SOS Ox xXx xXx Xx Xx 


14 MHz bij de 9366. In de praktijk bete- 
kent dat een iets groter venster op het 
scherm bij toepassing van de 9367. De 
horizontale resolutie is bij beide gelijk. 
Het dot-signaal HCK (high clock) stuurt de 
klok-ingang van het uitgangsschuifregister 
IC15. Verder gaat HCK naar IC29, een 
up/down-teller die aan zijn uitgangen 

QB. ..QC voortdurend van 7 naar @ telt. Zo 
ontstaat een cyclus van acht klokpulsen 
waarvan de kommandosignalen CK, RAS, 
CAS, STR, LD en A7 worden afgeleid met 
behulp van een 32 x 8-bits PROM (1C30). 
De drie laagste adreslijnen van deze 
PROM worden direkt gestuurd door IC29, 
zodat de adressen altijd zonder onderbre- 
king van 7 tot worden doorlopen. De 
hoogste adreslijnen van IC30 worden 
gestuurd door de lijnen PSG en PS] (of PSG 
en MSL3X). Bij een niet-geïnterlinieerd 
beeld zorgen PS9 en PSl voor het omscha- 
kelen tussen 4 x 8 verschillende adres- 
groepen in de PROM. Elk van deze vier 
blokken bevat precies dezelfde signalen, 
met uitzondering van A7. Bij een geïnterli- 
nieerd beeld neemt MSL3X de plaats van 
PS] in; in dat geval kan men met PSY 
alleen omschakelen tussen twee geheu- 
genpagina’s, maar de vertikale resolutie is 
dan wel 512 in plaats van 256 lijnen. 

De uitgangssignalen van de PROM IC30 
worden weer gesynchroniseerd met het 
kloksignaal HCK door middel van zes D- 
flipflops in IC16. In tabel 2 vindt men een 
komplete listing van de inhoud van de 
PROM. Figuur 2 toont ons de chronologi- 
sche samenhang tussen de signalen CK, 
RAS, CAS, STR en LD voor elke pagina en 
de signaalvorm van A7 bij de verschillen- 
de kombinaties van PSG en PS1/MSL3X. 
Wanneer CK hoog is, worden de rij- 
adressen voor het geheugen ingelezen 
door middel van een RAS-puls. Tijdens 
het "lage" gedeelte van CK worden de 
kolom-adressen ingelezen door middel 
van een CAS-puls. CAS wordt direkt naar 
de geheugenbank(en) gevoerd, RAS ech- 
ter niet. Dat heeft te maken met het ver- 
schil tussen een individuele en een 
kollektieve geheugentoegang. RAS wordt 
daartoe gekombineerd met het 
ALL-signaal en MSLO. .. MSL2. We hebben 


al gezien dat ALL met een ”0” een kollek- 
tieve geheugentoegang aangeeft. Daar- 
naast wijzen MSLG. .. MSL2 bij een 
Individuele geheugentoegang op één 
bepaald bit van een geadresseerd byte. 
Ook de dekodering van de RÄS- ALL en 
MSL-signalen geschiedt met behulp van 
een PROM van het type 828123 (IC10). De 
inhoud van deze PROM is gegeven in 
tabel 3. Hieruit blijkt dat de uitgangen 
RASO...RAS7 alleen allemaal geaktiveerd 
worden als RAS en ALL beide laag zijn. 
Als alleen RAS nul is, wordt de geakti- 
veerde uitgang RASO...RAS7 bepaald 
door de lijnen MSLO. .. MSL2. 

De RAS-puls voor het dynamische geheu- 
gen wordt niet alleen gebruikt voor het 
inlezen van de adressen AQ. ..A7, maar 
dient ook als enable-signaal voor het inle- 
zen van de adressen A8...A15 met 
behulp van een CAS-puls. Als slechts één 
RAS-signaal van de acht wordt geakti- 
veerd, dan betekent dit dat slechts één 
van de acht IC's (overeenkomend met één 
bit) van een geheugenbank wordt gea- 
dresseerd. De CAS-puls die de andere 
zeven IC's dan ontvangen, blijft in dat 
geval zonder effekt. 

Het STR-signaal aktiveert met een neer- 
gaande flank de buffer IC7, die daarmee 
aan het begin van elke nieuwe cyclus de 
signalen MSL, ALL, BLK, DIN en DW 
opslaat in zijn flipflops. De logische nivo's 
aan deze uitgangen van de GDP zijn 
slechts gedurende een heel korte tijd van 
de totale CK-periode “geldig”, vandaar de 
aanwezigheid van dit IC. 

De rol van N5, IC6, IC8 en IC9 in de scha- 
keling komt nog ter sprake bij de vertika- 
le beeldverplaatsing (scroll). 


Het geheugen en zijn helpers 

Op de basiskaart bestaat het geheugen uit 
acht IC’s van het type 4164 (64 K x 8 bits). 
De reden voor de aanwezigheid van acht 
aparte RAS-lijnen en een gemeenschappe- 
lijke CAS-lijn is zojuist al ter sprake geko- 
men, evenals de aparte sturing van de 
A7-adreslijn (via IC30). 

Elk op de gemultiplexte adres-ingangen 
Ag...A6 + A7 aangeboden adres heeft in 
principe betrekking op een heel byte. Als 
echter maar één van de acht RÄS-lijnen 
wordt geaktiveerd, wordt ook maar één 
enkel bit geadresseerd. Dat heeft ook 
konsekwenties voor de uitgangen Q4...Q7 
van het geheugen. Die zijn allemaal geak- 
tiveerd of er is slechts eentje geaktiveerd. 
Een LD-signaal op ingang SH/L (shift/load) 
van ICI5 (via NZ) heeft tot gevolg dat het 
schuifregister aan het einde van elke 
eyclus van de PROM IC30 (zie figuur 2) 
geladen wordt met de data op de uitgan- 
gen Q...Q7. Het LD-signaal wordt door 
N7 gekombineerd met het BLKX-signaal 
(blanking). Dit laatste signaal zorgt er voor 
dat het laden van het schuifregister wordt 
stopgezet als de processor zich buiten het 
aktieve beeldvenster bevindt. Het is overi- 
gens interessant om straks, na het opbou- 
wen van de kaart, het BLKX-signaal eens 


grafische kleurenkaart 
elektuur november 1985 


Figuur 2. Een tijdvolgor- 
dediagram van de belang- 
rijkste geheugensignalen. 
De aktieve flanken van de 
signalen RAS en CAS 
worden bepaald door de 
flanken van het CK- 
signaal. Het onderste deel 
van het diagram toont de 
vier mogelijke signaalvor- 
men voor A7 binnen een 
cyclus. 


Tabel 3. De PROM IC10 
wordt niet kontinu uitge- 
lezen zoals 1C30. Zijn taak 
is het aktiveren van alle 
lijnen RASO...RAS7 wan- 
neer ALL aktief is en het 
aktiveren van slechts een 
enkele RAS-lijn wanneer 
ALL hoog is, dit in kom- 
binatie met de logische 
nivo's op de MSl-lijnen. 


MSL3X/PS1 


keke 


PROM 828123 (1C10) 


|os)D4| 93/02/01 |oo) 


1 


„e= eSs|jsessJe—velssesessi=e—ens…Ee 3 | MSLO 


D7 


essseseseseSs 


ARESESESISERESS SE ne 


0 
9 
@ 
/} 
Li} 
Li} 
0 
0 
1 
1 
É 
1 
1 
ki) 
1 
1 


„On jecesesesesesseSs 
an jeesesesesesSssSs 
„aim jeeSeeSSseSseS 
m0 jSCeSSSSeSSS 


0/0 
0/0 
oro 
RR) 
0/0 
08 
00 
00 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
1 
1 


geen toegang 


EEEEEEERICEEEEEEE EEE EEE LN 
EEEEEEERI CCEEEEEE EERE EEE Ell 
EEE EEE EERE EERE CEA 
ECLER EELLEELDI EECEEELD ELLEELLE 


dd ek mk 


11-73 


kollektieve toegang 


bit-voor-bit-toegang 


Ô data signals 
write enable signals on color 
on color planes planes 


amws [alc]e]:{efelel: 


DINX Í PIXEL 


turn off red dot; no change on 
green, blue and | planes 

turn off red and green dots; no 
change on blue and | planes 
turn off all dots 


turn on red and blue dots; turn 
off green and | dots 


off | dot; no change on green 
plane 


Tabel 4. Enkele voorbeel- 
den van logische kombi- 
naties die op de 
kleurselektielijnen kunnen 
voorkomen (zonder 
RMW-mode). 


te verwijderen van N7, bij wijze van expe- 
riment. In de randen van het venster kan 
men dan de GDP zien "manipuleren" met 
data. De uitgang van het schuifregister, 
Op, levert het videosignaal dat zo verkre- 
gen is door een serie-naar-parallel- 
omzetting van de in het geheugen aanwe- 
zige gegevens. Als twee naast elkaar lig- 
gende bits in het videosignaal "1" zijn, 
dan blijft het videosignaal ook hoog tus- 
sen die twee punten. Dat heeft een nade- 
lige invloed op de scherpte van het 
beeld, omdat de goedkopere monitors die 
lijnstukjes gaan "aandikken” ten opzichte 
van de losse punten. Om dat te voorko- 
men mengen we het videosignaal nog 
eens met de dot-frekwentie (via N6, zie 
figuur 3), zodat alle lijnen en punten 
dezelfde frekwentie bezitten. Dat scheelt 
een hoop, vooral bij een zwartwit-monitor. 
Ook hier is het weer interessant om het 
HCK-signaal bij N6 tijdens het experimen- 
teren eens te onderbreken, om het ver- 
schil met eigen ogen waar te kunnen 
nemen. 

Adresseren we maar één geheugenbit, 
dan wordt slechts één van de acht uitgan- 
gen van de geheugenbank door middel 
van één RAS-signaal geaktiveerd. Op de 
andere uitgangen staat dan een ”1” door 
de aanwezigheid van de weerstanden 
R27...R34. NAND N19 inverteert het logi- 
sche nivo van dat ene bit (de weerstanden 
zorgen voor een “1” op de overige ingan- 
gen van de NAND). De uitgang van N19 
levert dus het zogenaamde >-signaal. Dit 
signaal wordt in IC13 opgeslagen en kan 
dan gelezen worden door de host- 
processor via adres XX64 en de databus 
(D9). Het laden van IC13 geschiedt door 
middel van het LD-signaal (dat het juiste 
laadmoment bepaalt) en het 
MFREX-signaal (dat aangeeft dat het 
momenteel aanwezige bit ook hoort bij de 
door de microprocessor aan de GDP ver- 
strekte koördinaten). 

Het >-bit gaat verder nog naar de kleuren- 
selektieschakeling die de reeds bespro- 
ken RMW-logika bevat. 


11-74 


Schrijven in het videogeheugen 

De eerste operatie die moet worden ver- 
richt om te kunnen schrijven in het __ 
geheugen, is het aktiveren van de DW-lijn 
door de GDP. Dit signaal wordt alleen 
doorgegeven naar de WR-ingang (write) 
van de geheugenbank als WRIS (write I 
select) nul is. Het WRIS-signaal wordt 
alleen nul als bij kleurenmanipulaties in 
bank 1 moet worden geschreven. Bij de 
zwartwit-uitvoering is WRIS dus altijd nul. 
Het verschijnen van het DW-signaal op de 
WR-ingang van het geheugen is verder 
ook nog afhankelijk van het logische nivo 
op de uitgang van N9, een AND die deel 
uitmaakt van de RMW-logika. Laten we 
hier maar even aannemen dat de uitgang 
van N9 laag is, zodat het DW-signaal wordt 
doorgelaten naar de WR-ingang. 

De informatie die in het geheugen moet 
worden geschreven, verschijnt op de lijn 
DINX. Ze kan alleen op ingang D‚, van het 
geheugen terecht komen via N3 en N4, 
wat betekent dat dit signaal gekombi- 
neerd wordt met de kleurenselektielijn 
DIS (data I select) en het van N10 afkomsti- 
ge logische nivo. Laten we eens aanne- 
men dat de uitgang van N10 op een 
bepaald moment nul is. DINX is hoog; de 
GDP wil de geadresseerde punt doven. 
Op dat moment is de toestand van de DIS- 
lijn niet van belang, het DINX-signaal 
wordt altijd doorgelaten naar ingang D. 
Het enige middel om het doven van de 
punt te voorkomen, is het blokkeren van 
het schrijfsignaal voor bank I door het 
logische nivo voor de WRIS-lijn in register 
IC12 "1’ te maken. 

Als DINX logisch nul is, wil de GDP de 
geadresseerde punt laten oplichten. Als 
de kleurenkombinatie echter vereist dat 
de punt gedoofd moet worden (schrijven 
in een bepaalde kleur met een andere 
achtergrondkleur), moet de DIS-lijn 
logisch één worden (terwijl WRIS nul is). 
Zoals de oplettende lezer al begrepen 
heeft, is dit alles niet van toepassing bij 
zwartwit. De kleurenlogika is echter op de 
basiskaart reeds aanwezig om toekomstige 
kleuren-uitbreidingen eenvoudig te kun- 
nen toevoegen (zie tabel 4). 

Keren we nu weer terug naar de read- 
modify-write-logika die in het vorige deel 
al uitgebreid aan de orde is geweest. NI 
en N4 zorgen voor de kleurkeuze, in ver- 
binding met IC12 (FF], FF2). Voor de 
RMW-logika komen daar nog N2, N3, N9 
en N10 bij, die weer gekoppeld zijn aan 
de RMWS-lijn van IC]. Wanneer deze lijn 
laag is, lijkt het alsof de poorten N2, N3, 
N9 en NIO helemaal niet aanwezig zijn. 
Een "l” op die lijn aktiveert de RMW- 
mode. Als de GDP dan een punt wil 
doven (DINX logisch nul) zou niets hem 
kunnen tegenhouden, aangezien dit niks 
te maken heeft met de kleurenlogika (die 
het schrijven in een of meerdere geheu- 
genbanken kan blokkeren). De kombina- 
tie van het RMWS-signaal en het 
LD-signaal verhindert echter het schrijven 
in de RMW-mode, totdat het exakte 
moment is aangebrokenen waarop het te 
modificeren bit aanwezig is op de uitgang 


3 


00001111 


5 Ee 


van N19 (zie figuur 2). 

De kombinatiemogelijkheden van de 
RMW-logika bij zwartwit zijn gegeven in 
tabel l van deel 2. Hoe dat precies bij 
kleur in elkaar zit, bespreken we een 
andere keer. 


De scroll-funktie 

Het laatste schemagedeelte dat we nog 
moeten bekijken, is de logika voor de ver- 
tikale beeldverplaatsing. Hiertoe behoren 
de OR-poort N5, de beide snelle 4-bit- 
optellers IC8 en IC9, en tenslotte tussen- 
geheugen IC6. We hebben al gezien hoe 
de GDP het verband legt tussen de 
display-adressen en de adressen in het 
geheugen. Voor een vertikale verplaatsing 
van de hele beeldscherm-inhoud (vooral 
van belang bij alfanumerieke toepassin- 
gen) moeten we op een of andere wijze 
de door de GDP geleverde vertikale 
adressen veranderen, aangezien hij deze 
funktie niet kent. Dat is dus een funktie 
die geheel buiten de GDP om loopt, even- 
als de kleur- en RMW-funkties. 

Men kan kiezen tussen twee scroll- 
oplossingen. De ene verplaatst de inhoud 
van het scherm ten opzichte van de 
geheugen-inhoud, een vrij komplexe han- 
deling. De andere, veel eenvoudigere 
oplossing gaat uit van een ringvormige 
opzet van de geheugen-inhoud, waarbij 
de rol langzaam wordt rondgedraaid over 
het scherm. In verband met de eenvoud is 
hier gekozen voor de laatste oplossing. 
We weten al dat de vertikale adressen (Y- 
as) alleen aanwezig zijn gedurende een 
bepaald gedeelte van de adresseringscy- 
clus, daar ze gemultiplext worden met de 
horizontale adressen (X-as). Voor een hori- 
zontale beeldverplaatsing is het voldoen- 
de om alleen de horizontale adressen te 
veranderen. Nu is het niet nodig om hier- 
voor de adressen weer te gaan demulti- 
plexen, dankzij een elementaire eigen- 
schap van de binaire logika. Zoals we 
direkt zullen zien is het heel eenvoudig. 
Je moet maar op het juiste idee komen! 
De optellers IC8 en IC9 ontvangen op hun 
A-ingangen de adresbits van de GDP. Op 
hun B-ingangen staat een 7-bits woord dat 
wordt opgeteld bij de data op de A- 
ingangen. Op de Q-uitgangen verschijnt 
nu het gemodificeerde vertikale adres 
voor het verschuiven van de scherm- 
inhoud, of het niet-gemodificeerde hori- 
zontale adres. Het 7-bits woord dat via IC6 
wordt aangeboden aan de optellers, wordt 
met behulp van de processor berekend. 
Hierbij wordt uitgegaan van de plaats van 
de cursor op het scherm ten opzichte van 
de beeldvenster-grenzen. 

Het demultiplexen van de vertikale en 


en 


HCK 


horizontale adressen, die achtereenvol- 
gens verschijnen op pen DADY. .. DAD6, 
wordt uitgevoerd met behulp van N5. 
Deze poort maakt gebruik van twee signa- 
len: BLKX, dat ”l”’ is buiten het beeld- 
venster, en RAS, dat dient voor het 
inklokken van de horizontale adressen. 
Het zo verkregen signaal MUX stuurt de 
output-enable-ingang van IC6. Zolang IC6 
niet geaktiveerd is, zijn al zijn uitgangen 
hoogohmig. Door de aanwezigheid van de 
weerstanden R9...RI5 zullen dan allemaal 
enen op de B-ingangen van de optellers 
staan. En aangezien MUX op dat moment 
YI’ is, zal ook op pen 7 van IC8 (carry in) 
een logische één staan. Op de B-ingangen 
van de optellers staat dan 111 1111. Op de 
Q-uitgangen zal nu altijd datgene verschij- 
nen wat op de A-ingangen wordt aange- 
boden. Het volstaat dus om de MUX-lijn 
hoog te maken als er niet hoeft te worden 
opgeteld. En dat is het geval: a) buiten het 
beeldvenster, en b) binnen het beeld- 
venster tijdens het verschijnen van de 
horizontale adressen, die immers ongewij- 
zigd kunnen blijven. BLKX zorgt voor het 
blokkeren van de ingangen van de optel- 
lers buiten het beeldvenster en RAS zorgt 
voor het blokkeren van de ingangen tij- 
dens de vertikale adressen binnen het 
venster. 

De goed oplettende lezer zal wel een 
tegenstrijdigheid hebben gevonden in het 
voorgaande verhaal. Aan de ene kant pro- 
beren we de optelling te blokkeren bij de 
horizontale adressen, terwijl we aan de 
andere kant het RAS-signaal juist willen 
gebruiken voor het uitvoeren van de 
optelling. En dat terwijl het RAS-signaal 
juist dient voor het inklokken van de hori- 
zontale adressen. De tegenstelling is ech- 
ter maar schijn. Het RAS-signaal wordt 
namelijk pas laag op het moment dat de 
data voor de horizontale adressen in het 
RAM-geheugen moeten worden gezet, en 
dat is exakt op de neergaande flank van 
RAS. Tijdens deze flank staan op de uit- 
gangen van de optellers nog steeds de 
nivo's van de A-ingangen. De horizontale 
adressen blijven dus onveranderd. Vlak 
daarna verschijnen de vertikale adressen 
op de A-ingangen, en deze worden dus 
wel beïnvloed door de data op de B- 
ingangen. Wanneer de optellers weer in 
hun “bypass”-stand worden gezet door 
het hoog worden van RÄS aan het einde 
van de adresseringscyclus, worden de 
gemodificeerde vertikale adressen op hun 
beurt ingelezen door het CAS-signaal. 
Tenslotte nog een opmerking over IC6: 
wanneer zijn inhoud FF ex (1111 III) is, 
blijven zowel de vertikale als de hori- 
zontale adressen onveranderd. KH 


grafische kleurenkaart 
elektuur november 1985 


8508017 


Figuur 3. Door de grote 
bandbreedte van het 
videosignaal kan het bij 
sommige monitoren voor- 
komen dat lijnen op het 
scherm feller oplichten 
dan punten. Door de lij- 
nen in- en uit te schake- 
len in het ritme van de 
dot-frekwentie wordt dit 
euvel verholpen. 


Volgende maand: de 
opbouw van de print. 


11-75 


Microprocessor-bestuurde 
windmeter 


De Eko 2 A is een onlangs door de firma 
Ekopower op de markt gebrachte digitale 
windmeter. Het apparaat is microprocessor- 
bestuurd en de gemeten windsnelheid kan 
worden afgelezen op een 3 Y-digit-LCD. Dank- 
zij de toepassing van een microprocessor is het 
mogelijk ook de momentane windsnelheid, de 
gemiddelde snelheid en de windweg te meten 
(uitgedrukt in respektievelijk km/h en km). 
Voor mensen die op lokatie willen meten is het 
prettig te weten dat dankzij CMOS-micropro- 
cessor en LC-display het meetinstrument bat- 
terijgevoed en dus draagbaar is. Daarnaast kan 
het ook uit het 220-V-net worden gevoed met 
behulp van een net-adapter. 

De cup-anemometer is gemaakt van hoog- 
waardig polycarbonaat (lexan). Dit materiaal 
roest niet en is niet gevoelig voor beïnvloeding 
van UV-licht. Het eigenlijke opnamesysteem 
maakt gebruik van reed-kontakten. 


De nauwkeurigheid van het meetsysteem 
bedraagt 3% + 1 digit. Een minimum wind- 
snelheid van 0,4 m/s is voldoende om het 
molentje in beweging te zetten. De maximum 
snelheid is 89 m/s. De cup-anemometer is ook 
los verkrijgbaar en kan bijvoorbeeld worden 
toegepast bij het Elektuurontwerp van 
oktober 1983. 

Bediening van de meter geschiedt met behulp 
van een tweetal druktoetsen. Eentje dient als 
reset-toets en de andere maakt het mogelijk 
uit een zevental funkties (waaronder kalibratie) 
te kiezen. 


Ekopower Energy Systems, 
Monarchstraat 46, 
5641 GJ Eindhoven, 


Tel.» 040-814458. (3262 M) 


Display-vensters voor 
frontplaten 


Veel elektronica-hobbyisten kampen met het 
probleem van de mechanische afwerking van 
hun zelfbouwsels. Vooral de frontplaat van bij- 
voorbeeld een meetinstrument is vaak een 
probleem. Schakelaars staan niet mooi in het 
gelid en uitsparingen voor displays zijn nooit 
écht rechthoekig. Het laatstgenoemde pro- 
bleem kan op vrij elegante wijze worden 
opgelost. 

Er bestaan zogenaamde display-vensters die 
over een uitgezaagde uitsparing kunnen wor- 


11-76 


den geklemd en vervolgens tegen de front- 
plaat kunnen worden aangeplakt of met een 
schroefkonstruktie kunnen worden vastgezet. 
De uitgezaagde rand wordt dan keurig verstopt 
onder de kunststof rand van het venster. Van- 
zelfsprekend is het venster in de kleuren rood 
en amber (typische kleuren voor zeven- 
segment-displays) leverbaar. Ook in de breedte 
kan men alle kanten op (van + 12 tot 89 mm) 
en omdat ook de hoogte voor de diverse 
zeven-segment-displays sterk verschilt kan er 
gekozen: worden uit drie standaard-hoogtes 
(“doorkijkhoogtes' van 12,19, 24,89 en 
33,02 mm). Mensen die niet met printen wer- 
ken, maar bijvoorbeeld met wire-wrap tech- 
niek, kunnen speciale houders aanschaffen 
waarin zich sockets bevinden voor de bevesti- 
ging van de displays (voor 2 tot 8 stuks). Deze 
houders kunnen direkt achter de vensters 
(“bezels’’) gemonteerd worden. 


Texim Electronics, 
Postbus 172, 
7480 AD Haaksbergen, 


Tel. 05427-33333. (3258 M) 


IC-voet met twee 
verdiepingen 


De nieuwste IC-voet van T&B/Ansley kreeg de 
naam “'stacked dip’ mee. Met deze ‘‘dubbel- 
dipper’ is het mogelijk om twee geïntegreerde 
schakelingen in één IC-voet boven elkaar te 
plaatsen. Hierdoor wordt het bijvoorbeeld 
mogelijk de geheugenkapaciteit te verdubbe- 
len zonder dat dit extra printruimte opslokt. De 
unieke kamvergrendeling draagt er zorg voor 
dat de kontaktdruk pas na het plaatsen van de 
IC's wordt opgebouwd. Dit leidt tot een zeer 
lage indrukkracht. Verschillende versies van de 
‘'stacked dip" zijn leverbaar: 
MB de PDS-serie. Deze heeft alleen de chip- 
select-pen van het bovenste IC apart uitge- 
voerd (ideaal voor bijvoorbeeld 16 k- of 64 k- 
DRAM's of 2 kx8 en 8 kx8 CMOS-RAM's); 


MW de DDS-serie, die alle pennen gescheiden 
heeft. 

Tevens kunnen de IC-voeten worden geleverd 

met ingebouwde ontkoppelkondensatoren. 


Rodelco Electronics BV, 
Produktdivisie 1, 
Postbus 6824, 

4802 HV Breda, 


Tel. 076-1784753. (3246 M) 


Haakse IC-voetjes 


In veel elektronische (zelfbouw-)apparaten 
treft men wel een of meer LED-displays aan. 
De ontwerper moet hiermee bij de opzet van 
de print al rekening houden, om zo de displays 
direkt op de print te kunnen monteren en daar- 
mee de losse bekabeling tot een minimum te 
beperken. Dat betekent wel dat leen gedeelte 
van) de print direkt achter de frontplaat moet 
worden bevestigd, wat vaak weer problemen 
oplevert met de hoogte van de andere kompo- 
nenten op de print. 

De firma Winslow heeft dit probleem onder 
kend en brengt nu diverse soorten haakse IC- 
voetjes in de handel. Deze bestaan uit een 
voetje en een stekergedeelte, waarvan de ver- 
schillende punten met elkaar zijn verbonden 
door middel van miniatuur-printjes. De haakse 
IC-voetjes zijn leverbaar met alle gangbare 
maten IC-voetjes en met verschillende afstan- 
den tussen voetje en steker. Op deze wijze kan 
men dus de print haaks op de frontplaat mon- 
teren, waarbij de display-aansluitingen aan de 
zijkant van de print moeten worden geplaatst. 
De haakse IC-voetjes vervangen dan de losse 
bedrading die anders nodig zou zijn tussen 
print en display. Natuurlijk zijn er nog tal van 
andere toepassingen te bedenken voor deze 
haakse IC-voetjes. 


Texim electronics, Postbus 172, 
7840 AD Haaksbergen, 
tel. 05427-33333 


(3263 M) 


elektuur november 1985 


advertentie 


elektuur november 1985 


wegwijzer van de vakhandel 


onnn 
ELEKTRONIKA 2000 PO 
Distributie & Produktie 
Chrysantenstraat 4 

1031 HT Amsterdam 

Tel. 020-36 09 01 

Telex 15271E 


JJ 
GAL 


Hoek Turfmarkt Kampervest 53 
Haarlem Tel. 023 - 32 24 21 


ELEKTRONICA 
I ONDERDELEN 
| Voor technische 
informatie over 
* componenten 
AMSTERDAM * en ontwerpen 
1O5J KZ Amsterdam 
Bilderd 


Án 


ange Jufferstraat 
Utrecht Tel. 030 21 56 55 


Gelderland 


Voor elektronika. scanners en 27 Mc naar 


E Dine 
lektromika 


Fokko Kortlangtaan 140 
Ermelo — Tel 03410-12786 


kstraat 124 - Tel. 183781 


Wij verzorgen tevens 
* ELEKTRONISCHE APPLICATIES 
* MONTAGE printed-circuits 

* TRAFO's 

* X. TALLEN 

* PRINTPLATEN 
* FRONTPLATEN 


ERITON"' elektronika 


ELEKTRONIKA ONDERDELEN 
VOOR BEROEP EN HOBBY 
BINNENWEG 197 
2101 JJ HEEMSTEDE 
TEL. 023-282573 


ELECTRO DAALMEIJER 


Peperstraat 11-15 
1441 BH PURMEREND 
Tel. 02990-23912 


Speciaalzaak voor Purmerend en omgeving 


* ONTWERPEN 
* REPARATIES 
* MODIFICATIES 


Overijssel 


ZELFBOUWERS OPGELET! 


DE vee SUPER RIBBON TWEETER 


Hier had uw 
advertentie kunnen 
staan 


Ba: 
DIGIPROP ELEKTRONIKA 
Boelekade 125 Gouda 
Tel. 01820-21933 


DCS ELECTRONICA B 


| Samuel Mullerplein 20 ! 
| Rotterdam ! 
Tel: 


dISPLA 
DSP 


Kleine Berg 3941 Eindhoven 
Tel. 040 - 44 88 27 


Secment 
Elektronika 
mmm 

Piet Kennis B.V. 
ELEKTRONISCH CENTRUM 
Piusstraat 90, 


5038 WT Tilburg 
Tel. 013-42 26 47 


010-769900 


RADIORUIS 
VAN DER BEND BV 


westhavenplaats 32 hoogstraat 149 
Vlaardingen Schiedam 
tel. 010-342481 tel. 010-267568 


Voor Goedkope Electronica-Onderdelen 
Componenten 
Electramatenaa 


Antenne's - Accessuites 
Draad en Kabe: 
Vraag prijslijst of kom eens langs 


ef an 


NAD RUN 
Er OTT2G- 4688 01729-80523 


TMAC TRAG TRIAC TAC rmac 


ELECTRONIC. COMPONENT 
KLEINE KERKSTRAAT 1 
5911 GK VENLO 
TELEFOON 077-17154 


Kortrijkse Steenweg 249 
9000 Gent tel. 091-218169 
Doorlopend geopend, ook za- 
terdagmiddag 


hatelseino nies 


elincom kits en a 

ten zie ook ad 

de firma Comrmux elders in 
dit blad 


OUD STRIJDERSPLEIN 6 
1500 HALLE 02 356 03 90 


ELECTRONICS 
HELIHAVENLAAN 24-26 
1000 BRUSSELS 


Tel O2 218 26 40 Te 26061 


GOTRON 


elektronica onderdelen 
Leo de Bethunelaan 101 
9300 Aalst 

tel. 053-783083 


stereorama 


Spekkestraat 4 Lier 


5 03/480.37.91 4808880 


electronica 


sinds 1956 sul Ea stie 
componenten 


Radiokome | 


tel. 0091-254202 _ 


A ee 
lange violettestraat 8 - 9000 gent 


Meetapparatuur 
Lichtettekten 


p uidsprekors 4 
kasten RCF Visaton 
E 6 


Fane 


ELECTRONICS »» 


118-120, Bd Maurice Lemonnier 
B-1000 BRUXELLES 


TMAG TMIAC TRIAC TMAC TAC TRIAC 


ELECTRONICS «« 


Amerikale: 169-171 


WSS ANTWERPEN 


Tmac 


GERONIKA ELEKTRO 
grootste elektronika zaak van 
De Kempen 
Antwerpse steenweg 312 
2140 Westmalle 
Tel: 03/312 00 86 
De Merodelei 205 Turnhout 
Tel: 014/410751 


Hectronics ce 
UB E tomn1/ (TELEX 39498 400} (TELEX 39498 400} 
LUIKERSTWG. 


: 272800 & er 
ig 27a1a1 
vour 
Components pg 
Deetrsbutor 
enter n E, 


Uitenspiegel 


componenten 


Ss 


* computers 

Radio TV Uilenspiegel 
Langestraat 8 Brugge 
Telefoon 050/33 12 00 


VAEL 
ELECTRONICS 
Nieuwstraat 147 
2700 Sint-Niklaas 
Tel. 03.777.44.61 


international 
electronics 


Zwevegemsestraat 20 
8500 Kortrijk 
Tel. 056/21 59 83 


LEGOTRONICS 


Koning Albert | Laan 97 

8800 Roeselare 

Tel. 051/220103 

Elektronica c.q. micro-computers 


elektronssche componenten 
kits. meettoestellen 


ELECTROLUC 


Teutinckstraat 63 
9900 Eeklo 
091-77 45 28 


C.R.F. ELECTRONICS 


Elektronische komponenten 
Kits HF-materiaal — gedrukte 
schakelingen luidsprekers 
Pastorijstraat 13 
9120 DESTELBERGEN 
Tel. 091/28 96 20 


RATO 


ELEKTRONIKA 


ST. JACOBSMARKT 59 — 2000 ANTWERPEN 
TEL. (03) 2327295 CONNECTORS QUARTZ 


en 


De wegwijzer van 
de vakhandel 


Geeft een overzicht 
van de onderdelen 
vakhandel bij 
U in de buurt. 


Voor informatie over 
plaatsing en reservering: 


Elektuur B.V. 
P.b.75 6190 AB Beek 


11-77 


elektuur november 1985 advertentie 


HOKA Elektronik biedt u de grootste keuze in gebruikte meet- . MARCONI transmission measuring set TF 2333, 30 Hz tot 550 Khz, 


en communicatieapparatuur, een kleine greep uit onze collectie generator en levelmeter, 75/150 en 600 ohm, solid state, f 875, — 
vindt u hiernaast: 33. WAYNE KERR Waveanalyzer, (selectieve voltmeter) O tot 20 Khz, 
a. meetzenders: f 450 kN 


‚ Rohde&Schwarz, SLRD, 275-2750 Mhz, power tot 35 WII, f 3350, — 


1 
2. dto, oudere version,f 1550, — / à 
# B N V/A meter, klein model, f 125, — 
3. SMDH, 0-50 Mhz dekadisch in 1 hz-stappen, sweep, 2,5 V tot 0,1 uV, 35. HP 3490A, 5 % digit multimeter met HP-bus, als nieuw, f 2450, — 


stabiliteit 1 x10-9, f 2500, — 36. HP 3763A Error detection unit, tot 150 Mb/sec. voor PCM en TDM me- 


34. SOLATRON power units, regelbar 0 tot 500 V/150 mA en 6,3 V/3 A, met 


4, SMDV, 0,3 tot 500 Mhz, dek. omzetter, uitgang 1 V tot 0,1 uV f 2750, — tingen, f 675, — 
(combinatie SMDH en SMDV f 4750, —) 37. HP 2590A microwave frequentie converter, 0,5 tot 15 Ghz, uitbreiding 
5. SMLM, 30 tot 300 Mhz, uitgang tot 5 V, f 550, — a 500 Mh 15 Ghz! f 1350 
6. SDR. 300 tot 1000 Mhz. f 750, — van 0.3. À z-counters tot z! in 
' Â 38. TANDBERG instrument recorder, draagbare bandrecorder met 4 data- en 
& ride, NE Ln wel gls KMA on OW: v.a:# 280 1 voicechannel, kpl. met ext. synchr. f 1250, — 
: , z tot z, en ‚Va ‚— tot 39. HP 5328A Counter met div. options, tot 500 Mhz, HP-bus enz., van 
9 MARGON TF 2002, mode lid ste i TF 144 f 850 VRON de 
: ‚ moderne solid state version, van ln 40. TEKTRONIX 1L5, spectrum-analyzer plug-in, 50 Hz tot 1 Mhz, voor de 


10. dto TF 2002AS, met FM, f 1250, — 


11. MARCONI TF 801/8, 15 tot 480 Mhz, AM f 650, — N 
f / , 41. d Ä 
12. AVO type 2, portabel meetzender 0,5 tot 230 Mhz, AM en FM, f 425, — à ebt sed De na ln on ei minie 


13. en aardkern 50 vitres deviäte- en outputmeter, verzw. 42. Hp sweepsysteem, mainframe 8690B met o.a. 8699, 8692, 8693, 8695, 
mv tot 0,1 pv, op ' Ll 100 kHz tot 17,5 Ghz, als nieuw, p.o.a. 


500er serie scoops, f 1250, — 


14. TS 403B, 1,8 tot 4 Ghz, getest, f 425, — 43. diverse sc É 
; 7 p opes, o.a.: TELEQUIPMENT, type 54, 2x 10 Mhz, f 425, — 
el eers ir tot 2,5 ebr per W, gaa 44. Marconi TF 1064 en TF 1065 meetzender en transmitter en receiver test- 
Epl o 95/2, klein, portabel, 0,5 tot Z, ask AT fet (komplete mobilofoon meetplaat) van 30-470 Mhz f 1850, — 
gr 9 45. dto DM 64 geheugenscoop, als nieuw f 1500, — 
17. Sweepers JERROLD 900 B, 0 tot 1200 Mhz, marker, verzwakker enz. 46. FAIRCHILD 765H, 2x25 Mhz, delay enz. f 750,— en f 950, — 
f 1500, — 47. HP 183A, 200 Mhz mainframe, f 1450, — 
18. dto 900 A, zonder Varken f 875, — 48. DYNAMCO 7110 25 Mhz geheugenscopes v.a. f 1250, — 
19. ANU 190 A, constant amplitude generator, 0,35 tot 50 Mhz, 49. TEKTRONIX 455, 2x50 Mhz portabel, dubbele timebase, delay enz, 
‚— | f 1750, — 
20. WANDEL&GOLTERMAN power osci, met plug-in 170 tot 330 Mhz, 50. dto 455, 2x 150 Mhz portabel, delay enz., f 2950, — 
f 350, — igital unit, 2x | igi 
, 51. ‚ 3T2; al x 1 | d 
21. HP function generator 3300 A met 3302 of 3305 plug-in, 0,01 hz tot B ida a U pi dn bi etende ns jn 
100 Khz, sinus, blok, driehoek, tot 35 V, stab. 0,05%, f 750, — 52. Rohde & Schwarz polyscoop 1, van 0,5-400 MHz. Sweeper en groot- 
22. HP 214 A pulse-generator, getest, f 275, — : î beeld display. Getest vanaf f 650, — 
24. Lyons PG 25 pulse-generator, 1 hz tot 10 Mhz, solid state tot 50 V in 53. Scoop HP 182C, 2 x 100 Mhz met plug-in, vanaf f 3000, — 


50 ohm, delay enz., f 675, — 

25. ROHDE&SCHWARZ Videoscop, SWOF, meten en calibratie van o.a. 
TV-zenders, f 1500, — 

26. ROHDE en SCHWARZ selectieve uV-meter, type USWV, 30 tot 
400 Mhz, meer dan 80 db dynamik, f 475, — 

27. Alfred 8000 scopemainframe met 7051 Sweepnetworkanalyzer tot 
40 Ghz, f 1250, — 

28, ROHDE&SCWARZ Zg-diagraph type ZDU, 30 tot 300 Mhz, met div. 


Onze maandaanbieding: COSSOR CDU 150, 2 x 35 Mhz scope (porta- 
bel), solid state, dubbele timebase met delay, grote, heldere 8 x 10 cm 
scherm, getest en gecalibreerd, f 850, — 

Naast onze grote voorraad aan gebruikte professionele ontvangers en zen- 
ders (meer dan 30 soorten) hebben wij op de ogenblik computers, electr. 
typemachines, copierapparaten van o.a. Olivetti, TRIUMPH, WANG, 
CANON enz., showroommodellen voor minder dan 50% van de prijs. 


(Smith) diagramkaarten, f 650, — HOKA ELEKTRONIK Wale Elsa”, — Feiko,Clockstraat 31, 
29. diverse modulatiemeters, bvb. RACAL 409, 3 tot 1200 Mhz, AM en FM Openingstijden: 9665 BB Oude Pekela, tel. 05978-12327 
f 550, — maandag t/m zatérdag Verzending door geheel Nederland na 
‚dto type 210, tot 300 Mhz, f 275, — 9-12 en 13 tot 18 uur vooruitbetaling op: postrekening 3941425 


„ MARCONI TF 791D, van 4 tot 1024 Mhz, FM 0-125 Khz, f 750, — 


<10 1e Mo r-1ETe h ONS LEVERINGS OVERZICHT 


 Personel Computers _TRS-80 Computers 


L) harde schijven (] harde schijven 

[| tape backup C} multiplexers 
floppy disk drives [) ramdisk 

uitbreidingskaarten _[] speed up-8 Mc 


Dinsdags zijn wij gesloten of onder rembours 


PTT goedgekeurd 


L] behuizingen/ L) disk uitbreidingen 
‚__voedingen/keyboard'’s 
Algemeen 

Compleet met „Á_ 48 — connectoren-kabelmateriaal 

netadapter of fe L) komplete bekabeling 

Commodore interface OE | accoustisch modem 

ldeale accoustische _] printer spooler 

afdichting U kunt hier de artikelen aankruisen waar u inte- 

Alleen voor de vakhandel | resse naar uit gaat. 2 
Bedrijf: eer NEER Te 

U kunt deze bon in een gesloten enveloppe Rian Afdeling: 

zonder postzegel sturen aan: EEEN EERST 

CVE Computer Engros ‚ Adres: 

Antwoordnummer 1315 

3970 WB Driebergen Postcode: == ‘Plaäts: 5 

ni 


CVE - COMPUTER ENGROS - 


11-78 


advertentie 


elektuur november 1985 


Vogelzang fubileert en u profiteer | 


SONIM OPSTEEK-VERSTERKER 

Met deze opsteekantenne versterkerkver- 
deler kunt u een tweede TV enlof radio 
aansluden zonder signaalverlies. De op: 
steekversterker wordt eenvoudig in de 
CAlkabelaansluiting gestoken waarna alle 
radio- en TVaansluitingen weer in de 
versterker worden gestoken 

Versterking fe aansl. radio en TV: 3 dB 
Versterking 2e aansl. radio en TV: 13 dB 
Voeding 220 V. Afm. 115 x 60 x 35 mm 


380315 89- 


SOLAR ACCULADER 

Met deze solar lader bent u niel meer van , 
de dins afhankelijk. Eenvoudig op } 
een zonnige of goed verlichte plaats zetten 
en u kunt tot max. 4 nicad penliteës op. 


laden. Alm, 46 x 66 x 33 mm 323150 3930 


LCD KLOK/THERMOMETER 2-VOUD 
Universele klokthermometer met binnen 
en buiten meting. Thermometer met in 
stelbaar alarmsignaal, om bij een te hoge 
= of lage temperatuur te alarmeren 
5 Omschakelbaar als 12 uursklok 
320417 79. Afm. 90 x 66 x 22 mm 
LCD KLOKJE 
Universeel digitaal klokje voor auto, thuis 
of kantoor. 24 uurs A nd dag en 
maand aanduiding. Met Kleefvoetje, 
Aim. 72x35x50mm. 332110 242S 


—… ALARM FLITSER 
Ì Dit fitslicht met xenonbuis is uitstekend 
geschikt voor stil alarm of sabotage alarm 
Kap vervaardigd uit rood plexiglas. 
Voedingspanning 12 VDC. Gemiddelde 
270245 49. stroomopname 50 mA. Afm. 90 x 30 x 35 mm 


LCD WINDMETER 
Weeramateurs opgelet! Een LCD. digitale Kel 5: eeeh 
windmeter die u de windsnelheid tot op & 

de km nauwkeurig aangeeft. Eenvoudig de 8 

meter in de wind houden en u kunt de windsnelheid aflezen in 
km/u, Beaufort of knopen. Meetbereik: 1 tot 100 km/u, Voeding: 9 
V baterij (6 F22). Afm. 160 x 45 x 22 mm 


BRAUN REINIGER (ETSBAK) 

Dit oorspronkelijk voor het reinigen van 

tandprothesen ontwikkeld apparaat is de 
ideale altematieve etsmachine. Het vloei 
stofreservoir is els- en zuurvast. 

Ook bruikbaar als bijv. sieraden reiniger 


ù 
Ga Voeding 220 VI50 Hz. Afm. vloeistof- 


3683900 4995 reservoir 150 x 100 x 50 mm. 


LCD KLOK/THERMOMETER 

Alles in één.Digitale klok en thermometer 

voor thuis, auto of bureau. Met 12 uurs 

Klok. Thermometer uitlezing omschakel- 

baar voor °C of °F. Meetbereik van 

—20PC tot +70°C (0-160°%). Nauwkeurigheid: + 1°C, 
Nm. 92 x 44 x 10 mm 320416 59 


BUIGMAAT 

Voor weerstanden, condensatoren, dioden, 
spoeltjes etc. U kunt alle elektronika 
komponenten netjes op maat buigen 


343200 10 st. 1230 psr. 130 


DELTA SOLDEERSTATION Ae, 
ingel eri id Paak nn 
nelle opwarmtijd (ca. 20 sec.). Uitgangs: EE) 5 
spanning-trafo: bid VDC. Station wordt Ì LEE 
geleverd inkl. standaard, reinigingsspons === 
310095 169 


pe 
Rastermaten. 
T5HO25H5175 mm 


en 16 Watt soldeerbout 


320460 169.» 


SPIEGELBOLMOTOR 

Motor met ingebouwde vertraging oa. ge. 
schikt voor spiegelbollen. 2 omwimin 
Afm. 60 x 40 x 30 mm 


BLOWER 80 X 80 /220 V AC 

Kleine krachtige axiale blawer Ideaal voor 
het koelen van elektronisch@ apparaten 
Voeding 220 VI50 Hz. Vermogen: 7 Watt 
Afm: 80 x 80 x 38 mm 


368502 39.» 


220V/25A RELAIS 

Zwaar robuust Relais voor 
schakelstromen tot 25A 

Twee maakcontacten 

Afm. 63x57x60 mm. 411600 


62 


6 V MICROSOLDEERBOUT 
Deze microsoldeerbout is voor het allerfijnste werk bestemd 
Zoals modelbouw, computer, video en calculators 
Opwarmtijd ca. 30 sec. Voeding 6 V DCI6 Watt 
Temperatuur 330-350°C. Lengte 140 mm, 

4 310035 925 


CCM 8801 CAPACITEITS METER 
LCD Digitale capaciteits meter met B 
meetbereiken. NJ: 200 pF, 2 nF, 20 
nF, 20uF, 200uF en 2mF 
< in. Nauwkeurigheid: 0,5% 
kr Voeding: 9V batterij 
NZ Afm.: 180x82x38 mm 
320340 199. Incl. meetsnoeren met krokobekjes. 
KOGELSCHAKELAAR 
Boven, onder, midden, achter, overal 
zitten kontakten aan deze schakelaar 
Een kogel in een kunststof behuizing 
met zilver kontakten maakt naar gelang 
de stand aan een der kanten kontakt 
O.a, inzetbaar als trilkontakt of 


niveauschakelaar 
410817 p. st. 139 arm 1154115 mm 


TELEFOON-ALARM MELDER 
Automatische telefoonkiezer. Kiest bij 
alarm een door u voorgeprogrameerd 
nummer. Werkt eenvoudig via een 
maakcontact. (evt. van alarmcentrale) 
{deaal voor slaapkamer of slecht ter 
been zijnde mensen 
Wordt parallel op uw telefoon 
aangesloten. Met ingebouwde 
microfoon voor afluistering bij 
225.- alarmmelding. Afm.: 100x60x25 mm 


TEMPERATUURREGELSTATION 
Los regelstation voor soldeerbouten 
van 10-300 W. Uw soldeerbout wordt 
eenvoudig ín het station gestoken 

en u kunt het vermogen regelen 

van 10 W tot het max 
vermogen van uw bout 

Aim. 120x160x80 mm. 310400 99. 


SOLARCEL 

Door deze solarcellen in serie en/of 
parallel te schakelen kunt u uw eigen 
zonnepaneel bouwen. 045 V / 100 mA 


Alm. 25 x 25 mm 353001 Q° 


SCHEIDINGSTRAFO 150VA 


Voor werkplaats enlof hobbyist. Met 
deze scheidingstrafo kunt u veilig 
werken 

Vermogen: 150 VA 220V-220V 
Afm: 100x75x83 mm. 


422020 49 


ZAKMICROSCOOP 
Inklapbare zakmicoscoop. Vergroot tot 
25x. Ideaal voor oa. pu. naald controle. 


ZONNECEL 1.75 A 

A Made in USA kwalteitszonnecellen 
voor het bouwen van zonnepanelen 

J Bij volle zonneschijn 0,45V/1.75 A 
Afm.: 0 102 mm 353002 


MABUCHI MINIATUURMOTOREN 
Kleine kwaliteitsmotoren voor modelbouw en autoracebanen 
Hoge toerentallen met grote stabikdeit. Ideaal voor 

100 mA 7200 2mm 


zelfbouw of vervangingsmotor 
alm 0x! 
2335 mm 
120 mA 8000 2mm 1518 x 52 mm 


368850 10 stuks 15.- 368845 per stuk 2. 


MOTOR 0,5-2 V 

Kwaliteitsmotor voor afstandsbestunng 
modelbouw, windmolens enz. enz 
Spanning 05-2 V DCM20-300 mA 
Afm. @ 238 x 1 305 mm, as-0 2 mm 


368855 10 stuks 15. 


A omwimin As @ 


ACCU 12V 1.1A 

Kwaliteitsaccu van Duits fabrikaat. Past 
in vrijwel alle alarmcentrale's, 

Spanning 12V. Stroom. max. 1.1A 


Afm. 96x48x50 mm 
270230 35. 


UNIVERSELE 220 V POMP 
Krachtige waterpomp die in vele was, 
machines gebruikt wordt (oa. Miele. 
Siemens en Matura). Slangaansluiting 
8 235 mm, vermogen 100 W‚ netspan, 
ning 220 V/50 Hz 368075 


Aanbieding condensatoren 
en uE 
030 027 0,24 


Elco's axiaal 
1u-63 V Philips 
474-400 V Philips 
100u-100 V Philips 
470u-40 V Philips 


391210 _ 2200u-40 V Frako 


Tantaal: 
015u-35 V druppel 
33 u-35 V druppel 


Keramisch: 

18 pf254 mm piher 
10 pf-254 mm piher 
33 pf-254 mm piher 
68 _pf-254 mm piher 
390 pf-2,54 mm piher 


Polyester-vlag: 

18 _N-250 V Philips 
27 _N-250 V Philips 
33 N-250 V Philips 
39 N-250 V Philips 
82 N-250 V Philips 


391277 


\deaal voor het werken met micro: 

processor IC's. Met deze print kunnen alle 

IC's van dil 8 tm 40 bestukt worden 

Verder kunnen vrijwel alle connectors met 

een steek van 254 mm geplaatst worden. “ST 

Met 96-polige eurokaart aansluiting (DIN 41612). Afm. 100 x 160 mm, 


370714 995 


Bestellingen en inlichtingen: Akerstraat 19, 6411 GV Heerlen, 

tel. 045-716055. Alle prijzen inkl. BTW. Minimale bestelkosten f 6,50. 
Orders groter dan f 200,- franko. Prijswijzigingen voorbehouden. Leve- 
ring zolang de voorraad strekt. Betaling in Nederland op gironr. 
1113345 of onder rembours. Buitenland alleen vooruitbetaling. 


Eindhoven, Heerlen, Maastricht. 


11-79 


elektuur november 1985 


DE SERVICE SHOP 
VERZAAL ELECTRONICS 


Tijdelijke aanbieding electronica onderdelen 
omdat er maar een de goedkoopste kan zijn 

40 aderig 

50 aderig 

60 aderig 

diversen 

BU208 p st 

10 voor 

trafo 12 volt 3 amp 
trafo 6 en 12 volt 0,5 à 


IC voeten vertind 
verende contacten DIL 
uitvoeringper 10 per 100 
8 pins 1.60 14,95 
14 pins 24 95 
16 pins 27,95 
18 pins 29 95 
20 pins 37,95 
22 pms 39 95 
24 pins 49 95 
28 pins 59,95 
40 pins 79,95 
Flat of band kabel 
grijze uitvoering 
prijs per meter 
9 aderig 
10 aderig 
14 aderig 
15 aderig 
16 adeng 
20 aderig 
24 aderig 
25 aderig 
26 aderig 
30 aderig 
34 aderig 
37 aderig 
40 aderig 


Eproms 

2716 

2732-35 

276425 

D27128 + 

4116-15 

4164 15 

Z80a cpu 

280 cc 

280a dart 

280 s10 

Z80a p10 

spanningsregelaar 

LM317 

UA7805 

UA7812 

zendtransistoren 

MRF237 

MRF238 

MRF245 

MRF475 

BLY87 

BLY88 

BLY89 

BLY90 

2n2218 

2n2219 

2n3866 

Diversen 

UA709/8 pins 

UA741/8 pins 

IN4148 

BC238 

BC307 

BC308 

kruisschroevendraarer 

40 aderige kabel p. meter 

72 aderige kabel p. meter f 42,95 
ook leverbaar een grote sortering assortiments dozen ___ 

bel voor informatie 

Winkelverkoop: Hoofdstraat 311, Alphen a/d Rijn. Tel. 01720-74888. ‘s-Maandags 

gesloten, geopend dinsdag - zaterdag 8.30-18.00 uur. vrijdag's koopavond tot 21.00 

uur. Postorders, Postbus 3009, 2480 AA Woubrugge, tel. 01720-74888 bgg en na 

18.00 uur 01729-8523 

Vraag gratis catalogus en maandmailing, uitverkocht en tussentijdse prijswijzingen 

voorbehouden. Geldig zolang de voorraad strekt. Verzending onder rembours of bij 

vooruitbetaling s.v.p. blanco getekende cheque bijsluiten 


SONS 
Ed 


Nn 
Zan OBW UD WWW 


printplaat epoxy 10 » 


fotoprint 10 x= 16 cm 
zakje yzer III chloride 
kilopnntplaat 
2n3055 p st 
10 voor 
rol tin 50 gram 
Hartslag controlle apparaat 
met gebruiksaanwijzing en 
schema 9 
Telefunken KTV chasis met 
oa kaskade BG1895 etc 
f 27,95 
Radio grafische modelbouw 
zendertje f 24,95 
kristallen hiervoor 
p st f 
f 


antenne 


_ 
_ 
= 


BWUNNDNDN ed 


BESRRRRN LR VRK BRRERRRRR 
BEBSBBINESRE 


DUNN =D 
mooBSHEaIf 
En nn nn in in Sinn in nd 


re 
&R 


draaischakelaars 

1 moedercontact 12 standen f 

3 moedercontact 4 stander ft 
f 
f 


es 
vj 


35E SE5 


paneelmeters 0 30 volt 
paneelmeters 0 3 amp 
schakelaars 

enkelpolig Om f 1,95 10 voor #17, 
dubbelpolig Om f# 2,95 10 voor. f 24, 
trafo 36 volt 11.2 amp en 24 volt 
0.5 amp 


nn 
88 ARIH 


voor zelfbouw zonder risiko 


Wist U... dat wij hoogwaardige meetapparatuur 
hebben, waarmee wij uw luidspreker 
kunnen doormeten (Bruel & Kjaer, 
Neutrik etc.) 

dat onze prijzen altijd een beetje beter 
zijn. 

dat onze computer alles van Thiele 
& Small weet. 

dat onze koffie even goed is als de 
luidsprekers die U bij ons kunt be- 
luisteren. 

dat wij alle grote merken voeren, bv. 


KEF PL-301 luidsprekerset 515, — 
uit Elektuur Sept. ‘85 filter kompo + print 120, 
org. Falcon filter 99, — 


Openingstijden: 


and 


maandag 13.00-18.00 Smalstraat 21 
dinsdag-vrijdag 10.00-18.00 5341 TW OSS 
zaterdag 


10.00-17.00 94120-47650 


giro. 2612070 bank. 1404.78.043 
Onze brochure krijgt u gratis 


een telefoontje of briefkaart is voldoende. 
11-80 


advertentie 


ELEKTRONIKA 
BV. 


WESTERVELD 


ELEKTRONISCHE demagnetiseercassette. Voor een perfekte ge- 
luidsweergave van uw Hi-Fi cassette deck is het noodzakelijk om de 
koppen te demagnetiseren + om de 20 speeluren. Resultaat minder 


+ aen 


vervorming en ruis. Dit is nu mogelijk voor een prijsje van 


27 MC CONVERTER met dit apparaat aangesloten op de an- 
tenneingang van bv. de autoradio 
kunnen 40-kanalen in het 27 MC ge- 
bied beluisterd worden. Voeding 12 V. 


WESTERVELD prijsje 20,— 


Afm.: 107 x 45 x68 mm 


RUBBER AUTO ANTENNE voor ontvangst van AM-FM-LW. 
Lengte 44 cm. Gemakkelijke montage. 
18,90 


STEREO HOOFDTELEFOON VOLUMEREGELING 


met 3,5 mm stereo in- en output. 


Ken) 


LICHT/DONKER SCHAKELING in hermetisch gesloten wa- 
terdichte uitvoering. Dus ook geschikt 
voor buitenlantaarns. Bij donker wor- 
den gaat automatisch licht aan — bij 
licht worden uit. 


WESTERVELD prijsje 25,— 


UV WISBUIS VOOR EPROMS type TUV-6 W 


Prijs slechts 


PIEZO TWEETER Freq. 2000 - 40.000 Hz Piek vermogen 75 W 
Afm. 18580 x140 mm Hoog 
rendement! Prijs slechts 


39,50 
COAX STOPKONTAKT 


opbouw kleine uitvoering 3,95 
Dubbele uitvoering met om- 
schakelaar 6,95 


TELEFOON 
BEANTWOORDERS 
TAM 100 


Een automatische telefoon 
beantwoorder voor het door- 
geven van een door u in 
gesproken bericht en voor het 
op een cassetteband registre 
ren van het antwoord. Totale 
registreertijd 112 _sec./per 
gesprek 


Prijs slechts 399, — 


LAAN VAN NIEUW OOST INDIE 11, DEN HAAG, TEL 070-836480 
STEENWIJKLAAN 98, DEN HAAG, TEL 070-663423 

Levering: onder rembours of bij vooruitbet. op post. rek. no. 1734100 
verz. kost. rek. koper. voor België uitsl. bij vooruitbet. per postwissel of eu- 
rocheque en 7,50 extra voor adm. en verzending. 


advertentie elektuur november 1985 


en an jubileert en u profiteert! 


SPECTRAVIDEO 


SPECTRAVIDEO SV 738 X PRESS 
Portable MSX computer met ingebouwde 3/2 


Snelheid: 100 keld 
Karlsec, 66 regels per miniuut eig doake erde bren ed software op disk nl: MSX-DOS, CP/M2.2, DEMO 


bidirectioneel, 96 ASCII karakderset_ + DOS en CPM. Spread Sheet, Data Base, Memo Writer, Report 

internationale karakderset voor speciale karakters, Technische gegevens: MSX, CPJM 2.2, DISK Writer en CP/M utility voor MircoPro CP/M 
transport: friction en pin feed, interface 8 bits BASIC. MSX DOS 32 K ROM. 80 K RAM, 40/80 Programmas op 32° 

AVT FAX 100 parallel centronics koloms, ROM slat I/O poort, 2 joystick en data 

Exelente printerkwaliteit voor weinig geld met cassette poorten, centronics interface, RS 232 

deze 80 koloms printer die een matrix heeft in interface, aansluiting voor tweede drive 3/2 of 

de karakter mode van 8x11 dots en in de 5/4 inch, AV output, ingebouwde VHF modula 

grafische mode 8x576 dots. tor, bondwell 2 compatible, inkl. draagtas, 


Protek_ | Computer tafel 


COMPUTERTAFEL CCT TÀ - 


diskettes zijn em 9 ee L ok DB 4) 
geschild voor elk E: AN / en - a 
computersysteem, tekstverwerker of personal le 1 . E 


computer Standaard geleverd met hubring 


single ss ble densitv 48 tpi Eenvoudige en nauwkeurige XY bestunng door P 
ede à dane ve hie middel van een simpele beweging van uw Joystick set Il voor Spectrum 
45 orb Educatieve toepassingen en low-cost 

CAM. Voor gebruik in grafische Bestaande uit 

programmas, menu keuze, tekstverwerking en « "Autofire” Joystick met 3 boutons. 
spelen Schakelbare interface (AGF, Kempston en 
Sinclair systeem) 
Programma cassette “Hunter Killer” 


(duikboot programma) Hoogte werkblad 75 cm 
bd: MICRO DRAW 275 Alm. werkblad 70 x 95 cm 


MD 2 F double sidelquad density 96 (pi ee va 
10 stuks in kartonnen doos 89 Voor MSX incl. MIRCO DRAW 85 em pe 
RE 399 


SOFTWA Eenvoudig le monteren 


MD 1 F single sidelquad density 96 tpi 
10 stuks in kartonnen doos. 79 


MD 2 D double sideldouble density 48 tpt Voor BBC-B incl. "ICON BASED” 
10 stuks In kartonnen doos. 69 SOFTWARE 299 


De vaag 
bate Pm voor de 
uitbreiding? mi spectrum computer. 


Een modern dat u een grote SANYO DISK DRIVE TYPE FTA-1000 De doordachte opbouw van deze module maakt 
reeks van faciliteten biedt, Baud. Interface: RS232/V24 FTA-500 Kapaciteit 500K Mb. Access de ZX SPECTRUM geschikt voor de meeste meet- 
volgens de CCITT en Bell 25-D connector, user port Dubbelzijdig. 40 tracks, lime TIT, 3 ms, tracks 80 en regelapplikaties en besturingen. 

standaard Acorn BBC compatible opslagkapaciteit 250 K/500 K (omschakelbaar 40), Toepassingen: - Elektronisch meten via 8 kanalen met 
Technische gegevens. Afm: 155 x 160 x 70 mm Voeding 5 en 12® compatible dubbelzijdig. Direct drive een nauwkeurigheid van + 19% - Alarmering of 
Transmissie: 300 Baud full Opties: autodial, auto answer te gebruiken op bv. BBC, IBM, motor Shygart® compatible. inbraakalarm - Aansluiten van joy sticks. - Aansluiten van 
duplex, 600 Baud half duplex 


Sanyo eva randapparatuur. - Meten en regelen van verwarmingen 
1200 Baud half duplex; 799 499 Sturen van signaleringen, motoren en apparaten 4 
1200/75 Baud en 75/1200 1285 1280 0420 


De nieuwste software, nu dai verkrijgbaar bij Vogelzang! 


CBM 64 AMSTRAD/SCHNEIDER mmm SPECTRUM 


Frank br bruno's boxing Flight path 737 Frank bruno's boxing 
Airwolf 39 Daley Thompson Decathlon Airwolf 
Slapshot Fighter Picot 4 Hyper sports 
Dough Boy Airwolf Ski star 2000 
Summer Games Il Super Chess 4 - NE High way encounter 
Beach Head II 45,- | Way of the exploding fist E _Way of the exploding fist 
Frankie goes to Hollywood 49, - | _Gremlins 4: Frankie goes to Hollywood 4 Buck Rogers 
Gremlins 49, Master of the lamps Gremlins 4 Ghost Busters 
A view to a kill Pascal compiler The Bulge Jet Fighter 
Elite Tasword \ IN Spy versus spy Jet Fighter 
White lightning Tasword (disk) A view to a kill The hobbit 
Mini office 29 White lightning Hi soft pascal compiler 158: - 


Bestellingen en inlichtingen: Akerstraat 19, 6411 GV Heerlen, 

tel. 045-716055. Alle prijzen inkl. BTW. Minimale bestelkosten f 6,50, 
Orders groter dan f 200,- franko. Prijswijzigingen voorbehouden. Leve- 
ring zolang de voorraad strekt. Betaling in Nederland op gironr. 
1113345 of onder rembours. Buitenland alleen vooruitbetaling. 


Eindhoven, Heerlen, Maastricht. 


1-81 


elektuur november 1985 advertentie 


Personal Computer 


Dit najaar start Elektuur met een serie nieuwe uitgaven 
rondom een nieuwe zelfbouw computer, de OCTOPUS 65. 
De eerste uitgave uit deze serie bevat oa: 
— De komplete hardware-bouwbeschrijving 
— Uitgebreide software-beschrijving. 

(OHIO-DOS, Basic, assembler, wordprocessor) 


11875/ Btrs 320 


De Octopus 65, met zijn vele toepassingsmogelijkheden, 
kan verder worden uitgebreid. Dit bijzonder goede ont- 
werp, is tevens geschikt als ontwikkelingssysteem en is 
bovendien niet duur. Het is een volwaardige personal 
computer. 

Deze Elektuur Computing is vanaf 18 November verkrijg- 
baar in de kiosken en elektronica speciaal zaken. 
U kunt hem ook nu al bestellen door de kaart elders in in 
dit blad te gebruiken. 


HOAEAALIIEAIE 


de Octopus 65: 
een veelzijdige zelfbouw-computer met een 
prima software-pakket 


elelatuur 


Gratis adverteren 
voor Elektuur- 
abonnees. 


Ik wil als partikulier en als abonnee gebruik maken van uw prikbord. De daaraan 
verbonden voorwaarden zijn mij bekend. Ik heb een geldige prikbord-bon ingeslo- 
ten. Plaats onderstaande advertentie gratis in uw volgende uitgave (indien er vol- 


doende ruimte is). 


(S.V.P. INVULLEN IN BLOKLETTERS; EEN LETTER, 
CIJFER, PUNT, KOMMA OF SPATIE PER HOKJE) 


Wanneer u van het Elektuur-prikbord gebruik 

wil maken, houd dan de volgende regels in 

acht: 

B Alleen voor partikulier gebruik (niet zakelijk) 
en alleen voor Elektuur-abonnees. 

B Volledig adres en/of telefoonnummer; geen 
postbusnummers. 

B Advertenties moeten betrekking hebben op 
elektronica. Uitwisselen van software is 

alleen toegestaan wanneer deze betrekking 

heeft op Elektuur-projekten. 

MB Maximale hoeveelheid tekst: 114 karakters 
(dus één letter, cijfer, punt, komma of spatie 

per hokje}, exclusief het adres. Wilt u het tijd- 

schrift niet beschadigen, maak van deze pagi- 

na dan een kopie en vul daarop uw tekst in 


„ Abonnee-nr 


ver 
N 


Sturen naar: Elektuur Prikbord, Postbus 75, 
6190 AB Beek (L). Alle advertenties dienen 
gezeld te gaan van een originele, geldige 
prikbord-bon en moeten gepost worden 
vóór de daarop vermelde datum. 


B Eén advertentie per lezer per maand. Links- 
onder in de hoek treft u een “prikbord-bon’”” 
aan. Knip deze uit en sluit hem in bij uw adver- 
tentie-tekst. Zonder orginele bon (dus geen 
kopie!) geen publikatie! ledere bon is geldig tot 
de aangegeven datum (datum poststempel 
geldt) 
B Advertenties voor het Elektuur-prikbord 
worden in volgorde van binnenkomst, in de 
eerstvolgende uitgave geplaatst voorzover er 
ruimte is. N.B: De overige inzendingen, alsook 
onleesbare teksten en inzendingen naar ant- 
woordnummer, worden niet geplaatst noch 
geretourneerd. 
B Elektuur BV. kan niet aansprakelijk worden 
gesteld voor schade of gevolgen welke uit 
deze vorm van adverteren kunnen voortvloei- 
en, noch voor onjuistheden in de tekst 
MB Wij behouden ons het recht voor om, zon- 
der opgaaf van redenen advertenties te wei 
geren. Tevens ontdoen wij ons van de verplich- 
ting prikbord-advertenties te retourneren 


Gevraagd: BKRAM- + 8K EPROM-kaart van 
Elektuur, bestukking van geen belang. J. 
Ockier, Mgr. Christiaensstraat 16, 8880 Tielt- 
België. Tel. 051/401944. 


Te koop: bouwpakket A3 formaat plotter 1 
kleur f/ 295, —, 3 kleuren f 345, — (resolutie 
0.04 mm; past aan elke homecomputers). 
Ing. J. Arkema, Lankheethoek 11, 7546 BP 
Enschede. Tel. 053-763609 


Te koop: afstandsbesturing 72 mhz, 
2-kanaals (merk: Space) Prijs: 3000 Bfrs. M. 
Bouckaert, St. Rumoldusstr. BA, 3890 Mon 
tenaken-België. Tel. 011/883516 na 18 h. 


Te koop: Apple Il europlus 64K + Z80A 
softcard (CP/M) + Apple drive (35 Mbyte 
software). Perfekte staat! 52000 Bfrs. D, 
Verbinnen, Herentalseweg 30, B-2430 
Olden-Censtrum. Tel. 09-32-(0)14/220402 na 
17.30 u 

Te koop: IBM-bolkopmachine, geschikt 
voor printer gebruikt, friction/tractor feed 
f 150, J. v. Hemert, Ptolemaeusplein 81, 
3721 HL Bilthoven. Tel. 030-780658. 


Te koop: DIG Fr-meter Fluke 1900A + pro- 
be 11000 BF. D. v.d. Steen, Kweepere- 
boomlaan 30, St. Agatha-Berchem-België. 
Tel. 02/4651617. 


Gevraagd: schema VE Bem003 oscilloscoop 
bouwdoos mble + 25 jaar oud, vergoeding, 
help!!! E. Engels, Reetlei 12, 2870 Putte 
België 


Te koop gevraagd: schema's van zelfbouw 
projecten voor 2x spectrum eventueel ook 
een notherboard. P. Verheul, Kreek 43, 8212 
KB Lelystad. Tel. 03200-47003. 


Te koop: Apple Il + 16k card + Z80 card + 
Apple drive + software, na 18 uur, 
f 1900, W. Vreeken, Sparrenlaan 59, 
3971 PV Driebergen. Tel. -3438-12328. 


Gevraagd spoed: buisje DL67 + + PL508. 
E. Kleijn, Kanaalstr. 24, 5211 PJ Den Bosch. 
Tel. 073-146591 


Te koop: funktiegenerator met sweep etc. 
tot 1 MHz + voeding 30 V-2A regelbaar voor 
5000 Bf + CPC 464 voor 17000 Bf. Desmet. 
Bruffestraat 31, B-8080 Ruiselede-België, 
Tel. 051/688558. 


Te koop: hobby elektronica praktijkboek 
van Weka 1 ste deel voor 900 Fr. H. Gerits, 
Vliegeneinde 26, 3578 Meeuwen (B). Tel. 
011/855829 na 17 u. 


Gevraagd: schema TV, merk: Mentor, type: 
TB12EAD of adres importeur. N. Bakker, 
Groenhoek 118B, 3972 CM Driebergen. 


Te koop: Sinclair ql met professionele soft 
ware, lage prijs. K. Moerman, Roodborststr. 
18, 9780 Zulte België. Tel. 091/887278. 


Te koop: TI-SIIII progr. calculator, veel stat. 
functies + nicd + opl. + man, t.e.a.b. |. 
Hoogendijk, Bree 41, 3074 BC Rotterdam. 
Tel. 010-1965269 na 18.00 u. 


Te koop: dai floppy diskdrive 2x 16 ok, 
nw.prijs 3200, vr.prijs 2500. E. Schravesan- 
de, Julianalaan 38, 3116 JS Schiedam. Tel. 
010-265554. 


Gevraagd: schema en/of servicemanual v. 
tv rank arena mod. AC6270A CH.T23A en 
scott.tuner mod. T516, kosten vergoed. M. 
Thys, Oorbeeksesteenweg 164, 3300 Tienen- 
België. Tel. 016/813800 


Te koop: TI99/4A + extbasic + softw. 
cass-kabel, 7000 Bfr. J. v. Hecke, Terdonk- 
plein 5, 9020 Gent-België. 


Te koop: 2 beeldbuisjes Sony zw. met af- 
buigspoel; types: CT507/8F41 en 230 db4/ 
G12T 250F/stuk. F. Cornelis, Straalstr. 43, 
B-2060 Merksem-België. 


Gevraagd: keramiese filters type FM4 
groen. B. Brinksma, Partuurstr. 15, 8608 AN 
Sneek. Tel. 05150-11317. 


advertentie elektuur november 1985 


Böhm — DE MIDI-SPECIALIST! 


:k MIDI voor úw orgel. U heeft nu de mogelijkheid de klanken van Yamaha, Siel, Korg of van Böhm via het 
klavier van uw orgel te spelen! 


: Böhm MIDI-Expander **DYNAMIC 12/24** 
12-stemmig polyfoon, uitbreidbaar naar 24-stemmig; 99 vaste presets; alle 99 opnieuw programmeerbaar 
(ca. 70 parameters); klankopwekking in PM-techniek (phasen modulation); alle MIDI-modes + Böhm- Extra- 
Mode, uitvoering in 19’-moduul. 


* Böhm MIDI-KEY 5-oktaafs klavier met 3 splitmogelijkheden; aanslagdynamisch in 128 stappen, after-touch, 
128 presets per klavierdeel, transponeermogelijkheden, 16 total-presets enz. 


Voor meer gegevens: ê 
ig Herculesplein 229 


3584 AA UTRECHT 
Dr. Bolnrrm. ZU 


De centrale directie van de p.tt. in Mozambique 
bestelt geheugens logica en tal van andere 
computer spare parts in Leeuwarden. 


Daar moet wel‘n heel goeie reden voor zijn. 


MR Skiitronics 
mp COMPONENTS&SYSTEMS b.v. 


postbus 777 - 8901 BN Leeuwarden. Vegelinstraat 19 
telefoon 058- 124011. telex 46324 


SNEL EN GOED ALS HETOM ONDERDELEN GAAT. 


De twee-kanaals skoop van Handykit heeft u 
nogal wat te bieden: midi 
e kompleet, met komponententester 
@ tot 40 nSec/div sweepsnelheid 
e vlakke 15 cm vierkante E 
beeldbuis met interne 
schaalverdeling 
e TV en line triggering 
® Z-ingang 
e uitgebreide nederlands- 
talige gebruiksaanwijzing 
inbegrepen. 


Een beeld van ’n sKOOp. 


ED ens 
MES GARANTIE MEN 


NEDERLANDSE 
BESCHRIJVING 


inkl. BTW, 
1 4 ij 8- inkl. probes. 


els Vogel's Import bv. 
el Hondsruglaan 93c, 5628 DB Eindhoven. Tel. 040-415547. 


11-83 


elektuur november 1985 advertentie 


Omvormer / lader 
maakt van 12 V= 
220 V- 50 Hz 400 Watt. 


Treasure seeker f 259, — vraad or Baas °° | Ook te gebruiken als 
Minidec f 299, een tolde kj 
EE EA VDT acculader. 


Minidisc (met discri- aan ” 
Zolang voorraad strekt .…...... EN re 475, — 


minator) …...…. f 399, — VLF/TR1220B (tot 150 arn 
LET OP: wk 
uw kans 


VLF/TR770D (met ge- ofer er f 1499, — 
Teletext converter Breidt uw T.V. uit met: 


heugen) …...…. f 669, — grotere types op aanvraag 
VLF/TR990B (grote zoek Boek “Succesvol Schat- 
schotel}: 275,7. f 935, — zoeken! ……….………. 


Metrix scoop dubbelstraal 
15 MHz 


sk 5 mV/cm mna past op iedere TV Ned. * 30 kanalen 
:k_compo- handleiding. * afstandsbediening 
nenten * teletext 


tester 
normaal 1599 


Mt 1199, 


Oscilloscope 

10 MHz ie 

Compleet met 2 probes 1:1 en 1:10 (met aanpassing ook 

1 jaar Garantie. … NU 548,— | voor monitoren geschikt) 


Maak van een monitor 
een Teletext T.V. 


Hoofdstraat 105 
3901 AK VEENENDAAL 


afm. 18 x 10 x 28 cm. B.B. 6,2 x 5,2 


AN 
08385 — 28528 — 24222 eN 

© \ 
rembours kosten f 8,50 Dn oo 
of vooruit betalen op bank 692761861 of giro ee 


5265579, of met getekende betaal cheques dan Ao 
f 5,— extra. 


Maris electronics b- heeft voor de 
hobbyist en het kleine bedrijf een serie meetinstrumenten 
logic analyzer EE MAC64 D ontwikkeld met als basis een Commodore 64 computer. 
reageerder erb err ien Maximaal zijn er 7 instrumenten, alles in één en 


8 kanalen gelijktijdig zichtbaar! Geschikt voor basisdoos compleet met 


metingen aan eenvoudige schakelingen probes, ROMbox en duidelijke dezelfde opstelling. De instrumenten kunnen 
tot computers. nederlandstalige handleiding If t lijk rtijd b ikt d / 
Een ongelooflijke prijs/prestatie-verhouding. f 648.- Zes ege IJ e I ge rul wort en: 
Mogelijkheden uniek. Erf ee zerimne secciricarzon pi De computer staat u daarbij niet 
® sample clock max. 5 MHz R 
e clock intern of extern 5 inde weg. Voor een belache- 
e triggering per kanaal: EE KE + ie …e 
don'tcare & 3 $ C MAC64 A AE vends lijk lage prijs hebt u 
e display scrolling, magnify, analoog ci p absoluut volwassen 
channel inverting, enz ks; ken elende cheb , 
© 256 bytes voor en na triggerpunt zichtbaar f 529, te Pattern a instrumenten. 
@ arming: single, continu, hold, free-run ì ' 5 


e letterlijk mogelijkheden te over 
e 16 kanalen uitbreiding beschikbaar 


« 


MAC64 AD 
frequentie meter totaal 
Zonder meer een nuttige accessoire. Specs: f 833,- 

@ metingen tot 500 kHz incl. btw 


@ ingebouwde prescaler x10 (5MHz) 

e instelbare meettijd: 0.1, 1 en 10 seconden 
@ nauwkeurigheid 5 decimalen (1 sec. mode) 
@ single en continu meten 

e tegelijk te gebruiken met logic analyzer 


digitale patroon generator 

Dit is een byzondere blokgolfgenerator 

U kunt zelf instellen wanneer u een 

1 wilt hebben en wanneer een 0. 

@ 1-6 bytes TTL patroon output (max. 48 bits) 
@ max. snelheid 250 kHz. 

@ continu en single patroon genereren 

© tijd tussen 2 bursts instelbaar 


Vraag de folder. 


u 
mr 


antwoordnummer 571 
7300 WB Apeldoorn 


Telefoon 055-424485 een compleet meetinstrumentarium in 1 klein kastje 


advertentie elektuur november 1985 


SPECIALE 
ELEKTUUR UITGAVE 


any a on ar a ar | ar 
ET ARARAT band nt) 


MEETAPPARATUUR. 
In deze special worden behandeld: — sinusgenerator 
— Kapaciteitsmeter — 19-kHz-kalibrator 


— Pulsgenerator — milli-ohm-meter 

— Funktiegenerator digitester 

— uP-gestuurde frekwentiemeter labvoeding 

Verder vindt U in deze special: 

— een universele handleiding voor het gebruik van een oscilloskoop 
— een marktoverzicht van multimeters en oscilloskopen 

— een komplete source-listing voor de uP-gestuurde frekwentiemeter 


De ELEKTUUR SPECIAL “MEETAPPARATUUR” is verkrijgbaar bij 


de kiosken en elektronica speciaal zaken en kost f 14,75/Bfrs. 290, —. 
U kunt hem ook bestellen door de kaart elders in dit blad in te vullen en op te sturen. 
(Verzendkosten f 2,50/Bfrs. 50, —) 


MET KEITHLEY METEN BETEKENT: 
ALTIJD IETS 
MEER 


Model 175 autoranging multimeter. 


De volgende generatie digitale 
multimeters met een veelvoud van 
nieuwe mogelijkheden. 

Vergelijk wat Uw instrument kan en 
wat ons model 175 biedt: 


* mogelijkheid tot “nullen” 

* weerstandbereik: 200 MOhm 

* inputimpedantie 1 GOhm 

* 10 A stroombereik 

* 4 digit met een nauwkeurigheid van 0,03% 

* standaard DCA/DCV, ACA ACV OHM en dB 

* resolutie van 10 uV 10 nA en 10 mOhm 

* snelle autoranging 

* geheugen voor 100 meetwaarden met diverse 
meetsnelheden 

* digitale calibratie 

* min/max metingen 

* TRMS metingen tot 100 kHz 


Als optie: "IEEE-488 
*batterijvoeding 


KEIT HLEY 


Keithley Instruments B.V. 
Postbus 559, Telex 24684 
4200 AN Gorinchem Telefoon 01830-25577 


elektuur november 1985 


KLOVE 


kristallen voor 
PRODUCTIE 


e@ Industrie 


BACO 


ELECTRONICA EN 
TECHNISCHE LEGERGOEDEREN 


Antenne Versterker 

SH120, moduul uitvoering. Freq. 30-900 Mc, 
gain max. 19 dB, 12 volt, prima voor inbouw 
in transceivers, ontvangers incl. data f 14,95 


SCHEIDINGS TRAFO 
220-110 volt 750 watt. Gescheiden wikkeling 


Subminiatuur printrelais 

merk: omron type G2V-2 
leverbaar in 6 of 12 volt kontakten: 
2 x OM nieuw 


Komputer blowers 
8x8 cm 220 V 


Prescaler-voorversterker 

Wordt gebruikt bij frequentie tellers als deler 
en versterker. deelt door 100 tot 250 Mc en 
door 10 tot 40 Mc. 

Bestaat uit IC MSL2318 en een print f 9,75 


Ronde ferriet staven 
ca. 10 x 120 mm 2 stuks 


VERTRAGINGS MOTOR 

Zwaar model, 220 volt 0,3 amp. 53 omw. 45 
KG-cm as diam. 9 mm. afm. 150 x 80 mm. 
Merk: Matsushita 


Sinus generator 
levert frekwentie van ca. 1000 Hz, lage ver- 
vorming om b.v.b. versterkers door te fluiten 
of inbouwen in mengtafels 
Bouwpakket incl. print, en onderdelen 

f 9,50 


11-86 


electronics 


IMPORT — EXPORT — PRODUCTION OF 


OUARTZ 


CRYSTALS 


STOCKVOORRAAD 


e@ scanners e CB-apparatuur e Microprocessors 


BINNEN 5 DAGEN VAN KRISTALLEN VOOR 
e Mobilofoons e Portofoons e Amateur-apparatuur 


SPOEDOPDRACHTEN BINNEN 24 UUR 
INDUSTRIESTRAAT 3 
1704 AA HEERHUGOWAARD 
TEL. NO. 02207-42574 
TELEX 57503 KLOVE NL 


Adapter 
van 220 naar 6 volt 
D.C. 200MA 

f 3,95 


Koelplaat 
Vinger model met unibo- 
ring o.a. TO3 


45x45x25 mm f 1,95 


+ 100 MC opge 
mike klein, 30 x15 mm 


Babyfoon printje frek 
bouwde elektret 


Frequentie counter bouwset 

Meetfreg. tot 250 Mc, 4 digits mogelijk- 
heid voor M.F. offset o.a. voor AM-FM. 
Pakket bestaat uit IC MSM5525, prescaler IC 
MSL2318, fluor display, kristal, print (zelf al- 
leen nog wat r's en c's aanschaffen). 

Incl. schema-beschrijving 

Los print voor prescaler 


Frequentie meter- 
signaalgenerator 
freq. 2-9 MHz 
(door hogere harm. Re. = 
ook tot 30 MHz) - . 
ingebouwde 100 kHz-1 MHz ijkgenerator 
(ingebouwde precisie kristallen) 

op 1 kHz nauwkeurig instelbaar 

in stevige metalen kast prima conditie 


advertentie 


Paneelmeters 


De Handykit Klasse 2 draaispoelmeters met een 
optimale prijs/kwaliteit verhouding. Voorzien van 
een duidelijk afleesbare spiegelschaal zonder 
merkopdruk. Een komplete reeks van waarden in 
drie afmetingen leverbaar. 

Handykit meters zijn ideaal daar waar een goede 
meter niet te veel mag kosten. 


Hondsruglaan 93c, 
5628 DB Eindhoven 


els 
ei Tel. 040-415547. 


ELEKTROMAGNETI- 

SCHE ASKOPPELING 

Zowel askoppeling en 
omkeerkoppeling. Direkte 

koppeling 1:1 en omkeer 

koppeling vertraagd 3:1. 

Werkt op 24 volt, asdiam. 

8 mm, afm. 75 x 70 mm. 

Uniek stuk:mechanika voor modelbouwers 


Regelbare voeding type V2 

Regelbaar tussen 6 

en 18 volt stroom: pe 

1 amp (1.5 A.Max.) 

prima _ stabilisatie, 

kortsluit en ther- 

misch beveiligd. 

Bouwpakket incl: print, koelplaat en onder- 
delen (excl. trafo) 

FM TUNER FDID 

Merk: Philips, 87-108 MHz 
varicap afstemming, 
gelspanning: 0-12 volt 
voeding: 12 volt. 
Uitgang 10.7 MHz, 
kompakt 


Kd 
ree 


Assortiment middenfrekwent trafo's 7 mm 
typen 
o.a. wit-geel-zwart-oranje totaal 50 stuks 
minimaal 5 per type, merk Toko-Mitsumi 

f 4,95 


Voor liefhebbers zijn er momenteel in voor- 
raad diverse medische gereedschappen, zo 
als: arteri-klemmen naaldvoerders, tandarts 
materiaal etc. Ook komplete apparaten 


Bestellingen kunnen schriftelijk ot telefonisch gedaan worden. Zendingen geschieden onder vooruitbetaling op giro 2700151 tn wv. Smit Baco ot onder 


rembours Voor de exacte verzendkosten kunt u even contact met ons 
Neem gerust uw echtgenoot af vrouw mee. wij hebben een grote kleding 
Verder nog ruim 200m’ technische legergoederen oa zenders. ontvanger 
Kromhoutstraat 36-38 — IJmuiden — telefoon 02550-11612 


Geopend: maandag. 13.30 tm 18 00 uur Dinsdag tm vrijdag. 9 00 tm 12 3 


ng oa jacks 
ops. meet 


en een afdeling legetkteding 
ng onderdelen 


advertentie 


a 


E 


mana in 


glekteonics … 
chi giet most 


300 Schakelingen 


Een pocket die een schat aan elektronische 
schakelingen bevat voor de praktisch 
ingestelde elektronicus, hobbyist en knutse- 
laar. Driehonderd schakelingen is een ontzet- 
tend grote hoeveelheid. Voor de kreatieve 
lezer zal de inhoud dan ook een haast onuit 
puttelijke bron van informatie en inspiratie 
vormen en tevens een stimulans zijn tot ver- 
dere experimenten. 

ISBN 9070 160 110 f 28, /Bfrs. 560, 


301 Schakelingen 


De halfgeleidergids, het jaarlijkse dubbel 
nummer van het maandblad Elektuur, blijkt 
erg gewild te zijn. Dat is ook niet verwonder- 
lijk, gezien het feit dat deze juli/augustus- 
uitgave meer dan 100 schakelingen bevat en 
zo een haast onuitputtelijke bron voor de 
praktisch ingestelde elektronicus vormt. Zelfs 
naar exemplaren uit voorbije jaren is nog veel 
vraag. Om deze reden is gestart met de 
300-reeks, een serie boeken waarin de meest 
interessante schakelingen uit halfgeleidergid- 
sen verzameld zijn. Het boek “301 schakelin- 
gen”, het tweede deel uit deze reeks, bevat 
hoofdzakeiiik schakelingen uit de dubbel- 
nummers van 1977 t/m 1981. Evenals het 
boek “300 schakelingen’’ mag ook dit deel 
niet op de boekenplank van de serieuze elek- 
tronicaliefhebber ontbreken 

ISBN 9070 160 250 f 34,—/Bfrs. 680, — 


Elektronica — echt niet moeilijk 

Bij het noemen van het woord “elektronica'’ 
zullen velen waarschijnlijk meteen denken 
aan allerlei moeilijke formules die ze op de 
middelbare school hebben moeten leren. 
Maar elektronica is helemaal niet zo moeilijk, 
tenminste niet als hobby. Dit boek brengt de 
elektronica in een eenvoudige, praktische 
opzet, zonder veel theoretische achtergron 
den. Er worden wel dingen verklaard die 
nodig zijn om de werking van een kompo- 
nent of een schakeling te begrijpen, maar het 
belangrijkste zijn de schakelingen die men 
zelf kan bouwen. Aan de hand van de scha 
kelingen worden namelijk op een begrijpelijke 
manier de beginselen van de elektronica uit 
gelegd 

ISBN 90 70160 35 8 f 19,75/Bfrs. 395 
Elektronische modelbaanbesturing 

Elke modelspoorbouwer krijgt vroeg of laat 
te maken met het probleem dat zijn model- 
baan zo groot is geworden dat ze niet meer 
met twee handen kan worden bediend, Dan 
zal er geautomatiseerd moeten worden. En 
dat kan tegenwoordig niet zonder elek 
tronical! 

In dit boek wordt-op een overzichtelijke en 
duidelijke wijze een elektronisch systeem 
beschreven waarmee de modelbaan volledig 
geautomatiseerd kan worden. De opzet is 
zodanig dat de bouwer zelf kan beslissen hoe 
ver hij wil gaan met die automatisering. Het 
is mogelijk om alleen maar een elektronische 
vervanger voor de klassieke regeltransforma 
tor te bouwen, maar ook wordt de totale 
automatisering met behulp van een compu- 
ter beschreven 

ISBN 90 70160 28 5Prijs: f 27,50/Bfrs. 550 


als u de 


aansluiting met 
\de toekomst niet 
wil missen 


Junior Computer 1 


Een volwassen computer voor beginners. 
Voor ieder die nader met computers wil ken- 
nismaken vormt dit boek het begin van een 
fascinerende hobby. Zowel de beginneling 
als de gevorderde hebben nu de mogelijkheid 
zelf voor een zeer redelijke prijs een compu- 
ter te bouwen en spelenderwijs hiermee het 
programmeren onder de knie te krijgen 

ISBN 9070 160 153 f 28,—/Bfrs. 560, — 


Junior Computer 2 


Natuurlijk is dit het logische vervolg op het 
eerste junior computerboek. De basiskennis, 
alle mogelijkheden en begrippen die in het 
eerste deel nog niet een de orde zijn geweest 
worden hier besproken en afgerond. Dit deel 
vormt de afsluiting van de aktiviteiten rond 
de standaard-juniorcomputer zoals die in 
deel 1 beschreven zijn. 

ISBN 9070 160 161 f 30,50/Bfrs. 610, — 


Data sheet boek 


U had graag een CMOS-databoek? En van 
welke fabrikant? Ook nog een TTL-databoek 
en een Lineair-databoek en een audio- 
databoek? Oh ja, en niet te vergeten een 
special-function-databoek? Of wilt u het 
“‘data-sheet-boek’’ van Elektuur, een CMOS- 
‚ TTL, Lineair en audio-databoek in èèn?! 
Met uitgebreide informatie over de belang 
rijkste IC's, verspreid over zo'n 240 pagina’s 
Dat is handig en goedkoop! 

ISBN 9070 160 242 f 39,75/Bfrs. 795, — 


Hardware boek 


Zoekt u een terminal voor uw microcomputer 
of een geheugenuitbreiding? Is uw 
cassette-interface te langzaam of gewoon 
slecht? Computervoeding te krap bemeten? 
Hoe programmeer ik mijn (E)PROM's? Op 
deze en nog meer vragen heeft het micro- 
processor HARDWARE-boek een uitvoerig 
en pasklaar antwoord. 

ISBN 9070 160 277 _f 33,50/Bfrs. 670, — 


Programma's voor de Acorn Atom 


Al een paar jaar is de Acorn Atom te koop. 
De gebruiker van deze computer merkt al 
snel dat de ATOM meer mogelijkheden heeft 
dan zijn bescheiden omvang en prijs doen 
vermoeden. Mede dank zij zijn snelle BASIC 
en de goede grafische mogelijkheden alsme- 
de de standaard aanwezige assembler is de 
ATOM een ideale machine voor de hobbyist 
en de proffesionele gebruiker. 

Tot nu toe zijn er relatief weinig boeken over 
de ATOM verschenen. Met dit boek hopen 
wij dit gat te dichten. U treft een verzameling 
van programma's aan, een beschrijving van 
een aantal nuttige operating systeem routi- 
nes, de manier waarop de ATOM zijn gege 
vens bewaart en nog meer nuttige wetens- 
waardigheden over dit werkpaard, 

De beginnende gebruiker zal veel boeiende 
uren achter zijn ATOM doorbrengen. De 
ervaren gebruiker kan met behulp van de zeer 
uitgebreide beschrijving ieder programma 
aan zijn wensen aanpassen. 

ISBN 9070 160 366 f 29,50/Bfrs. 590 


elektuur november 1985 


| 


BESTELLEN? 


U kunt deze boeken in uw bezit krijgen door gebruik te maken van de bestelkaart elders in dit blad, of 
door het bedrag van het/de boek /en van uw keuze over te maken op gironummer 124.11.00 (voor België 
op PCR 000-017-7026-01) t.n.v. Elektuur b.v. te Beek (L) onder vermelding van de boektitel/s. 

Verzend- en administratiekosten f 3,50/Bfrs. 69. 


11-87 


elektuur november 1985 advertentie 


Ne 
SSN RE SPECIAL OFFER 
E Br \ TT Zn - een 
k 


ee 
rvi 3 : 
OORODODEE 
LEEN DE LK | d 1 \ 
oee 
au. 


hed COMPLETE 48Kram MAINBOAR 
APPLE COMPATIBLE PRODUCTS WO TOM ar ssnnnnennn nn 450 | 
OHEERLE EPSE GE ge ITG ore ge 19.990 — 
Unitron 2000 48kwith numeric pad... an. 22.950, — 
Dual processor 6502 + 280 with 64k 26.950, — 


Above computers ae supplied w/o Roms. 


ES 


KEYBOARD W NUMERIC PAD 
W 56 FUNCTION KEY … … 


CPA-80 CARDS 
* dot matrix DISWGARD EN arne enneh 2.650 
* normal: 80 columns/line 13/16: SEGEDISK seinen aar 2.650 
* condensed: 132 columns/line I6K LANGUAGE .............…. 2.990 
* friction and tractor 80 COL W SWITCH 4.950 
* bit image graphics ZORG RENE oren neren 2.990 
* normal + italic characters PRINTER:GARD ave seen 2.990 
* standard Centronics interf. SERIAL FOR CP-80 ............ 4.450 
* internatioal characters 128K RAM CARD ……....…....…. 11.950 
* hex dump mode & 
POWER SUPPLY 

FLOPPY PROGRAMMING +5V/5A —12V/0,5 A —5V/0,5A 
FOR APL-2 & U-2000 CARDS HAVIK Anes de 
ELOPPY Ei ene eel Ees 10.950 FOR 2716-32-64.............……. 3.990 
— FLOPPY + CARD.........…. 12.950 FOR 2708-16-32... .… … …. … … 3.990 
— 2 FLOPPIES + CARD ….…….. 21.950 FOR 2716-32-64-128 11.990 
— DOUBLE SIDE .… 14.950 FOR 8748-8749 13.950 
PRINTERS VARIOUS 
GPA:80 (100- CPB). ese donne eee 17.950 WILD CARD 
CPB-80 (130 cps) For IBM PC .… 19.990 nd nd 
CP-136 (132 columns) … 29.950 CLOCKIGARD rans. 3.990 
for IBM or APL-2 MUSKOARDI J.eroen les 3.450 

COMMUNICATION .…… 2.950 

-232 w/o prom...........……. Lb 

RRCA 18 vrome enor EEEN 
PAPER NABGERD arseen set ease 2.950 
PLAIN 2000 SHEETS ………… 975 reg rn vennen Ben 
LISTING 2000 SHEETS 975 EEE eeh 5.450 
1000 SHEETS 3 COPY .……… 3200 Teen ee ed ú 
5000 TABULABELS 1.950 IEEE 48B-GARD' stornrga oaiion 5.450 

re 2 ann 6809: CARD neren ee. 6450 

FOX 8088 CARD …... 12.450 : 

LTNOISERAN DR Perera, oren 6.450 

SUPERSSEREAW ertsen arsre oreeeszer 3.990 
MONITORS 16K BUFF exp. to 64K … 8.950 | Kee 
== 9% GREEN 2 stie gn er 64507 “BORTHGARD oet renesse 2.990 
— 12" NATIONAL GREEN .………. 5.950 LS + CMOS IC's TEST......... 6.950 nnnenemenensnmhnnetemsn mmm 
— 12” GREEN NON GLARE.... 7.950 PROTOTYPE CARD .……......…. 245 
— 12” ORANGE NON GLARE.. 7.950 PROTOTYPE CARD +... 395 AVT STANDARD KEYBOARD EKKEiISS 


advertentie elektuur november 1985 


FULL IBM COMPATIBLE ITEMS. 


EPCARDAENE NDE set ee nisan oee ee enne Ve dende 3.450, — 
— PC Board fully socketed incl. all components, except IC's... . 13.450, — 
— PC Board fully functional with 64K of ram expandable to 256K 


EE 24.950, — 
— PC Board fully functional with OK of ram expandable to 1024K 
OTA ES NE eN ee de tad 33.950, — 
re EE EE De or er 5.195, — 
sklopprdave: DS/DD:360R „oen oaeen Hele en ie end 10.950, — 
zenard. diek: 10-.MD oons rees ne Peene Oee v ese 39.950, — 
sSFloppy disksadapter: tuss druiden vee de es 4.990, — 
Harddisk’ controller cme soeeren eeen RN ee 29.950, — 
== Printer:adapter:. 054 sens s sad swennen ee ee 3.990, — 
ENG DION GLAPNICH AAADSE. oet wentelen er Ee NEE 8.950, — 
— HERCULES compatible monochroom card .….............…. 12.950, — 
PC-1 COMPUTER == Multifunetion:CALd suse se gee ee ande bi eee 11.950, — 
— 8088 cpu * memory extension up to 384K 
— 256K ram * serial port 
— Hercules comp. monochroom * parallel port 
— Disk adapter * clock 
— Serial port * game adapter 
— Parallel port 
— Keyboard ACU EEE 6.950, — 
* 2 serial ports 
3990 | 990 * parallel port 
* clock 
* game adapter 
PC-II EG MON ENE 9.950, — 
— Same as PC-1 * disk controller 
— l disk drive mee * 2 serial ports 
* parallel port 
400 | 990 * clock 
EEN EN RE CALA 12.950, — 
PC-III * external textool socket 


— Same as PC-I 
— 2 disk drive ds/dd 


59.990 


* programs 2716-2732-2764-27128 
* intelligent algorithm 


st AD) ten EE ERN 12.950, — 
%* 12 bit resolution, conversion 60us 
* A/D 16 channel 0-9 Volts 
*D/A 1 channel 0-9 Volts 


PC-HD 
ie gd n vaa BOMBER UN LSO RIE acer Ein vereert beent ee R 1.950, — 
— Hard disk controller — Power:supply 150 watt … +4. „ae vers eere seen ee weide 9.200, — 
— 10 Mb hard disk KEV DORPAGI MOYB 5 2755 ornaat azen Welie breeatel KR A 6.950, — 
ETE IE de Ue 1.590, — 
— 8087 numeric coprocessor ooren 14.950, — 
ss Monochroom 12” Monitor” reen wenge erste eveneens 9.950, — 
— Green 12'' composite monitor... 6.950, — 
— Amber 12" composite monitor … nnn 1.950, — 
ï, — Wabash diskettes SS/DS (box of 10) .….....................…. 1.190, — 
d — Wabash diskettes DS/DD (box of 10) …..................... 1.390, — 


Y Additional RAM-kit for IBM and compatibles (4164) 
k 
NL EREN „889, — 
U) OET nT AET ICE EN NEEN 1.699, — 
VOER onde le maere EES ERD eee dn ee er wig Aerle ARES 2.499, — 
« regeer 575 mm x 448 mm x 
mm 

KY PLOTTER! KSSIZE “sepet hol ding rubber magnet Additional RAM-kit for IBM and compatibles (41256) 

* plotting area: 385 mm x 280 mm * automatic character drawing & 256K 

* plotting speed: 200 mm/sec MN EE A ER AE Ek bn ed ete em an erniet esse annie niare garoond en 3.199, — 

* step size: 0.1 mm DEAR RGO EN Se Aes vaneen sr ane ar Zee NEP. 6.099, — 


A ‚0,3% A ED 70 899 — 
* Bee ons. hd change 39.950. — vennee 8.899, 
* Centronics interface 
Elak ELECTRONICS All aur prices are 
TVA/BTW/19% i 


zt ) | 
(een bedrijf van de n.v. Dobby Yamada Wen dai 


* Registered Trademarks: . 
IBM - IBM incorporated. Serra) 27-31 Fabriekstraat, 1000 Brussel MMES 
Apple - Apple Computer Incorporated. tel. 02/512.23.32 


11-89 


elektuur november 1985 


REINAERT ELECTRONICS 


uw adres voor 
elektronica en deskundig advies 


Tel. 020-947218 
020-658051 


Blasiusstraat 14-16 
1091 CR Amsterdam 


Openingstijden 


SPECIALE AANBIEDINGEN LENZEN 


Bent u geïnteresseerd in CCTV, objectieven, camera's en monitoren, 
vraag dan onze lijst met speciale aanbiedingen aan, waarvan hier enige 
voorbeelden: 

Groothoek-objectief F1,3/8Bmm Tokina; C-mount (1 inch schroef- 
draad); diafragma geheel met de hand instelbaar op elke gewenste ope- 
ning; met sluitstand; gewicht 140 gram; afmetingen 47$ x46mm;, 
beeldhoek 60°; oorspronkelijke prijs f 420, —; nu zolang de voorraad 
strekt f 120, — of vanaf 25 stuks à f 80, —. 

TV-camera 90080 van Himmelreich BRD; moderne kleine camera met 
bandbreedte van meer dan 8MHz; 625 lijnen; 2/3 vidicon; elektroni- 
sche belichtingsregeling door de lens 10.000:1 vanaf 18 lux; voeding 


advertentie 


ZONNECELLEN & MOTOREN 


Gekapselde zonnecellen van 0.45V, waterdicht 
en stootvast, met gebruiksaanwijzing. 


Stroom Afm. Prijs 
100mA 46 x 26mm 5,95 
200mA 56 x 35mm 8,95 
400mA 76 x46mm 12,95 


Motortje voor bovengenoemde cellen, type 
Mabuchi RF-510T/10mA 


RADIOHUIS VAN DER BEND 


Hoogstraat 149, 3111 HE Schiedam 

Tel. 010-26 75 68 

Westhavenplaats 32, 3131 BT Vlaardingen 
Tel. 010-34 24 81 


220V/50Hz/11W; afmetingen 229 x 108 x 75mm; gewicht 2,2kg; tijde- 
lijk met gratis objectief F1,6/16mm en van f 980, — voor f 790, — 


ALLE PRIJZEN ZIJN EXCLUSIEF 19% BTW 


CAREL VEDDER ELECTRONICA 


POSTBUS 84 - 3970 AB DRIEBERGEN - TELEFOON 03438-20794 


HARD DISK VOOR TRS-80 
MOD 1, II, IV, en IVp 
PRIJSVERLAGING 


10 Mb inbouwset (alleen III en IV) 

idem ingebouwd 

10 Mb voor externe aansluiting 

mod |, Ill en IV 

NEWDOS 80 versie 2.5 (hard disk versie). 


PC-XT COMPATIBLE 
BOUWSTENEN EN 
UITBREIDINGEN 


10 Mb hard disk inbouwset voor PC en PC-XT f 2595, — 
10 Mb tape Streamer voor inbouw f 2350, — 
XT Motherboard 8 slots, 256 Kb ram 799, — 
Color Graphics kaart 399, — 
360 Kb diskdrive 450, — 
Floppy kaart voor 2 drive’s 199, — 
Multi Function kaart Q Kb 495, — 
Idem 384 Kb 649, — 
Geheugen uitbreidingen 415, — 
Disk uitbreidingen Metalen Kast 215, — 
Speed-up t/m 8 MHz Keyboard 375, — 
RAMDISK van 64 Kb t/m 1 Mb (Alleen mod IV) Voeding 15 A = 135 WATT 335, — 
High Resolution Graphics (Alleen Model I) 
Multiplexer voor Hard Disk (Multi-User, Mod I, II, IV 
en IVp) 


Verder leveren wij voor de TRS-80: 


XT Compatible 256K, color kaart 
1:2360-Kb: VAA Mien NEEN Een ars Bez f 2295, — 


Bestel- en Leveringsvoorwaarden: 

Per brief, briefkaart of telefonisch, verzending onder rembours of na vooruitbetaling op giro 1900844 of bank 
44.79.28.988, danwel met een betaalkaart. Orders beneden f 500, — worden verhoogd met f 5,— porto en 
administratiekosten, voor rembourszendingen is dit f 10,50 

Alle vermelde bedragen zijn exclusief BTW. 


11-90 


advertentie 


elektuur november 1985 


Het Nederlandse CAD-programma op 
MS-DOS met resolutie van 0.001 inch. 
Maakt u layouts m.b.v. plaksymbolen en 
tape? Overweeg dan even het volgende. 
Met LAYO-1 kunt u op een standaard PC 
layouts tekenen, volgens hetzelfde prin- 
cipe als waar u reeds aan gewend bent. 
Het verschil is, dat u met LAYO-1 op het 
beeldscherm tekent en razend snel aller- 
lei componenten (of tekeningen) van 
diskette kunt opvragen en plaatsen. 
Erg praktisch is dat u deze ook achteraf 
weer snel kan verplaatsen of wegne- 
men. 

U verzend de data en wij plotten voor u 
professionele layouts. Ook een bord- 
band wordt voor gezorgd, waarvoor u 
alles zelf kan maken naar eigen inzicht! 
Met LAYO-1 kunt u e.a. 8000 plaatsen 
op de layout aanwijzen, met vermelding 
van PEN (0-9) en SYMBOOL (0-9). Alle 
geplaatste opdrachten kunt u zeer snel 
verplaatsen en/of wijzigen. De IBM PC 
kent 3 kleuren, waarvan goed gebruik 
wordt gemaakt. 


VEREISTE HARDWARE: 

* IBM-PC of compatible 

1 disk drive 

intern geheugen 128KRAM 

kleurenkaart 

monochroom of kleurenscherm 
Prijs f 2995, — 

* binnekort verkrijgbaar 


MINI CAD 64 (voor CBM-64) 

Een bescheiden Cad Programma met 
sensationele mogelijkheden. Met dit 
programma ontwerpt u razend snel 
Print Lay Outs en Elektronische Sche- 
ma's. Verder wordt u automatisch lid 
van de S.F.R. Plot en Printservice. Deze 
service verzorgd indien u dat wenst, te- 
gen scherpe prijzen, de vervaardiging 
van de door u ontworpen Lay-out Film 
en de produktie van uw printen. 

Prijs f 399, — 

* direkt leverbaar 
VEREISTE HARDWARE 
* Commodore-64 


* 1 diskdrive of cassetterecorder 
* monochroom of kleurenscherm 


Mini CAD 64 Demo Pakket .…. f 35, — 


* 
… 
* 
Ea 


HEE EA Ei: 
En 
DATABANK 


Videotex system (dezelfde als Viditel) 
Tel. 015-613195 


VIDEOTEX/VIDITEL SOFTWARES 

* Voor CBM-64 f 75,— 
“Voor BRCUR ENEN 1 f 145, — 
* Voor IBM-PC of compatible f 295, — 
* Voor SPECTRUM 


VIDEOTEX HOST (DATABANK) 
SOFTWARE 

* Dataphone voor CBM-64 ...f 495, — 
* Poseidon voor BBC........ f 695, — 


* Deze Programma's werken met de 
Auto Dial/Auto Answer Card 


NIEUW NIEUW NIEUW NIEUW 

Vicecom modem voor Spectrum 

* Interface kabel inbegrepen 

* Viditel software inbegrepen 

* Interface 1 of RS-232 kaart is onnodig 

* Voor slechts f 450,— krijgt u nog 6 
maanden abonnement op INFO 
SOURCE DATABANK 

* Deze aktie is geldig tot eind november 


* Prijswijzigingen voorbehouden 
* Alle prijzen zijn exclusief B.T.W. 


DEALERS GEVRAAGD/REOUESTED 


COMPUTER SOURCE 
Postbus 308 


2600 NA DELFT 


HOLLAND 

Tel. 015-613195 

Postgiro nr. 2060951 
Rabobank nr. 313445133 


EUROPESE CCITT STANDAARD 
CCITT V-21 ORI. 300 BD Full Duplex 
CCITT V-21 ANS. 300 BD Full Duplex 
CCITT V-23 600 BD Half Duplex 
CCITT V-23 1200 BD Half Duplex 
CCITT V-23 75/1200 BD Full Duplex 
(Videotex-Viditel, Prestel) 

CCITT V-23 1200/75 BD Full Duplex 


USA BELL STANDAARD 

BELL 103 ORI. 300 BD Full Duplex 

BELL 103 ANS. 300 BD Full Duplex 

BELL 202 1200 BD Half Duplex 

* Gratis lid van onze computer Source 
Club 

* 6 maanden garantie 

* PTT goedgekeurd 


VICCOM MODEM (Universeel) 

Voor alle computers zoals, APPLE, 

BBC, Commodore, IBM SPECTRUM 

etc. 

* Dezelfde aansluiting als Viditel mo- 
dem (V-24/A pin D connector) 

* TTL IN-OUT PORT 

* Voor slechts f 395,— krijgt u nog 6 
maanden abonnement op INFO Sour- 
ce DATABANK 

* Deze aktie geldig tot eind november 


OPTIES 
* Interface kabel voor RS-232 aanslui- 
ting (TD, RD, DTR, RTS, CTS, CD, 
RING.GND): enn Ss ereen f 29, — 
“Interface kabel voor Spectrum (met 
Interface-1) f 25, — 
* Interface kabel voor BBC .…. f 21,— 
* Interface kabel voor VIC-20, CBM-64 
f 33, — 


VICCOM MODEM 

Voor CBM-64, VIC-20 en andere Com- 

modore computers met USERPORT. 

* Interface kabel inbegrepen 

* Werkt met alle Viditel programma's 

* Werkt met VIP terminal programma's 
(voor CBM-64) 

* Uitbreiding met POWER CARD (voe- 
dingskaart) voor andere computer. 

* Voor slechts f 335,— krijgt u nog 6 
maanden abonnement op INFO 
SOURCE DATABANK 

* Deze aktie is geldig tot eind november. 


1-91 


elektuur november 1985 advertentie 


ave nESTEL PN 
0 KRISTALLEN BAN 


Gy KRISTALFILTERS 
KRISTAL OSCILLATOREN 


Kristallen 800 Hz - 200 Mhz 
Microprocessor kristallen 
Kristalfilters 1,3 Mhz - 150 Mhz. 
Gangbare frequentie 
bereiken 9 Mhz - 30 Mhz. 
Monolitische filters 
9 Mhz - 30 Mhz. 
Kristaldiscriminatoren 1 Mhz — 90 Mhz. 
Kristal Oscillatoren 1 Mhz — 60 Mhz. 
Oscillator 1.C. 1 Mhz — 60 Mhz. 
Vv.CX.O.'s 4 Mhz — 30 Mhz. 
T.CX.O.’s 4 Mhz — 20 Mhz frequen- 
tie tolerantie 0,5 ppm — 
5 ppm 
Ultrasonore Kwartsplaten 500 Khz — 30 Mhz. 


gminternational electronics 


Zwevegemsestraat 20, 8500 Kortrijk. 
Tel. 056/21.59.83 


BC 5b47B 3,— p.p./50 pcs 


ICM 7106CPL _430,— 
LCD dvm chip 


CD 4001B 10,— p.p./25 pes 


quad 2 input nor gate 


CD 4011B 10,— p.p./25 pcs 


quad 2 input nand gate 


CD 4017B 21,— p.p./25 pes 


5 stage Johnson counter 


CD 4023B 12,— p.p./25 pes 


triple 3 input nand gate 


CD 4081B 11,— p.p./2 pes 


quad 2 input and gate 


Benelux Agent: 


HESTEL ELECTRONICA BV. 


Postbus 289 - 3730 AG De Bilt - Tel. 030-762180 - Telex 40751 Hes nl. 
Bezoekeradres: Groen van Prinstererweg 17, DE BILT. 


Schrijf in op onze mailinglijst. Vraag offerte voor 
hoeveelheden. Prijzen in Bfrs. incl. 19% B.T.W. 


MO-1251, 20MHz Oscilloscope, met comp.test, fl 1098,- 


HIGH RELIABILITY INSTRUMENTS 


MO-1252, 35MHz Oscilloscope, 1mV/div +delay; fl 1850, - 
MEGURO MO-1255, 100MHz, 3-Chan/8Traces+delay ‚ fl 3998, 


MLA-3300, 10MHz/16ChannelLogic Analyzer ; fl 3990, - 


INTRON INSTRUMENTS 
INTERNATIONAL BV 
postbus 3011 

6460 HA Kerkrade 
045-464683 

telex; 56177 iii 


“prijzen excl. 19%BTW, inclusief 2 probes 1:1/1:10 en 2 jaar garantie. 


11-92 


advertentie elektuur november 1985 


TEAC massa opslag systeem voor 
IBM PC en compatibles. 


PS 5150 


COPAM PC 401/XT 


16 bit personal computer 


IBM PC compatible in hardware en 
software: 

draait Lotus 1-2-3, Wordstar, dBASE 
Il, Flight simulator en Sidekick 
MS2.11 DOS 

Intel 8088 microprocessor op 
4.177 MHz. 

5 vrije slots 

Keyboard: toetsen in gebogen vlak 
(sculptured) low profile, verstelbaar, 
CAPS en NUM lock lampjes, grote 
return toets. 

Reset toets (als een van de weinige 
PC's). 

Drives: moderne slimline, direct drive TEAC, twee maal 360 kB. 

Inclusief MAGIC VIDEO DISPLAY CARD voor in totaal 14 modes, monochroom 
en kleur. De kaart heeft een uitgang voor een parallelle printer en geeft hard copies 
(screen dumps) van beide. Het videoRAM is uitbreidbaar voor interlaced HiRes 
modes. 

Modes o.a. 80x25 color text, 320 x 200 color graphics, HiRes interlaced video: 
640 x 400 kleur en 640 x 704 monochroom. 

Support o.a. printbare monochrome LOTUS 1-2-3 graphics. 


Incl. Multi function card met 128 k RAM, uitbreidbaar tot 704 kB. 
par. printer poort. at. clock/calendar met batterij. 

De disk controller stuurt ook twee externe drives (kabel aanwezig) 
Aansluiting voor muis. 


Plug compatible met IBM PC. 

Enkele kast met vaste schijf en tape 
streamer voor back-up. 

Capaciteit 10 MB, geformatteerd. 

Disk naar tape back-up vergt maar 2 
minuten en geschiedt met een uiterst 
gebruikersvriendelijke een-knops bedie- 


Opties o.a. 10 MB harddisk Pakketprijs …...………… f 5695,00 
LOCAL netwerk systeem 256 KB incl. monitor + printer 

COPAM modem 10 MD HDD, 360 kB FDD 
8087 co-processor 


Inbouw hard disk voor IBM PC en 
compatibles: 
Fabr. Rodime, incl. XEBEC controller 4 á 
en kabel etc, geïnstalleerd en 
bedrijfsklaar: 

f 4995,00 excl. B.T.W. 
Tape streamer optioneel. 
Vraag ons complete produkt overzicht 
van PC upgrades: add-in cards, RAM 
extension kits, monitors, printers, plot- 
ters, modems, muis etc. 


Compleet subsysteem, inclusief interface card 
en kabel, ingebouwd en getest... f 7436.00 
excl. B.T.W. 


f__99,00 


Prijs van een magneetband cassette 


MSBI meervoudige printerbuffer. 


Ontwikkeld voor de WANG VS computer om meerdere printers aan een poort te 
kunnen aansluiten. Voor de WANG VS is een uitgebreid standaard software pakket 
beschikbaar dat aansluiting van uiteenlopende fabrikaten printers mogelijk maakt. 
Voor andere machines is besturings software in ontwikkeling. 

Elke printer krijgt zijn eigen buffercapaciteit van 64 kB. 

Ingang en uitgang zijn standaard RS-232-C serieel. 

Door de modulaire opzet zijn de kasten ook leverbaar met een kleiner aantal buffers 
geïnstalleerd. (In het veld uitbreidbaar). 


De volgende introductieprijzen gelden tot 1 september 1985. 


8 Frijs:MSBI-8'(met:8ibuffef8) 50e «5 vaneen senteren dee Ne Cw f 7990,00 
À pe Prijs:MSBI-3;(M&ES3:DUHORS) ras verre verre aat Werke f 3990,00 
Ü \ \ L \ Û Û Û Û Û Û d Software pakket voor:WANG MS: …. „oneens ot f 4990,00 


PEES 


11-93 


elektuur november 1985 advertentie 


Handelsonderneming 


NEDERLANDS OUDSTE EN GROOTSTE SINCLAIR SPECTRUM SPECIAALZAAK. 
OPENINGSTIJDEN VAN DE WINKEL: DI-VR 12-18 U, ZA 10-17 U, DO.AVOND 19-21 U ELECTRO CIRKEL B.V. 


Postbus 56566. 3007 EB Rotterdam 
Piekstraat 69. 3071 EL Rotterdam 
Tel. 010-85 10 88. Telex 28647 


_ 


Ey EN 
ALLEEN VERTEGENWOORDIGERS VOOR Arris 


LONDON 


*Radio en TV buizen 


DISK | N TE R F A 3 VOOR DE QL *Versterkerbuizen 


INTERFACE f 575,00, IF +twee 3/2 INCH DRIVES IN fj “Zendbuizen 
KAST MET VOEDING EN KABEL f 2400,00. ie “Magnetrons 


*Klystrons 


MICRODRIVER f 199,00. je “TR-cellen 
HIERMEE KAN ELK PROGRAMMA OP MICRODRIVE 5 + Bl “Componenten 
WORDEN GEZET. DIT ZOU IEDERE MICRODRIVE- EA. (2) 
BEZITTER MOETEN HEBBEN. 


Veelal UIT VOORRAAD leverbaar tegen 


ZXLPRINT DRIE. ZEER GUNSTIGE prijzen. 
HET MEEST VERKOCHTE PRINTER INTERFACE OM 
PROBLEEMLOOS TE PRINTEN, INCL. KABEL f 300,00. 


T.R. BETA DISK DRIVE INTERFACE 


MET MAGIC BUTTON 


zet elk programma disk 5157 
max. 4 drives van 680 Kb elk. 


Vraag vrijblijvend offerte. 


RADIOHUIS VAN DER BEND BV 


Westhavenplaats 32, 3131 BT Vlaardingen 
Tel. 010. 34 24 81 


Hoogstraat 149, 3111 HE Schiedam 
Tel 010- 26 75 68 


CURRAH MICROSLOT, 


SPECTRUMBUS TWEEWEGSTEKER f 49,00. 


MICROLINK 49- 


SPECTRUM COMMUNICATIE PAKKET MET 
EN XMODEM PROTOKÓL om spectrum 
/®\ bestanden zonder omzetting te 
kunnen versturen. 


PHILIPSRCATELEFUNKENEIMACGECHALTRONZAERIX 


Voor gebruik met o.a. vidisource interface „vtx 5000. 
NU kunt u met elk bulletin board werken. ook zw/w viditel 


UPGRADING f 99 


MICROSYSTEEM INFORMATIE 


GRATIS INFORMATIE 


VRAAG ONZE UITVOERIGE DOCUMENTATIE OVER 
RANDAPPARATUUR, SOFTWARE EN BOEKEN. 


e open trafo's 

e ingegoten trafo's 
e laag of hoog 

e printtrafo’s 

e stuurtrafo’s 

e netstekertrafo’s 


WIJ GEVEN PRIJSGARANTIE, VRAAG DE VOORWAARDEN. 


OSSENMARKT 25 (T.O. PEPERBUSTOREN); POSTBUS 1243, 
8001 BE ZWOLLE. BANK: ABN 59.82.44.948; 
POSTGIRO 36.77.209. VERZENDEN: PTT BRIEF 5,—; PAKJE 6,50; 
REMBOURS 10,—. AL ONZE PRIJZEN ZIJN VRIJBLIJVEND, INCL. 
BTW. EXCL. VERZENDKOSTEN. 


Een kompleet overzichtprogramma 
op aanvraag 


TEL. 038-223345. 


INFORMATIE-, PRIKBORD- EN TELESOFTWARESYSTEEM. VAN Schieweg 73 
REIJSEN SONS 2600GA DELFT 


ELEKTRONIKA BM tax” Sane 


EEN SERVICE VAN MICROSOURCE, ONDERGEBRACHT BIJ: 
STICHTING PARAPLU; POSTBUS 1163, 8001 BD ZWOLLE. 
TEL. DATALINK 038-223345. INFORMATIE: 038-223698. 


11-94 


advertentie elektuur november 1985 


/___*1k wil gewoon bijblijven 
op m'n vakgebied” 


De elektronica-cursussen van opleidingsspecialist Dirksen zijn 
resultaat- en praktijkgericht. 
Nieuwe technieken, inzichten en ontwikkelingen worden door Dirksen 
op de voet gevolgd en direct in het cursusmateriaal verwerkt. 
Cursisten blijven hierdoor op hun vakgebied helemaal bij en kunnen 
het geleerde direct in de praktijk toepassen. Mede daarom worden 
onze opleidingen hoog gewaardeerd door bedrijfsleven en overheid. 
Dirksen is uitgegroeid tot toonaangevend onderwijsinstituut op het 
gebied van elektronica. 

De cursussen van Dirksen worden in principe schriftelijk gegeven. 
Op ieder gewenst moment kunt u starten en in eigen tempo thuis 
studeren. 
Thuis, maar met 'praktijkhulp' van bijv. onderdelenpakketten en oefen- 
sets. Daarnaast kunt u aanvullende mondelinge lessen volgen. 
Al met al redenen genoeg om meer informatie over de cursus van uw 
keuze aan te vragen. 


Elektronica-opleidingen Informatica-opleidingen 
‚ Basis elektronicus „ Microprocessors/Microcomputers . Basic Programming 
. Praktische halfgeleidertechniek „ Assembly programming ‚ Pascal 
‚ Televisietechnicus 8080/8085 en interfacing „ Introductie computergebruik 
‚ Computertechnicus „ Basiskennis processorbestuurde ‚ Inleiding adm. automatisering 
„ Meet- en regeltechnicus systemen . div. AMBI-modulen (I1, 12, B1, 
. Middelbaar elektronicus . Videotechniek T2, T5, T6, S1). 
. Praktische digitale techniek . Zendamateur 

„ Digitale audio ‚ Speelautomatentechniek 


Iedereen heeft een reden om een cursus bij Dirksen te volgen 


El ktro - Zend mij vrijblijvend informatie en een proefles 
( nIica van de cursus(sen): 


opleidingen 


Naam: 

Dirksen adres 5 
Parkstraat 25, 6828 JC Arnhem Postcode/Plaats: ET 
Tel: 085-451641 of vanuit België k a 
00/31 85451641 Deze bon in een gesloten envelop, zonder postzegel, A 
Wat betreft het schriftelijk onderwijs zenden naar: Elektronica opleidingen Dirksen, 

pepe ard derge ng Antwoordnummer 677,6800 WC Arnhem. 

n 
dor 1812 19n TD Of bel 085-451641 

kenmerk BVO/SFO 129.448 ook ‘s avonds en tijdens het weekend (antwoordapparaat). 


11-95 


elektuur 


november 1985 


advertentie 


bepaalt de kwaliteit, 


11-96 


Niet het chroom 


MRE EN rs n 25 
Ld 
bij multimeters 

Dynatek meters van Vogel's zijn 
instrumenten, vervaardigd volgens de 
nieuwste technieken en op basis van 
onderbouwde ontwerpen. 
Voorzien van een perfekte goud- 
kontaktschakelaar. Volledig beveiligd 
op alle bereiken en met 2 jaar garantie. 
Kwaliteit heeft natuurlijk zijn prijs, 
maar Dynatek wil groot worden, dus 
ligt die prijs lager dan u zou 
verwachten. 
Basismodel 5010 
e grote, zeer kontrastrijke LCD-display (13 mm). 


e met 20 Ohm en 20 uA bereik 
(U meet met de uitleesnauwkeurigheid van een 


4, digit meter) 

e met doorgangszoemer B ke 
e basisnauwkeurigheid 0,25% uynate SN 
e 10 ampère gelijk - 


en wisselstroom. 


2 JAAR 
GARANTIE 


NEDERLANDSE 
BESCHRIJVING } 


MV 
(OS 


Tel. 040-415547. 


ES, ; Hondsruglaan 93c, 
ogel SS 5628 DB Eindhoven. 


VOLTAGRIP 


Spanningsstabilisatoren — Stoorpulsonderdrukker — voor 
een schone stabile netspanning van 125 tot 5000 VA voor elke 
spanning. 


Regelnauwkeurigheid + 1% en + 3% bij netspanningsvaria- 
ties van + 15%. Demping 40 en 70 DB. 


Kompleet in metalen afschermkast met aansluitsnoer en twee 
wandcontactdozen — Kortsluitvast — 2000 V isolatie. 


Uitvoering 
220/220 V demping 40 DB 125 VAf 370,— netto ex. BTW. 
220/220 V demping 40 DB 250 VAf 479,— netto ex. BTW. 
220/220 V demping 40 DB 500 VAf 650,— netto ex. BTW. 
220/220 V demping 40 DB 1000 VA f _900,— netto ex. BTW. 
220/220 V demping 40 DB 1500 VA f 1410, — netto ex. BTW. 


Grotere vermogens en dokumentatie op aanvraag. 
Ook trafo's van 1 VA tot 300 KVA 


HAGRO APPARATENBOUW 


Spoorstraat 66-70 6361 XZ Nuth Tel. 045-244848 
Elechronics pvloa. 


atleten 


Laurierstraat 15, 8400 Oostende, 
Tel. (059) 5082 19 


— U stuurt ons uw ontwerp op kalk of polyester 
film 

— U stuurt ons uw ontwerp op gewoon papier 

— U stuurt ons een tekening uit tijdschrift of 
folder 


° Gelieve geen principe schema's toe te sturen. 


UITERST SNELLE SERVICE: leveringen op zóór korte ! 
termijn mogelijk. 


Prijs voor 1 stuk: vertind 


== SKG, oeren) IT te 5 
met een minimum van .…. . Prijs 
 GUDBEZENE ot ten on en op 


met een minimum van ..... 
porto: kostefs nis oee end see 
Vraag schriftelijk onze gedetailleerde prijslijst voor: 
— grotere aantallen 
— doorgemetaliseerde printen 
— goudconnectoren 


advertentie elektuur november 1985 


KWALITEITS-ELEKTRONIKA 


6502 f13,50 
6520 PIA f 9,50 
6521 PIA £ 9,75 


IMENTEER-BORD 


ele strip 
type EBO2 met Ae kontakten en 


2x 64 strookje Eet 50 kontakten: 


EXPER met elk 


voor 6mm-as ä, 


2661 EPCI f25,50 | 
2114 SRAM IKx4 f 3,7 
2128 SRAM 2Kx8 f 9,5( 
6116 SRAM 2Kx8 f17,50 
4164 DRAM 64Kx1 f 3,75 


_ SPEGIALS 


KNOPPEN LOW-COST 

KNOPKI3 voor 6mm-as met schroefbevestiging; 
zwart met gekleurd bovenvlak en een witte in 
dikatie streep; GIJx HIJ (mm). In de kleuren 
blauw /groen/rood/geel typeno resp. KNOPKID, 
KNOPKIJG, KNOPKIJR en KNOPKIJY à f 115 


Ässortimenten FREKWENTIE METER 


f235, 00 TIJDMETER & TELLER 


EE 3 
8 
6522 VIA f15, 50 ris voedingslijn | 
6532 lO+ram f14,75 $gtaal 1680 kontakten. itpussen El 
jaat met aan mee 18 
6551 ACIA f14, 75 ET ï lan KNOPPEN 
6845 CRTC f14,25 hr ee witte indikatie-punt. 

, é12 H af 
6835E CRTC f23,25 H KNOPA 16 ó16mm % hes àf ed 
684U5R CRTC f13,50 d KNOPA20 _d20mm x H20mm à f 1,70 

q KNOPA29 629mm x Hi8mm à f 1,95 
k 


AW25-100 Koolfilm weerst. 1/4W-5% E12 1E-&M7 100 pw = 8100st 


onderstaande prijzen bij AR50-10 _ Koolfilm weerst. 1/2W-5% E12 1E-1OM 10st pw = 850st f 49,00 == 
minimum afname van 10st AMW25-10 Metaalfilm weerst. 1/4W-1% E24 1E-IM 10st pw = 1450st f165, 10 
AP10H-10 Instelpot 10mm staand 100E-10M 10st pw = 220st f113,05 £ 
TRANSISTOREN AP10V-10 Instelpot 10mm liggend 100E-10M l0st pw = 220st 113,05 4 
28C1307 NPN 70V/8A 3. [AP15H-10 Instelpot 15mm staand 50E-10M 10st pw = 230st {152,80 d 
BF173 NPN 25V/25mA 0,50 JAPISV-10 Instelpot 15mm liggend 50E-10M 10st pw = 230st f152,80 é 
TIPS0 NPN 400V/1A 0,75 JAKC50 Ker. kondensatoren 50V IpF-100nF 50st pw = 2050st fies,oo | 4 
TIP112 NPN 100V/2A darl. 0,75 ÎAMKM10 _MKT kondensatoren 7,5mm/5% InF-luF 10st pw = 420st fie1,oo | % Pe) 
EAA en 973 FAERis Elko radiaal 16V 0,47uF-2200uF 5/30st 235st enso VERA 
TIP3055 NPN 70V/15A 1,25 ora „47uF- pw = 235s hi . si 
AER35 Elko radiaal 35V 0,47uF-1000uF 5/30st pw = 230st f 87,80 kit _J1154: f 144, 
TRIACS _ AER63 Elko radiaal 63V(50V) 0.47uF-#70uF 10/30st pw = 200st f 85,50 


e, . * U-digit led (13mm, rood) 
BTA06-400 6A/400V Igt=SmA 0,80 * frekwentiemeting 10kHz-10MHz 


= A 
TXAL226B 6A/400V Igt=50m. 0,80 q999kHz/99,99kHz/999KHz « 
9999kHr met ingeschakelde 10-deler 


Le * tijdmeting in 0,01/0,1 & 1 sekonde 
14107 flipflop 0,50 * puls-tellen (tot fmax=4MHz) 
74110 flipflop 0,50 * met schakelaars en konnektor 
14290 counter 0.90 * ingang: 5V-cmos nivo 
4001 nor-gate 0,40 * voeding SV /200mA 
4029 counter 1,25 * afmetingen (mm): 34 x 98 x 34 
LF353 op-amp 1,15 Jemen en 
LM3900 op-amp 1,25 „& 2: A | 
SE L ge kit 
LED's — in vakken-dozen (200mm x 100mm x 25mm) 
a: van doorzichtig kunststof met scharnierend deksel. LED THERMOMETER 
CQX11 groen 5x2} 0,25 
Vv513 geel 5x2} vlak 0,2 -9,99C tot 99,9°C 
Vv531 oranje S5x5 vlak 0,25 JAKP1 Ker. kondensatoren 100V/25mm - 5st pw, IpF-22nF=255st f 51,55 : nn 
BD304 bi-color + houder 1.00 FAKP2 _ Ker. kondensatoren 100V/ 5mm - 5st pw, 1pF-22nF=255st £ 51/55 | voeding 8V/150mA 
infra-rood Smm 2.40 FATSs Kunstst. kondens. 63V/5mm - 10/20st pw, 47nF-470nF=177st ft 83,05 | afm (mm): 56 x 33 x 24 
AMP25-12 Metaalfilm weerst. 58/0,3W - E12 l0st pw 1E-1M = 780st ts1,os | 3-digit (10mm) pe 
AMP25-24 Metaalfilm weerst. 50/0,3W -— E28 S5st pw IE-10M = 880st f 68,10 Coe 
AMP37 _ Metaalfilm weerst. 5%/1,6W - E12 Sst pw 2E2-22k = 245st f 68,10 Arekk Kr 117,35 
ARK15 _ Koolfilm mini weerst. 53/0,15W - E12 10st pw 1E-IM = 770st f 47,15 : J1045G f83,30 € 
APB 3P Instelpot dicht mini 1-slag cermet/liggend 2/äst pw = 56st f136, 00 
APB SH Instelpot open 10mm 1-slag cermet/liggend 2/äst pw = H8st f 79,50 
APB SV Instelpot open 10mm 1-slag cermet/staand 2/äst pw = 88st f 79,50 
APBSMIX Instelpot open 10mm mix van APBSH 6 APBSV = 69st f116,40 
APB6 Instelpot 15-slag cermet (bourns 3006-serie) 2/äst pw = 52st f118,70 
AZS1C Zekeringen 5x20 snel 100mA-10A 10 pw = 180st f 69,50 
AZS20 Zekeringen 5x20 snel 100mA-10A 20 pw = 360st f113,05 
AZT10 Zekeringen 5x20 traag 100mA-10A 10 pw = 180st f 80,55 
AZT20 Zekeringen 5x20 traag 100mA-10A 20 pw = 360st f133, 30 


AAA SE af ar 


AKP1/AKP2 ATS5 APB 3P APB SH /APB 5V APB6 


Assortimenten 


VOOR BELGIË: 
POSTORDERS: minim, 


en 13-18 uu 


Prijzen in Bfr = 19,5x/ 


ELEKTRONIKA-WINKELEN OP DE COMMIX MANIER 


11-97 


elektuur november 1985 


advertentie 


Oppervlaktemontage 
in opmars 


Over vijf jaar, in 1990, zal 
de helft van alle electroni- 
sche schakelingen worden 
geassembleerd door mid- 
del van oppervlaktemonta- 
ge. (In het Engels „Surface 
Mounted Assembly’ of 
SMA.) Assemblage van de 
andere helft zal gebeuren 
door middel van automa- 
tisch insteken; montage 


CHIP -WEERSTANDEN 


« GLASVEZEL VERSTERKT 
x BELASTBAAR 0,125 w 
« BIJ 70% 

x WAARDEN 10E - 1OMOHM 
«E-l2 REEKS 


met de hand zal nog * KLASSE FKF 
slechts incidenteel gebeu- x TOL. 2% en 5% 
ren. Als men bedenkt dat 

oppervlaktemontage op 


dit ogenblik nauwelijks 
een rol speelt, is het duide- 
lijk dat er grote en snelle 
veranderingen op til zijn in 
de manier waarop elektro- 
nische componenten wor- 
den gemonteerd. Deskun- 
digen zijn van mening dat 
oppervlaktemontage van 
levensbelang is voor de 
elektronische industrie in 
landen met een hoog loon- 
niveau, zoals Nederland. 

ASSORTIMENT CHIPS WEERSTANDEN IN CR-I8 EN MELF: 25 


CR=-18-1 1 100 WEERSTANDEN 73 WAARDEN E-12 VAN 10 OHM 
CR-18-2 : 200 WEERSTANDEN 73 WAARDEN E-12 VAN 10 OHM TOT 10 MOHM 
MELF MC-25: 100 WEERSTANDEN 73 WAARDEN E-12 VAN 1 OHM TOT 1 HOHM 
MELF MC-25: 200 WEERSTANDEN 73 WAARDEN E-12 VAN 1 OHM TOT 1 MOHM 


HET GEHEEL WORDT GELEVERD MET EEN KOFFER ( GRATIS) 


MELF -WEERSTANDEN 


« BELASTBAAR 0,25 w 

« BIJ 70°% 

% WAARDEN 10E -2,2MOHM 
* 

* 


E-12 REEKS 
KLASSE FHF 
* TOL. 5% 


TOT 10 MOHM 


Í 
| 


} 
| 
É 
8 


OSDO 
Jer 
esse 
Sese) 
ese 
esse esse s) 
sss 
OO ET en 


stroombrug 


U jumpers 
breekstrips 


Rati „Electronics 


STEKERVERBINDINGEN 


EEN MODERN SYSTEEM VOOR HET AANSLUITEN 
EN HET ONDERLING VERBINDEN VAN PRINTPLA- 
TEN. 


OSHINO LAMPS 


voor: SCHAKEL- en 
SIGNAALAPPARATUUR 


SPECIAAL- en 
SIGNALERINGS- 
LAMPEN 


LEDs, 
ASSEMBLIES en 
DISPLAYS 


TELEMDS 


ELEKTRONISCHE KOMPONENTEN EN MATERIALEN [nye voor neer informatie 
(IMPORT EN EXPORT) betreffende prijs en 
postbus 9161 - 3506 GD UTRECHT ddr of 
Telex 47454 TELEM TEL. 030 - 610263 - 610424 


11-98 


Soldeer- 
gereedschap 
mm EN accessoires 


Wij leveren U een uitgebreid 
programma sol- 
deergereedschap 
en accessoires 
van zeer goede 
kwaliteit tegen 
zeer lage prijzen. Zo is 
het temperatuur ge. 
regelde soldeer is 
station kontinu Ee 
instelbaar van 
100°C- : 
500° met 
een op- 
warmtijd 
van 
slechts 
45 sekon- 
den middels 
een vernuftig ontwor- 
pen triac regelcircuit. 


Model 168-2C 


Een greep uit het programma: 
Model 168-2C 


Soldeerstation met analoge \ 

uitlezing, 48 Watt. Hfl. 243, \ 

Model 200GX20W 

20 Watt soldeerbout Hfl. 28,-- 

Model 200GX30W 

30 Watt soldeerbout Hfl. 29,-- 

Model 1002 Model 200G 
i i Hfl. 18,-- \ 

Tinzuiger X20W 

Model 2060 


Tinzuigbout met pompje Hfl. 29,-- 


Model 100-1S 
Solide soldeerboutsteun Hfl. 16,50 


Model 1002 
Leverbaar via de detailhandel. 
Prijzen zijn inkl. BTW, prijswijzigingen voorbehouden 
Interessante kortingen voor industrie en overheid. 
Bel voor de dichtstbijzijnde dealer naar: 


professionele elektronische komponenten. meetapparatuur en voedingen 


KLAASING ELECTRONICS B.V. 


beneluxweg 27 4904 SJ oosterhout tel 01620-B1622/696 telex: 54598 fax: 01620-56500 


advertentie 


elektuur november 1985 


aft. zaltbommel FUJI FILM 
FLOPPY DISK 


electronica componenten tel. 04180-14749 


WIJ VERKOPEN NOG MEER 
DAN ALLEEN ONDERDELEN! 


DATA BECKER 
COMMODORE 64 


BOEKEN EN PROGRAMMA'S 


CBM-64 
90 229 


3326 1 CBM- 4 het eerste boek . : 
3323 7 Het m ziekboek voor de CBM- 64 
3325 3 Het gr iekboek voor de CBM-64 
33245 Het grce e floppyboek 

3327 X Simon’. basic op de CBM- 64 
33229 Tips & 1-ucs voor de CBM-64 . 
3331 8 De CBM-64 voor op school 

3333 4 
3336 9 Het cassetteboek voor de CBM-64 
33326 Peeks en pokes voor de CBM-64 
3337 7 Tips & trucs deel 2 p 
3339 3 64 Intern (juni) 


Nederlandse software 
33288 Textomat CBM-64 

3329 6 Datamat CBM-64 

3330 X Pascal 64... D 

3351 2 Synthimat CBM 64. 

33520 Profimat CBM-64 . 

3353 9 
3354 7 
3355 5 


Textomat CPC (aug). 
Datamat CPC-64 (aug./ 


Baco Elektronica 

v/d Bend Elektronica .… 
Ben van Dijk 

Bergsoft Zaltbommel 
Böhm orgels 

Boterman 


Carel Vedder 

Centrum Radio 

Commix 

Compac 

Computer Source - 
(AMEN Ve 2 EEG dennen zeraueted 11-78 


Digit Printservice 
D.l.L. Elektronica 


11-95 


Dirksen Elektronica Opleidingen 
Display Elektronica 


Elak Electronics 
Electro Cirkel 


computer special 
meetspecial 


29, 41256-15 


Bi 
49, — 


49, — 


De floppy disk’s van FUJI zijn 


GEHEUGENS 
Bod: emoe 180 ra 1408 
f 15,95 2114 HBL … Ser SD 


4,95 


KWALITEITS 


SCHIJVEN 
Ss/0Dis 1. «6,75 
MD 2DD 5% 

DS/DD/ den T.11,90 


100% ERROR FREE! 


SANYO 
DISKDRIVE 


1 Mbyte 595, — 
SHUGART COMPATIBLE 


Het machinetaalboek voor de CBM-64... 


Kalkumat CBM-64 (uni) nn tr 


so 4164-15 


x 1 dyn. ram 


bergsoft zaltbommel 
BREERREERS EEE Ento en T- 


jd 3,95 ALLE PRIJZEN ZIJN INCLUSIEF BTW. 


27128-25 
27256-25 


First Ludonics 
Flashtronics 


L.L.P. Nederland 
International Electronics 
Intron 


Keithley Instruments 
Klaasing Electronics 


Koning & Hartman 


Kruger Luidspreker Systemen... 


BESTELLEN: telefonisch of schriftelijk aan Bergsoft Zaltbommel, Post 
bus 98, 5300 AB Zaltbommel. Tel: 04180-14749 

Wij zijn bereikbaar van 9.00 tot 18.00 uur op maandag t/m vrijdag en van 
10,00 tot 15.00 uur op zaterdag. 

LEVERING: per post of bode, kosten afhankelijk van gewicht tussen 
f 2,50 en f 5,—. Rembours f 8,75. 


BETALINGEN: Binnenlandse orders boven f 100,— moeten binnen 


8 dagen na ontvangst der goederen worden voldaan per bank of postgiro. 
Orders kleiner dan f 100, — dienen vergezeld te zijn van een bankcheque of 
girobetaalkaart 

Op al onze verkopen zijn onze “algemene verkoopvoorwaarden’” van toe- 
passing. Een afdruk hiervan, wordt U op aanvraag gaare toegezonden 


Balieverkoop alleen volgens afspraak! 
WIJZIGINGEN VOORBEHOUDEN. 


Philips 
Prikbord 


Reinaert Electronics 
van Reysen Elektronica 


SCORE Mas. Tels hot reele ET 11-104 
Skiltronics 

Speakerland 

Smorenberg Antennebouw 

Stuut & Bruin 


Telemos 

Timtronix 

Transtec 

Twenthe Radio Service 


Vermeulen Printservice 
Verzaal/De Serviceshop 
Vogels... 11-08, 11-12, 11-24, 11-83, 
11-86, 11-96 
11-79, 11-81 


11-77 


Vogelzang 


Wegwijzer van de Vakhandel 
Westfalia Technica 
Westerveld Elektronika 


11-99 


elektuur november 1985 


advertentie 


veel elektronica voordeel 
uit een enorm assortiment 


Alle prijzen incl. BTW 


Bij alle pakketten worden de elektuurprinten gele- 


verd, de onderdelen volgens de elektuur- 
onderdelenlijst en IC voeten voor de IC's. 

JANUARI ELEKTUUR PAKKETTEN 

Rumble-detektor EPS 84109 

art. nr. 5601 f 37,50 
VHF/UHF modulator EPS 85002 

art. nr. 5602 f 29,95 
KASS. interface VIC20-COM64 

art. nr. 5603 f 39,95 
Gitaarvoorverst. EPS 84128 

art. nr. 5604 f_ 89,50 
Gitaar-Eindverst. EPS 85001 

art. nr. 5605 f_ 69,00 
FEBRUARI ELEKTUUR PAKKETTEN 

RLC-Meter f 110,00 
art. nr. 1860 

Eprom-schak. kaart f_ 20,50 
art. nr. 1866 

Balun-v. microfoons f_ 19,75 
art. nr. 1846 

MAART ELEKTUUR PAKKETTEN 
Schemerschakelaar EPS 85021 

art. nr. 3478 f 34,95 
Up-down counter EPS 85019 

art. nr. 1959 f 35,00 
APRIL ELEKTUUR PAKKETTEN 

Real time clock EPS 84094 

art. nr. 1963 f 139,50 
10 A voeding EPS 85044 

art. nr. 1967 f 179,50 


excl. trafo + hoekprofiel 


Koekoek EPS 85016 


art. nr. 886 f_ 52,50 
MEI ELEKTUUR PAKKETTEN 

Schakelklok EPS 85047-1/2 

art. nr. 5600 f 269, 
zonder trafo, eprom, software 

Frontplaat EPS 85047-f 

art, nr. 5463 f 59,50 
Autometer EPS 85054 

art. nr. 5398 zonder meter f_ 9%, 
Universeel IO bus EPS 85058 

art. nr. 5326 {ng — 
AD print (t.b.v. IO bus) EPS 85063 

art. nr. 5325 f 67,50 
Gloeiplugmodulator EPS 85053 

art. nr. 5137 f 37,50 
JUNI ELEKTUUR PAKKETTEN 

IR persoonsdetektor + sensor SS02-CKH-1 + lens en 
filter EPS 85064 

art. nr. 3579 f 159,50 
RAM als Eprom EPS 85065 

art. nr. 3501 f 92,50 
Toonburst generator EPS 85057 

art. nr. 1950 f 25, 
Auto service timer EPS 85072 

art. nr. 1948 99,95 
excl. nicad 

Toerenteller EPS 85043 

art. nr. 1589 f_ 86,50 


JULI/AUGUSTUS ELEKTUUR PAKKETTEN 


Jumbo Display Model acculader 


7-segments texcl, trafo, meter) 
EPS 854131 EPS 85446 
art. nr. 5187 f 129, art. nr. 3778 f. 25, 
: Koptel. versterker 
| 6 
pda gd EPS 85431 
EPS 85413-2 art. nr. 3467 { 24,25 
art 5479 f 42,50 
ea Modelbaan wissel 
Jumbo Display Column Horan 
EES Oetrdra EPS 85493 
art. nr. 4560 f_ 20,25 lente 


art. nr. 3425 f_ 25, 


Dubb. tap dimmer 
EPS 85480 
art. nr. 707 


Micro voorversterker 
EPS 85450 
art. nr. 809 


{ 59,95 f 28, 


A-symm. ingang Mu P. Probe 

EPS 85450-2 EPS 85447 

art. nr. 1926 f 27,50 art. nr. 3630 f_ 19,85 
Disco VU-meter 

EPS 854701 Tracer voor 6502 

art. nr. 931 f 49,50 EPS 85466 
Bijbehorende display- art. nr. 827 f_ 25,— 
print 

EPS 85470-2 Audio tester 

art. nr. 3706 f_ 26,15 lexcl. meter) 

Lichtsluis EPS 85423 

EPS 85449 ärt. nr. 3463 f 35,— 
art. nr. 3632 f 69, 


SEPTEMBER ELEKTUUR PAKKETTEN 


Halfgeleider relais Input print 
EPS 85081 EPS 85089-2 
art. nr. 1984 f 25,95 art. nr. 1923 f_ 16,65 


Centrale inbraakbev. 
EPS 85089-1 12 V/1,2 AH 
art. nr. 3423 f 125, art. nr. 1769 


OKTOBER ELEKTUUR PAKKETTEN 


Bijbehorende accu 


f_ 59,20 


Laad/ontlaad app Windmeter 
EPS 85096 EPS 85093 
art. nr. 5598 f 49,95 art. nr. 3362 f 135, 


Bijbehorende Dig. HF exp. print 

Display EPS 85000 

EPS 81105-1 art. nr. 3364 f_ 29,— 
art. nr. 5533 f 69,95 

NOVEMBER ELEKTUUR PAKKETTEN 

Booster EPS 8102 

art. nr. 5443 f_ 72,50 
Flipperkast EPS 85090-1 + 2 

art. nr. 5447 


oP oP 

Epson printer FX80 16 kar/sec incl 
Apple grafics interface 

Apple compatible moederboord 
80 kol. kaart Apple HE 

16 KRAM kaart Apple Il plus 
Apple diskdrive (origineel) 

met controller 

zonder controller 

Benzine doorstroommeter 

8000 pulsen per liter 

BLX 15 50 V/150 W/108 Mc 
P8002 N-Channel Power 

J Fet V‚H.F 

Monacor monitor groen 
scherm 22 MHz 


f 1795, 
f 650 
f 291,55 
f 179 


f 980 
f 875, 


f 51,95 
f 259,95 


veel electronica voordeel 
uit een enorm assortiment! 


TRANSISTOREN REGELAARS 

2N2219 0,95 7805 1,95 
2N3055 3,50 7808 1,95 
TIP3055 3,65 7812 1,95 
T1IP2955 3,65 7815 1.95 
BC547 0,20 7818 1,95 
BC548 0,30 NEGATIEF 

BC549 0,35 7905 2,25 
BC557 0,30 7908 2,25 
BC558 0,30 7912 2,25 
BC559 0,30 7915 2,25 
BS170 2,95 7918 2,25 
BS250 3,85 BFW11 2,00 


LINEAIR LED'S 3MM 

UA741 1,45 ROOD GROEN 

NE555 1,50 OF GEEL 0,35 
LM324 2,50 PER 100 19,05 
LF356 2,25 LED'S SMM 

CA3130E 4,80 ROOD GROEN 

LM1458 1,30 OF GEEL 0,35 
LM567n8 3,55 PER 100 19,05 
BDX65B 4,95 RECHTHOEKIGE 

nen 100V 124 LED's 2,5 x 5mm 

117 Watt ROOD GROEN OF 

C106 1,50 GEEL 10 st 4,00 
THYRI.400V-4A BC547 100 st 15,50 


astan electronics 


papaverweg 3 amsterdam-noord 


11-100 


EN 020-3227514 


31 POLIGE FEMALE DIN 41617 CONNECTOR P/S 3,50 


10 st 28, — 
10 BOSJES MONTAGEISCHELLEIDRAAD 
GESORTEERD IN DIV. KLEUREN 9,95 
TINZUIGER KLEIN MODEL 19,95 
TINZUIGER GROOT MODEL ….….…… … 24,95 
MODIE PLASTIC MONTAGE DOOSJES 
100 x 50 x 25MM GRIJS P/S 6,20 
2 tot 10 WATT VERSTERKER IC 
MONO TDA1004 + SCHEMA ….… 6,95 
IN4148 PER 100 ST. 4,50 
BFY90 2,20 


LEDKLIPS VOOR 5MM LEDS 
ZWART VOOR EEN NETTE MONTAGE VAN RONDE 


LEDS IN EEN FRONTPLAAT. PER 25 st 3,00 
2x5 WATT VERSTERKER IC 
STER. TDA1009 + SCHEMA 9,50 


BENT U HET OOK ZO BEU OM BIJ 
POSTORDER BEDRIJVEN TE KOPEN 
DIE NIETS IN VOORRAAD HEBBEN, 
PAS BESTELLEN ALS U HET BIJ HEN 
BESTELD, EN DAN ALLEEN NOG ALS U 
VAN TEVOREN GELD HEEFT OVER 
GEMAAKT, EN ZE HADDEN NOG WEL 
30.000 ARTIKELEN IN VOORRAAD U 
BEGRIJPT HET AL 30.000 VAKKEN EN 
BAKKEN WAARVAN SLECHTS 1000 
GEVULD, OFTEWEL PRAATJES VULLEN 
GEEN GAATJES, VOLGENDE KEER 
DIREKT NAAR ASIAN ELECTRONICS IN 
AMSTERDAM-NOORD, WIJ DOEN NIET 
AAN BLUFPOKER, IN ONS COMPUTER 
SYSTEEM BEVONDEN ZICH OP 1/9/85 
5616 ARTIKELEN WAARVAN 290 IN 
BESTELLING, WAARVAN ER DAN UIT- 
EINDELIJK 103 DAADWERKELIJK UIT- 
VERKOCHT WAREN, DAT IS 
VOORRAAD BEHEER EN ZO HOORT 
HET. (NOG GEEN 2% MISGRIJPEN) 
NOOIT EERDER KOCHT U ZO EEN 
BREED PROGRAMMA VOOR ZULKE 
SCHERPE PRIJZEN. 

P.S. NOG BIJNA VERGETEN MAAR 
WEL BELANGRIJK, WIJ TRACHTEN 
ALLE ONDERDELEN DIE DE VINDIN- 
GRIJKE JONGEN VAN ELEKTUUR 
MAAR KUNNEN BEDENKEN, OP DE 
PLANK TE HOUDEN. TOT ZIENS BIJ 
A.E. 


op onze postrekening 

9, 
NR. 47.12.47 tred 
order 


VOINOUDIAT NI JOHOOA INNJPjeje 


(—'0G ‘si}8/0G'Z / UaIsOYPuazIoN) 


— 067 'SHE/SL'PL / B HNNLVHVddVLAAN 
jeioeds innjejg ep ueA uasejydwaxe 


— OLE 'SJA/GL'8L 4 B 


L "HN ONLLNdWO9 HNNLHII3 UEA vaseydwexe 
jerseq xl 


s|ploeds ANN)>jee 


VOINOAIDIJA NI dOÌOOA INn)pjele 


‘9ibjeg us puejepen JOO uesjje 1pje6 Buipeiquee zag 


:BurusarpueH 


:sjeejduoorr 
/apoNsod 


(—'OGLL ‘SI4E) OG'/G / B 1u9wauuogeseel us WaSU | [j 
(—'GPE ‘SIJE) GE'LL # NTI (—'OET ‘SIJH) OG'IL / S2UOANS 1OOA 
SJawuinu € ajses op BueAJUO US saUUOGE Sje do (iu JaaB HI ‘er rj 


HPPYUSJUeWeSULUOKP INNpjee 


menen eneen eenen ennen enen € 


a 
J 
J 
Duf 
ma 
® 
LL 


dit blad. Voor informatie m.b.t. de elektuur-boeken zie onze adverten- 


warecassettes en paperware publikaties onze eps/ess pagina's voorin 
ties elders in dit blad. 


Zie voor volledige informatie over elektuur-printen, frontplaten, soft- 


boeken/printen bestelkaart 


Ik bestel het volgende: 


Omschrijving 


Boektitel/opbergcassette 

Verzend- en administratiekosten 

Prijswijzigingen voorbehouden / zolang de voorraad strekt. 
Ik betaal nog niet maar wacht op uw acceptgirokaart. 


Bestel-nr. 
Handtekening, 


(69 “Sig /0G'E / UAIsONPULZIAA) 


VOINOUDIE NI dOUOOA INNPjeIe 


— OSL 'SIJA/OG'LE JB 


NADONITASIWHIS 20E 


UueA uesejydwaxa … °°": 
'O6G “SIE / 0G'6E / 2 


ZTOEMNOHVIINOUISIATA LAH 


UEA uasejdwexa … 
HNNLHITJ UEA [P1sad NI 


een 

postzegel 
is niet 
nodig 


Uitgeversmij. Elektuur bv. 


een 
postzegel 
is niet 
nodig 


Uitgeversmij. Elektuur b.v. 


Antwoordnummer 1 
6160 VK BEEK (L) 
Nederland 


Antwoordnummer 1 
6160 VK BEEK (L) 
Nederland 


a nn en 


een 

postzegel 
is niet 
nodig 


s.v.p. invullen in blokletters 


DAM Uitgeversmij. 
adres: Elektuur b.v. 


postcode: 


Uitgeversmij. Elektuur bv. 
Antwoordnummer { 
6160 VK BEEK (L) 
Nederland 


woonplaats: 


ins Antwoordnummer 4 
6160 VK BEEK (L) 


abonnee Dj 


Nederland 


advertentie 


orkrman Industrial 


er Gr A U 


CGIRGUITMATE 
_ 


Auto- 
_ rangers 
|_DM77 


e automatische 


Pocket- 
formaat | 


DM15 - 


Kl a 
e kompakte én | dar” ER bereikinstelling 
komplete meter In 4 (DCV, ACV DCA, 
(DCV ACV DCA, Kk = rs ACA en Q) 
ACA en Q) d oe a) e 0,5% nauwkeu- 
e 0,8% nauw- 4 SE © righeid 
keurigheid es rn e naar keuze hoge 
e l0 Amp. op AC > ' of lage spanning 
en DC { bij weerstands- 
e diodetestfunktie ad meting 
£221-' Weren ed oon e10Amp op AC 
4 O®©. n en DC 
DM20 peer en CE e zoemer voor kon- 
tinuïteitsmeting 
dezelfde uitvoe- | 1505 f251,- 
ring als DM15 met - 
als extra's 
e transistor H.-test DM73 
e geleidings (penmodel) 
meting e automatische 
naar keuze hoge bereikinstelling 
of lage spanning (DCV ACV en Q) 
bij weerstands e 0,5% nauwkeu 
meting righeid 
f259,- e data- 
geheugenknop 
anieoent SE e zoemer voor kon 
DM25 tieren tinuiteitsmeting 
dezelfde uitvoe- f209,50° 


ring als DM15 
met als extra's | 


Hand- 
meters 


DM45 


dezelfde uitvoe- 


e kapaciteits- 
meting 

e geleidings- 
meting 

naar keuze hoge 
of lage spanning 
bij weerstands 


meting ring als DM40 
zoemer voor kon- met als extra’s 
tinuïteitsmeting e 0,5% nauwkeu 
(doorbellen) righeid 
f 319,50' e 10 Amp. op AC 
en DC 
e zoemer voor kon- 
tinuiteitsmeting 
. n naa 4 : f 373, 
alle prijzen zijn inclusief BTW DM 40 dieen: 
8 ae erobuustehand- _keurigheid 
Konkurrerend in kwaliteit, teem eau spAGen 
conkurrerend ín prijs! en Q) f 281,50 
jealers: Aimelo: Ei: 
se Kaat Elektronica 
al: 070-600357 Ede: } 
lektronika, Kl huis — Radio Nijhuis, De Heurne 30-32, Tel: 053-315169. Gennep: Gennep Electronics, Nierstraat 20, 
al: 08851-14 Tel: 050-141616, Haarlem: Display Elektronika Haarlem, Kampervest 53, Tel.: 023-322421 Hengelo: 


raat 59-61 
lektronika. Li 
al: 03404-13000 


ij | : 
0010-854213, Sittard: F Electronics BV, Markt 36, Tel: 04490-14115. Stadskanaal: Commix. Postkade 68. Tel: 05990-20090. Utrecht: Display 
e Jufterstraat 12 0 5 
0, Zevenaar: Lierr ic fallernoolen 8, Tel. 08360-29500. Zwolle: Electronicahuis-Radio Nijhuis, Jufferenwaì 1. Tel.: 038-213804 


DIGDE 


Hollantlaan 22, 3526 AM Utrecht, Telefoon (030) 88 42 14 
11-103 


BELANGRIJK NIEUWS VAN SCIENTO 


Hij is gemaakt voor zaken 
en studie op hoog niveau 


Popular nog maar 4250. 


De Multitech Popular 500 is de 
ideale computer voor de zakenman 
thuis, voor de student, voor de 
gevorderde hobbyist, maar 
natuurlijk ook voor allerlei 
toepassingen in het midden- en 
kleinbedrijf. 

De Popular 500 is bijzonder 
geschikt als terminal, gekoppeld 
aan grote IBM computers. 


Sctento b.v 


HIjiS == 
IBM compatible | 
en kost maar… |E 
3500. 


De Multitech 5 
Popular 500 / 


Voor die prijs hebt u een krachtige 
computer (128 KB) met 1 diskdrive 
(360 KB). Ook in de uitvoering met 
2 diskdrives (2x 360 KB) kost de 


em DJI N , 


erder di, 19E 


MPF-PC 500 BM 
128 KB met 1 diskdrive 


(360 KB) MS-DOS 3500. 
MPF-PC 500 DM 

256 KB met 2 diskdrives 

(2x 360 KB) MS-DOS 4250.— 


KOMBINATIE AANBIEDING 


MPF-PC 500 BM, 1 diskdrive met 

monochrome monitor 

en T/maker software pakket 

(tekst verwerking, database, 

spreadsheet, spellingkontrole en 

grafische weergave) 

of Mini-ster boekhoudprogramma 
4300.— 

MPF-PC 500 DM, 2 diskdrives met 

monochrome monitor 

en T/maker 

of Mini-ster software pakket 4900.— 

Prijzen zijn excl. BTW 


Technische gegevens: 

-.16 Bits 8088 CPU (4.77 MHz) 

- 128 KB RAM, uitbreidbaar tot 512 KB 

- keyboard met 84 low profile toetsen 

- 4 IBM PC compatible 1/0 expandable slots 

- 1/0 boärd, 1 RS 232 C interface, 
1 parallelprinter aansluiting, game port en 
floppy disk interface. 


Importeur: 


Sciento bv 
Speldenmakerstraat 10c, 
5232 BG ‘s-Hertogenbosch. 
Telefoon: 073-424055 


Voor België 

Sciento Belgium bvba 
Amerikalei 220 bus 8 
2000 Antwerpen 
telefoon: 03-2379365 


df 


ÉODAR 2e hak oker and trdenntrl hnnelniansmalt fenn bidt attend En rin en RSE